مشاهده بیشتر
در سالهای اخیر، مقوله مکانیزاسیون و بهکارگیری ماشینآلات و تجهیزات نوین تاثیرات شگرفی بر توسعه صنعت کشاورزی داشته است. در واقع بهکارگیری تکنولوژیهای جدید در فرایندهای مختلف زراعت، باغبانی و جنگلداری سبب شده است ضمن کاهش تاثیر نیروی انسانی، بهرهوری عوامل تولید صنعت کشاورزی، از جمله آب و خاک، تا حد قابل ملاحظهای افزایش یابد. تولید ماشینآلات و تجهیزات کشاورزی در ایران از قدمتی طولانی برخوردار است. با این حال، این صنعت امروز با چالشهای متعددی در زمینه دسترسی به فناوریهای روز مواجه است که موجب میشود ایران در زمینه تامین برخی از تجهیزات ضروری، نیازمند واردات باشد.
تکامل زنجیرههای غذایی جهان در چند دهه گذشته جریان یکپارچهای از مواد غذایی را برای کشورها مهیا ساخته است که عمدتا کشورهای با منابع محدود، از طریق جریانهای تجاری به محصولات غذایی و کشاورزی مورد نیاز خود دسترسی پیدا میکنند. براساس آمارها، امروزه برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در کنار ایالات متحده آمریکا، برزیل، کانادا و مکزیک بازیگران مطرح در زنجیرههای غذایی جهانی مانند لبنیات، گوشت، قهوه و ... به شمار میروند. در حالی که نقش برخی کشورهای اروپای شرقی از جمله روسیه و اوکراین نیز در صادرات غلات و دانههای روغنی حائز اهمیت است، با این حال، درگیری ژئوپلیتیکی میان این دو کشور چالشهای قابل توجهی را در شبکه به هم پیوسته عرضه مواد غذایی در جهان به وجود آورده و سطوح ناامنی غذایی در جهان را به ویژه در کشورهای شمال آفریقا بیش از پیش تشدید کرده است.
رشد جمعیت و توجه به مصرف مواد غذایی سالم در سالهای اخیر تقاضا برای فراوردههای لبنی و محصولات دامی را افزایش داده است. علاوه بر این، توجه به امور بهداشتی در تولید این محصولات نیز موجب شده است که دامپروری به یک صنعت بزرگ و مدرن در جهان تبدیل شود. اگرچه ایران با دارا بودن تنوع آبوهوایی و کشت محصولات زراعی پتانسیل بالایی را برای پرورش حیوانات دامی دارد، آمارها نشان میدهند که این صنعت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بررسی آمار مصرف محصولات لبنی و فراوردههای گوشتی نیز از کاهش مصرف محصولات دامی در کشور خبر میدهد. با توجه به شرایط فعلی و چالشهای صنعت دامپروری کشور، تصور چشمانداز ایجاد جهشی در تولید و روند توسعه این صنعت دشوار به نظر میرسد.
کشاورزی یکی از قدیمیترین فعالیتها در طول تاریخ بشر به شمار میآید. در گذشته، این بخش فقط تامینکننده مواد غذایی و مایحتاج روزمره انسان به شمار میآمد، اما امروز کشاورزی به یک فعالیت مهم اقتصادی در جهان مبدل شده است که بخشی از درآمدهای یک کشور را به خود اختصاص میدهد. بررسیها نشان میدهد که پیشرفت امروز کشورهای توسعهیافته از رشد بخش کشاورزی نشئت گرفته است. ایران نیز در زمره کشورهایی درحالتوسعه است که پتانسیل بالایی در این بخش دارد. با توجه به اهمیت مقوله امنیت غذا، سرمایهگذاریها برای ارتقای بهرهوری و رشد تولید در بخش کشاورزی امری ضروری به حساب میآید. کشاورزی، به عنوان یک صنعت مادر، به طور مستقیم و غیرمستقیم با صنایع دیگر نیز در ارتباط است. بنابراین توسعه این بخش، ضمن ارتقای سطح درآمدهای ملی، منجر به رشد و توسعه سایر صنایع وابسته میشود.
صنعت کشاورزی یکی از زیرساختهای مهم اقتصادی کشورها به شمار میرود. تجربه نشان داده است که بهرهگیری از سیستمهای مکانیزه در بخش زراعت و تجهیزات مناسب در سایر بخشهای صنعت کشاورزی نقش بسزایی را در توسعه این بخش ایفا میکند. با توجه به رشد جمعیت و پیشرفتهای سریع تکنولوژی، تجهیزات و ماشینآلات صنعت کشاورزی نیز به سرعت متحول میشود و همواره تجهیزات جدیدتری برای سهولت در انجام فعالیتهای کشاورزی، دامپروری، پرورش آبزیان و جنگلداری مورد استفاده قرار میگیرد. در ساخت واحدهای پرورش حیوانات، تجهیزات، ماشینآلات و ملزومات کشاورزی، فلزات نقش پررنگی را ایفا میکنند. ویژگیهایی نظیر استحکام و مقاومت در برابر خوردگی، ضربه و سایش موجب شدهاند تا فلزات در این بخش مورد توجه قرار بگیرند که این مسئله از جنبههای مختلفی بر بازار فلزات کشور اثرگذار است.
در عصر مدرن، با توجه به رشد جمعیت و نیاز روزافزون به میوهها و سبزیجات متنوع و نیز گلها و گیاهان زینتی مختلف و دسترسی به آنها در تمامی فصول سال، در اختیار داشتن گلخانههای مدرن با تجهیزات بهروز به یکی از نیازهای ضروری کشورها تبدیل شده است. اگر چه در ایران پتانسیل بالایی نظیر اقلیمهای متنوع برای تولید محصولات باغی وجود دارد، برای افزایش بهرهوری و تولید پایدار محصولات باغی خارج از فصل و تولید محصولات در شرایط آبوهوایی خاص، توسعه گلخانهها مهم است. در سالهای اخیر، سرمایهگذاریهای گستردهای برای توسعه ظرفیتهای گلخانهای کشور صورت گرفته است. با توجه به حجم تجهیزات و تاسیسات گلخانهها، توسعه این واحدها به شکلهای مختلف موجب رشد مصرف فلزات خواهد شد.
در سالهای اخیر، به سبب لزوم بهداشت و سلامت دام و طیور برای تامین غذای سالم، به مکانیزه کردن فرایند تولید محصولات پروتئینی و گوشتی بسیار توجه شده است. یکی از ملزومات اساسی برای مکانیزاسیون فرایند تولید این محصولات استفاده از تجهیزات و ماشینآلات مرغداری و دامداری مناسب است تا با استفاده از آنها بهرهوری و تولید دام و طیور نیز افزایش یابد. با توجه به این مسئله، لازم است که توسعه ظرفیتها و تولید این نوع ماشینآلات و تجهیزات در کشور مورد توجه قرار گیرد. احداث این واحدها و تولید ماشینآلات و تجهیزات صنایع دامپروری و مرغداری بیشک موجب مصرف فلزات در کشور خواهد شد.
در دهههای گذشته، به دلیل افزایش جمعیت، مبارزه با کاهش فقر و اهمیت تضمین امنیت غذایی، تولید و تجارت محصولات کشاورزی با تحولات چشمگیری روبهرو بوده است. با توجه به اینکه کمبود منابع آبی یکی از اساسیترین چالشهای حال حاضر جهان است، در سالهای اخیر اغلب مناطق کشاورزی با محدودیت منابع آب مواجه شدهاند. همچنین وابستگی سایر صنایع کلیدی نظیر صنعت غذایی به محصولات کشاورزی اهمیت این محصولات را دوچندان کرده است. بنابراین افزایش تجارت بینالمللی محصولات کشاورزی تاثیر قابل توجهی بر تامین امنیت غذایی جهان خواهد داشت. با توجه به وابستگی شدید تولید محصولات کشاورزی به آب و نیز کمبود ذخایر آب زیرزمینی کشور، احتمال میرود که کشاورزی در کشور با بحران کمآبی روبهرو شود. از این رو، اتخاذ برنامههای راهبردی تولید و توسعه انواع محصولات کشاورزی و توجه به آنها برای کشور بسیار مهم خواهد بود.
زراعت، به سبب تامین مواد اولیه برای صنایع غذایی، از جنبههای مختلف یکی از استراتژیکترین و مهمترین فعالیتهای اقتصادی جهان به شمار میرود. بنابراین توسعه این بخش در کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. طرحهای توسعهای در حوزه زراعت شامل چندین بخش از جمله احداث شبکههای آبیاری تحت فشار، شبکههای فرعی آبیاری و زهکشی و تجهیز و نوسازی اراضی سنتی و شالیزارهاست. استفاده از این سیستمها موجب صرفهجویی در مصرف آب و افزایش بهرهوری زمینهای کشاورزی میشود. در سیستمهای نوین آبیاری و زهکشی، از آنجا که تجهیزاتشان باید از دوام و ماندگاری بالایی برخوردار باشند، فلزات به شکلهای مختلف مصرف میشود. بر این اساس، توسعه این زیرساختها محرکی برای بازار فلزات کشور است.
قرار گرفتن محصولات پروتئینیای مانند گوشت مرغ و تخممرغ در سبد غذایی خانوادههای ایرانی موجب شده است تا در سالهای اخیر تولید این محصولات در کشور بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. با توجه به تقاضای بالایی که برای گوشت مرغ و تخممرغ در کشور وجود دارد، تولید این محصولات به شیوه سنتی نمیتواند به طور کامل پاسخگوی نیاز کشور باشد. در حال حاضر، روشهای صنعتی برای پرورش مرغ و تولید محصولات پروتئینی در سطح انبوه استفاده میشوند. توجه به مسائل بهداشتی داخل محوطه مرغداریها و جلوگیری از تلفات مرغ به سبب آلودگی محیط موجب استفاده از فلزات در احداث سالنهای مرغداری و تجهیزات آنها شده است. بدیهی است که توسعه این واحدها در کشور محرکی برای بازار فلزات کشور محسوب میشود.
برای بیش از دو دهه است که بیوتکنولوژی کشاورزی و محصولات تراریخته وارد سبد غذایی خانوار در سراسر جهان شده است. محصولاتی که گاهی ارزانتر از نوع طبیعیشان هستند و برخی پژوهشگران در این رابطه میگویند، ممکن است در آینده عارضهها و هزینههای درمانی سنگینی را برای مردم در پی داشته باشد، چراکه در بسیاری از آزمایشها نشانههایی از ابتلا به بیماریهای فراوانی پس از مصرف این محصولات مشاهده شده است. یکی از دلایلی که برای دستکاری ژنتیکی حیوانات و محصولات کشاورزی ذکر میشود این است که باید از حالا به فکر تهدیدهای غذایی سالهای آینده بود. مسئلهای که با توجه به افزایش جمعیت بشر به حدود هشت میلیارد نفر و در نظر گرفتن این حقیقت که قریب به یک میلیارد نفر از مردمان جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، دچار محرومیت و فقر غذایی هستند که سلامتشان را به خطر انداخته است، استفاده از فناوریهای جدید برای بهبود کیفیت و افزایش تولید مواد غذایی اجتنابناپذیر میکند.
در ایران حدود ۱۴ میلیون هکتار از اراضی کشور، زیرکشت میرود و سالیانه بالغ بر ۸۵ میلیارد مترمکعب منابع آبی کشور، معادل بیش از ۶۲ درصد حجم منابع آب تجدیدپذیر را در حالی سر میکشد که بر اساس شاخصهای جهانی، مصرف سالیانه بیش از ۴۰ درصد این ذخایر بحرانزا است که این مسئله به بیانی دیگر به معنای فدا کردن امنیت آب در مقابل امنیت غذایی است. موضوعی که با راهحلهایی چون اصلاح الگوی کشت، افزایش راندمان و بهروی مصرف یا کشت فراسرزمینی؛ امکان چارهجویی دارد.
