مشاهده بیشتر
صنعت یکی از مهمترین بخشها در اقتصاد کشورها محسوب میشود و هر کشوری در تلاش است تا با توسعه ظرفیتهای صنعتی، رشد اقتصادی پایداری را ایجاد کند. به عبارت دیگر، صنعت به مثابه موتور محرکی در رشد اقتصادی کشورها عمل میکند و در ایجاد ارزش افزوده و افزایش تولید ناخالص داخلی نقش بسزایی دارد. بخش صنعت گستره وسیعی از واحدهای تولیدی مختلف کوچک و بزرگ را شامل میشود. بنابراین صنعت در ایجاد شغل در سطوح مختلف نیز نقشی مهم و انکارناپذیر دارد. احداث تاسیسات و ساختمانهای واحدهای صنعتی را میتوان نخستین گام در مسیر توسعه ظرفیتهای صنعتی به شمار آورد. به همین دلیل، رشد سرمایهگذاریها در حوزه صنعت موجب رونق بخش ساختمانسازی هر کشور خواهد شد.
رشد صنعت ماشینآلات، به سبب نقش زیرساختیای که در توسعه صنایع کشور دارد، همواره مورد توجه سیاستگذاران و برنامهریزان قرار داشته است. با این حال، ناتوانی تولید برخی از ماشینآلات خاص و دسترسی نداشتن به تکنولوژیهای بهروز موجب شده است تا بخش عمدهای از ماشینآلات مورد استفاده در صنایع کشور خارجی باشند. البته بررسی روند چند سال اخیر حاکی از بهبود نسبی این شرایط است. با این حال، کماکان فاصله زیادی با حد مطلوب وجود دارد و ایران همچنان به جای یک صادرکننده قدرتمند، واردکننده ماشینآلات و تجهیزات صنعتی به حساب میآید.
تولید گاز طبیعی، به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی در جهان، امروز بخشی مهم و استراتژیک در اقتصاد و تجارت بینالمللی کشور محسوب میشود. اکتشافات و توسعه میدانهای گازی مختلف در سطح کشور را میتوان نمودی از اهمیت این مقوله دانست؛ مسئلهای که اهمیت آن از جنبه فلزات مصرفی نیز قابلبررسی است؛ زیرا از فلزات مختلفی در ساخت تجهیزات، تاسیسات و قطعات چاههای مستقل و گنبدی گاز استفاده میشود و توسعه میدانهای گازی خشکی، خود محرکی برای بازار فلزات کشور به شمار میآید.
در تولید اغلب محصولات صنعتی به شکلهای مختلف از فلزاتی نظیر فولاد، آلومینیوم و مس استفاده میشود و از این رو، رشد صادرات غیرنفتی کشور، خصوصا در حوزه محصولات ساختهشده، موجب خواهد شد تا حجم قابلتوجهی از فلزات در قالب محصولات ساختهشده و با ارزش افزوده بسیار بالا از کشور صادر شود. در سالهای گذشته، بخش اصلی صادرات ایران به نفت و گاز و مواد معدنی خام و یا نیمهساخته تعلق داشته که این امر موجب شده است تا عملا میزان قابلتوجهی از ظرفیتها و پتانسیلهای موجود در اقتصاد کشور نادیده گرفته شود. با این حال، برنامههای توسعه کشور همواره بر تکمیل زنجیرههای ارزش و صادرات محصولات نهایی تاکید داشتهاند. تحقق برنامه چشمانداز ۱۴۰۴ توسعه کشور موجب خواهد شد که تحول قابلتوجهی در زمینه رشد صادرات غیرنفتی و به دنبال آن میزان فلزات مصرفی در تولید محصولات صادرشده از کشور پدید آید. در گزارش پیشِرو، حالتهای مختلف تحقق برنامه توسعه کشور در زمینه صادرات غیرنفتی و تاثیر آن بر مصرف فلزات مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
بخش اعظم وزن یک خودرو را فلزات مصرفی در آن، بهویژه فولاد، تشکیل میدهد. اتاق، کابین، بدنه موتور و بسیاری از قطعات موتور از جنس فولاد و آلومینیوم ساخته میشوند. همچنین نمیتوان از میزان مس مصرفی در انواع تجهیزات الکتریکی خودروها چشمپوشی کرد. با توجه به این مسئله، بدیهی است که رشد تولیدات خودرو، با توجه به حجم فلزات مصرفی و آمار بالای تولیدات، تقاضای قابلتوجهی را برای فلزات مختلف ایجاد خواهد کرد.
سنگآهن نخستین حلقه زنجیره تولید فولاد است. در سالهای اخیر، توسعه ظرفیتهای صنعت فولاد یکی از گفتمانهای مهم و اساسی اقتصاد کشور بوده است، اما به نظر میرسد که سرمایهگذاری در عرصه معادن سنگآهن آنچنانکه باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است. چالشهای فعلی فولادسازان در زمینه تامین مواد اولیه نیز از همین موضوع حکایت دارد. روشن است که تحقق چشماندازهای صنعت فولاد بدون توسعه و رشد معادن سنگآهن کشور ممکن نخواهد بود که لازمه این امر سیاستگذاریهای مناسب در این بخش و اصلاح دستورالعملهای دولتی است.
خطوط توزیع آب و جمعآوری فاضلاب حلقه آخر زنجیره تامین آب محسوب میشوند و دسترسی مردم و واحدهای صنعتی به آب مورد نیازشان را میسر میسازند. با توجه به حساسیت تامین پایدار آب در حیات و فعالیت افراد، طراحی مناسب و انتخاب صحیح تجهیزات در احداث زیرساختهای توزیع آب از اهمیت بالایی برخوردار است. بخش عمده خطوط لوله و تجهیزات توزیع آب از جنس فولاد ساخته میشوند و به همین دلیل، توسعه زیرساختهای این حوزه میتواند تقاضای قابل توجهی را در بازار فولاد کشور ایجاد کند.
صنعت برق یکی از بنیادیترین زیرساختها در توسعه صنایع و افزایش سطح رفاه عمومی جامعه در کشورهای توسعهیافته و کمتر توسعهیافته به شمار میرود. توسعه این صنعت از چندین جنبه اهمیت دارد که مهمترین دلایل این اهمیت عبارتاند از رشد جمعیت، افزایش سطح رفاه عمومی و افزایش تعداد مشترکان برق در کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی. صنعت برق نقش انکارناپذیری در رشد تولیدات صنعتی ایفا میکند و رونق اقتصادی کشور بسیار به تولید و تامین برق صنایع بستگی دارد. بنابراین نمیتوان از نقش زیرساختی برق در توسعه کشور چشمپوشی کرد. برق با استفاده از منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر انرژی در نیروگاهها تولید میشود. با توجه به حجم بالای فلزات بهکاررفته در تجهیزات و ساختمان نیروگاههای برق، احداث این واحدها با مصرف گسترده فلزات همراه است.
تونلها و پلها عضوی جداییناپذیر از زیرساختهای حمل جادهای و ریلی محسوب میشوند که احداث آنها به سرمایهگذاریهای بالایی نیاز دارد. ساخت تونلها و پلها با پیچیدگیهای خاصی همراه است و باید پارامترهای متعددی در طراحی آنها لحاظ شود. با توجه به اهمیت مولفههای پایداری و مقاومت، در احداث تونلها و پلها میزان قابل توجهی فولاد به شکلهای مختلف مصرف میشود. به همین دلیل، توسعه احداث تونلها و پلها، در کنار تاثیر آن بر توسعه زیرساختهای حملونقل، موجب مصرف فلزات در کشور نیز خواهد شد.
صنعت نساجی، با قدمتی طولانی در کشور، حدود ۵ درصد سرمایهگذاریهای بخش صنعت و ۱۳ درصد اشتغال واحدهای صنعتی را در اختیار دارد. گردش مالی صنعت پوشاک در ایران سالانه ١٤ میلیارد دلار برآورد شده و نیاز سالانه پوشاک کشور نیز ۵۲۰ هزار تن تخمین زده شده است. بنابراین تقاضا برای ماشینآلات و تجهیزات صنعتی این بخش همواره وجود داشته است و بدون شک افزایش نیز مییابد. این صنعت، با اشتغالزایی بالا، سرمایهبری کم و ارزش افزوده مناسب، میتواند نقش بسزایی در تولید و اشتغال داشته باشد و سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد. افزایش تولید تجهیزات و ماشینآلات این حوزه در داخل کشور منجر به افزایش تقاضا و مصرف برای انواع فلزات خواهد شد. در گزارش حاضر، صنعت نساجی و در پی آن صنعت تولید ماشینآلات و تجهیزات صنعتی این حوزه، با هدف ارائه تصویری از وضعیت کلی گذشته، حال و آینده، بررسی شده است.
یکی از صنایع دریاییِ دارای نقش زیرساختی، صنعت سازههای شناور است. سازههای تولیدی این صنعت به منظور تامین زیرساختهای لازم برای صنایع ساحلی (نظیر بنادر) و فراساحلی (نظیر نفت و گاز) مورد استفاده قرار میگیرند. اگرچه تولید سازههای شناور نیازمند مصرف فلزات اساسی نظیر فولاد، آلومینیوم و مس است، ایجاد ظرفیت تولید این سازهها نیز به خودی خود به فلزات نیاز دارد. وابستگی قابل ملاحظه توسعه صنعت سازههای شناور به رشد تقاضای صنایع ساحلی و فراساحلی سبب شده است تا سرمایهگذاری در این صنعت و به دنبال آن، مصرف فلزات سیری شناور داشته باشد.
صنعت نوشیدنی، در مقایسه با صنعت غذا، صنعتی نوظهور محسوب میشود که تجلی آن طی دو دهه اخیر و با بحران کمبود آب شدت یافته است. طی سالهای گذشته و با اِعمال تحریمها از سوی آمریکا، تامین مواد اولیه و قطعات و تجهیزات تولید از چالشهای این صنعت بوده است. در این گزارش، با بررسی صنعت تولید تجهیزات و ماشینآلات مورد استفاده در صنایع آشامیدنی به عنوان راهحلی برای این چالش، میزان مصرف فلزات در این صنعت نیز برآورد میشود.
