صنایع فضایی به عنوان یکی از صنایع هایتک و پیشرفته، قابلیتهای مهمی نظیر انجام مطالعات علمی و پژوهشی، گسترش ارتباطات و کسب اطلاعات از راه دور و در ابعاد جهانی برخوردار است و رشد آن از آن به عنوان نمادی از توسعهیافتگی کشورها یاد میشود. قدمت صنایع فضایی ایران به سالهای پیش از انقلاب باز میگردد، اما فعالیت در این حوزه، به سبب برخی تجربههای تلخ گذشته تا سالها راکد ماند. با توجه به اهمیت صنعت فضایی، بار دیگر پروژههای عملیاتی فضایی در کشور در سالهای اخیر از سر گرفته شد. شروع این پروژهها با موفقیتهای نسبی همراه بود و انتظار میرفت در دهههای بعد پیشرفتهای چشمگیرتری در صنعت فضایی کشور حاصل شود. با این حال، در چند سال گذشته بهرغم پرتابهای موفقیتآمیز ماهواره، ایران هیچ ماهواره مستقلی در مدار زمین ندارد و صنایع فضایی کشور از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته است.
مرور تحولات صنایع فضایی ایران
صنایع فضایی به عنوان یکی از صنایع هایتک و پیشرفته، قابلیتهای مهمی نظیر انجام مطالعات علمی و پژوهشی، گسترش ارتباطات و کسب اطلاعات از راه دور و در ابعاد جهانی برخوردار است و رشد آن از آن به عنوان نمادی از توسعهیافتگی کشورها یاد میشود. قدمت صنایع فضایی ایران به سالهای پیش از انقلاب باز میگردد، اما فعالیت در این حوزه، به سبب برخی تجربههای تلخ گذشته تا سالها راکد ماند. با توجه به اهمیت صنعت فضایی، بار دیگر پروژههای عملیاتی فضایی در کشور در سالهای اخیر از سر گرفته شد. شروع این پروژهها با موفقیتهای نسبی همراه بود و انتظار میرفت در دهههای بعد پیشرفتهای چشمگیرتری در صنعت فضایی کشور حاصل شود. با این حال، در چند سال گذشته بهرغم پرتابهای موفقیتآمیز ماهواره، ایران هیچ ماهواره مستقلی در مدار زمین ندارد و صنایع فضایی کشور از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته است.
موضوع صنعت هوافضا
نوع گزارش تحلیل
منطقه ایران
مقدمه
چالشهای فعالیت فضایی در کشور
روند اختصاص بودجه به صنایع فضایی کشور
نمودار 1. تعداد اسناد و مقالات قابل استناد کشورهای خاورمیانه در علوم مهندسی هوافضا در سالهای 1996 تا 2021
نمودار 2. بودجه صنایع فضایی کشور در سالهای اخیر
- گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای اقتصاد, گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای اقتصاد
- تحلیل
- خاورمیانه, صادرات
تجارت افغانستان در سالهای اخیر تحت تاثیر شرایط سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی قرار داشته است و همچنان یکی از ستونهای اصلی تامین نیازهای داخلی آن محسوب میشود. روند ارزش واردات به این کشور طی دو دهه اخیر روندی افزایشی داشته و شامل محصولاتی نظیر سوخت و فرآوردههای نفتی، ماشینآلات، کالاهای ساختمانی، غلات، دارو، منسوجات و تجهیزات صنعتی است که عمدتا از پاکستان، چین، هندوستان و ایران وارد میشوند. این کشور با چالشهایی مانند وابستگی شدید به واردات، ضعف زیرساختهای حملونقل و محدودیتهای بانکی مواجه بوده، اما مسیرهای جدید ترانزیتی و همکاری با کشورهای منطقه فرصتهایی را برای توسعه تجارت به ویژه برای کشورهای همسایه ایجاد کرده است. در این میان، ایران نیز یکی از تامینکنندگان مهم کالا و مسیرهای ترانزیتی افغانستان محسوب میشود.
۳۰ آبان ۱۴۰۴
- تحلیل
- خاورمیانه, صادرات
کشورهای حاشیه خلیج فارس طی سالهای اخیر مسیر تازهای را در تجارت و توسعه صنعتی در پیش گرفتهاند. این کشورها که بهطور سنتی به صادرات انرژی و واردات کالاهای با ارزش افزوده بالا متکی بودند، اکنون با اتکا به انرژی ارزان، سرمایهگذاری سنگین و سیاستهای تنوعبخشی اقتصادی در حال تبدیل شدن به قطب صنایع فلزی هستند. پیشبینیها در مورد تجارت فولاد، آلومینیوم، مس و به طور کلی فلزات اساسی در این منطقه حاکی از یک روند افزایشی تا افق سال ۲۰۳۰ هستند. در کنار کشورهایی نظیر عربستان، قطر و بحرین، امارات متحده عربی نیز بهعنوان هاب ترانزیت و خدمات تجاری، نقش کلیدی در جریان مبادلات منطقه ایفا میکند.
۳۰ آبان ۱۴۰۴
- تحلیل
- خاورمیانه, صادرات
فضای تجارت در عراق تحت تاثیر ساختار اقتصادی نفتمحور و نیاز گسترده این کشور به واردات شکل گرفته است. بیش از ۹۹ درصد از ارزش صادرات عراق را نفت خام تشکیل میدهد و همین وابستگی شدید باعث شده است تا اقتصاد این کشور در برابر نوسانات بازار جهانی نفت بسیار آسیبپذیر باشد. در مقابل، سبد واردات عراق شامل ماشینآلات صنعتی، تجهیزات حملونقل، مصالح ساختمانی، کالاهای مصرفی و مواد غذایی است که این امر نشان از ضعف ظرفیت تولید داخلی و کمبود زیرساختهای صنعتی دارد. سالها جنگ و درگیریها و تخریب زیرساختها در این کشور موجب شده است تا بازار عراق به مقصدی جذاب برای بسیاری از صادرکنندگان جهانی بهویژه در حوزههایی مانند ساختوساز، تجهیزات فنی و کالاهای اساسی تبدیل شود. مجموع این شرایط، عراق را به اقتصادی وابسته به واردات و نیازمند سرمایهگذاری خارجی تبدیل کرده است. در چنین فضایی، کشورهای همسایه نظیر ایران نیز نقش پررنگی در تامین بخش قابل توجهی از نیازهای تجاری عراق ایفا میکنند.
۳۰ آبان ۱۴۰۴
- تحلیل
- خاورمیانه
خاورمیانه بهعنوان یکی از مهمترین مناطق ژئوپولیتیک و اقتصادی جهان، نقشی کلیدی در تجارت جهانی ایفا میکند. این منطقه با در اختیار داشتن بخش بزرگی از ذخایر نفت و گاز، سالها محرک اصلی صادرات انرژی بوده است و همچنان بخش قابلتوجهی از صادرات جهانی نفت و گاز را تامین میکند. کشورهایی مانند امارات متحده عربی نیز با ایفای نقش هاب تجاری، حجم بالایی از صادرات مجدد را به خود اختصاص دادهاند. به هرحال با وجود چالشهایی مانند نوسانات انرژی و تنشهای ژئوپولیتیک، روند تنوعبخشی اقتصادی، توسعه بخشهای غیرنفتی و گسترش همکاریهای منطقهای چشمانداز مثبتی را برای ارتقای جایگاه تجاری خاورمیانه در سالهای آینده ترسیم میکند.
۳۰ آبان ۱۴۰۴
