گزارش‌ های صنعت، معادن و نفت

تامین انرژی، یکی از مهمترین مسائل روز جهان است. در این راستا، خطوط لوله انتقال نفت خام و گاز طبیعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. مجموع طول خطوط انتقال نفت و گاز در جهان به حدود یک میلیون و ۸۲۸ هزار کیلومتر می‌رسد که بالغ بر سه‌چهارم آن‌ها مربوط به انتقال گاز هستند. حیاتی‌ترین خطوط لوله انتقال نفت و گاز جهان در میانه روسیه و اروپا و همچنین منطقه خاورمیانه قرار دارند که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به خط لوله انتقال گاز طبیعی یامال اروپا و همچنین «Nord Stram» و همچنین خط لوله انتقال نفت خام «Druzhba» اشاره کرد. آمارها حاکی از آن است که چین و هندوستان در سال‌های اخیر در توسعه خطوط لوله انتقال نفت خام و گاز طبیعی در مقیاس جهانی پیشتاز بوده‌اند. بر اساس آخرین گزارش‌های ارائه‌شده، طول پروژه‌های خط لوله انتقال نفت و گاز در دست ساخت چین و هندوستان به ترتیب حدود ۳۰ هزار و ۷۵۳ کیلومتر و ۱۶ هزار و ۹۱۳ کیلومتر است که برآورد می‌شود مجموعا معادل ۶۰.۴ درصد از طول کل پروژه‌های در دست ساخت انتقال نفت و گاز در جهان باشد.  

انرژی را می‌توان به عنوان محرکه اساسی فعالیت‌های بشر، در عصر حاضر در نظر گرفت. در این بین تامین انرژی از پسماندهای مختلف می‌تواند به عنوان راهکار موثری تلقی شود که علاوه بر تامین بخش قابل توجهی از انرژی جهان، با جلوگیری از انتشار گاز متان و سایر گازهای آلاینده و مخرب، تبعات زیست‌‎محیطی پسماندها را تا حد ممکن کاهش می‌دهد. از طرفی، توسعه فناوری‌های بازیافت و تبدیل پسماند به انرژی نیز در چند سال گذشته، عامل محرکی برای حرکت بشر در این مسیر بوده است. آمارها بیانگر این موضوع است که سالانه بیش از ۹ درصد از انرژی‌های اولیه جهان با استفاد از رویکردهای چرخشی تبدیل پسماند به انرژی تامین می‌شود.

تکنولوژی هوش مصنوعی با الگوریتم‌های مبتنی بر یادگیری ماشین، بهره‌وری در زنجیره تامین فلزات حیاتی را بهبود می‌بخشد. این فناوری علاوه بر برخورداری از دقت بالا در اکتشاف ذخایر معدنی، مدت‌زمان عملیات اکتشاف را به حداقل می‌رساند و با پیش‌بینی زمان تعمیر تجهیزات، از خاموشی‌های طولانی و پرهزینه جلوگیری می‌کند و منجر به افزایش ایمنی در محیط کاری معدن می‌شود. هوش مصنوعی با بهینه‌سازی فرایندهای تولید و تنظیم مولفه‌های مختلف در واکنش‌های متالورژیکی، در تولید محصول باکیفیت‌تر و کاهش مصرف انرژی و زمان تولید تاثیر به سزایی دارد. متقابلا، زنجیره تامین عناصر حیاتی نیز به طور غیرمستقیم اما قابل ملاحظه‌ای روند پیشرفت و توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این عناصر با کاربردهای مهمی که در مراکز پردازش، انتقال و ذخیره‌سازی داده‌ها دارند، محور اصلی در توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی تلقی می‌شوند و بنابراین تغییر در میزان عرضه و اختلال در زنجیره تامین آن‌ها، به قیمت کاهش عملکرد و بروز اختلالات پردامنه در بسیاری از حوزه‌های دیگر تمام خواهد شد.

پیشرفت هوش مصنوعی در دهه اخیر زمینه‌ساز تحولات و شکل‌گیری روندهای مختلفی بوده است. روند تحولات زنجیره‌های ارزش فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم از جمله موضوعاتی هستند که متاثر از فناوری هوش مصنوعی دچار تغییر و دگرگونی شده‌اند. ابزارهای مبتنی بر این فناوری از یک سو، با افزایش میزان تولید، بهره‌وری و سرعت کار و همچنین با کاهش هزینه‌ها و میزان مصرف انرژی نقش مهمی در تکامل صنایع فلزی و بازار آن‌ها ایفا می‌کنند. از سوی دیگر، به‌کارگیری این ابزارها در راستای بهبود کیفیت تولید و برخورداری از مزایای آن‌ها نیازمند مصرف فولاد و آلومینیوم است که در ساخت تجهیزات و سخت‌افزارهای اجراکننده الگوریتم‌ها به کار می‌روند. بنابراین می‌توان گفت هر دو حوزه با تاثیرات متقابلی که بر هم دارند، می‌توانند مسیر حرکت جهان و سایر روندهای اقتصادی، صنعتی و ... را با خود همسو کنند.

صنعت حمل‌ونقل شبکه‌ای گسترده از اتومبیل‌ها، کشتی‌ها، هواپیماها و قطارها را در برمی‌گیرد و جزء لاینفک اقتصاد جهانی محسوب  می‌شود، که امکان جابه‌جایی کالا و افراد را در مقیاس گسترده فراهم می‌کند. از این رو می‌توان گفت که این صنعت پاسخگوی بخش قابل توجهی از تقاضای زنجیره تامین جهانی است و نقش مهمی در تجارت بین‌الملل ایفا می‌کند. امروزه این صنعت با پذیرش فناوری‌های پاک‌تر، سوخت‌های جایگزین و ترویج شیوه‌های حمل‌و‌نقل پایدار به سمت آینده‌ای پایدارتر و در راستای کاهش ردپای کربن در حال حرکت است، که نمود آن را می‌توان در هواپیماها و کشتی‌های مبتنی بر سوخت هیدروژن و قطارها و وسایل نقلیه الکتریکی مشاهده کرد.  

نفت و گاز طبیعی را می‌توان اجزای لاینفک سبد انرژی جهانی برشمرد که سهم قابل توجهی از تامین انرژی جهانی را برعهده دارند. در حالی که نفت عمدتا با مقاصد تامین انرژی در بخش حمل‌ونقل به مصرف می‌‌رسد، گاز طبیعی بخش عمده‌ای از تامین انرژی در تولید برق، گرمایش و فرایندهای صنعتی را پوشش می‌دهد. علی‌رغم تلاش‌ها برای انتقال به سمت منابع انرژی پاک‌تر و پایدارتر، نفت و گاز طبیعی به دلیل قابلیت اطمینان، مقرون‌به‌صرفه‌بودن و فراوانی، همچنان اجزای اصلی ترکیب انرژی جهانی باقی مانده‌اند. آمارها حاکی از آن است که نفت ۲۸ درصد و گاز طبیعی ۲۲ درصد از ترکیب سبد انرژی اولیه دنیا را در سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص می‌دهند.  

در حال حاضر، انرژی هسته‌ای ۱۰ درصد از  سبد برق جهان را تشکیل می‌دهد. در واقع توانایی این بخش در تولید الکتریسیته پایدار و قابل اعتماد، آن را به مکملی برای انرژی‌های تجدیدپذیر و جایگزینی مناسب برای سوخت‌های فسیلی تبدیل کرده و از آنجایی که انتشار گازهای گلخانه‌ای را در مقایسه با سایر منابع به حداقل می‌رساند، در استراتژی کم‌کربن بسیاری از کشورها گنجانده شده است.  این امر به ویژه در کشورهایی مانند فرانسه، اسلواکی و بلژیک مشهود است که انرژی هسته‌ای بخش قابل توجهی از عرضه برق را به خود اختصاص می‌دهد. در حالی که اهمیت انرژی هسته‌ای در تولید برق ایالات متحده آمریکا و چین برکسی پوشیده نیست، سهم کمتری از ترکیب برق این کشورها را به خود اختصاص می‌دهد.

ساخت و توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای در جهان تا حد زیادی وابسته به برخی مواد معدنی و عناصر فلزی است که در اجزای ساختاری، تجهیزات و تاسیسات نیروگاه‌ها به مصرف می‌رسند. در واقع مصرف این مواد با توجه به این که کارایی و ایمنی راکتورهای هسته‌ای را تضمین می‌کنند، ضروری است. با توجه به این که فناوری‌های هسته‌ای یکی از اجزای ضروری انتقال به آینده انرژی پاک پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی از رشد تقاضای مواد معدنی حیاتی در توسعه و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای خبر می‌دهند. علاوه بر این با توجه به گزارش‌های انجمن هسته‌ای جهان از راکتورهای در حال ساخت، انتظار می‌رود که این روند به رشد مصرف برخی فلزات اساسی از جمله آلومینیوم، فولاد و مس کمک کند.

مصرف عناصر پرتوزا و شکافت‌پذیر نقش مهمی در شکل دادن به آینده انرژی‌های پاک و توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای ایفا خواهد کرد. به طور مثال، اورانیوم به عنوان پر‌کاربردترین سوخت هسته‌ای شناخته می‌شود که بیش از ۹۰ درصد از سوخت راکتورهای هسته‌ای را تشکیل می‌دهد و منابع اصلی آن عمدتا در استرالیا، قزاقستان و کانادا واقع شده‌اند. در حالی که توریوم در مقایسه با اورانیوم در مقیاس کمتری به مصرف می‌رسد، به دلیل مقادیر فراوانی آن به ویژه در کشورهای هندوستان، برزیل و استرالیا مورد توجه قرار گرفته است. در مورد پلوتونیوم شرایط کمی متفاوت است و این عنصر علی‌رغم ماهیت طبیعی خود، اغلب به عنوان یک محصول جانبی در راکتورهای هسته‌ای یا از طریق بازفرآوری سوخت‌های هسته‌ای مصرف‌شده تولید می‌شود.

انرژی هسته‌ای به عنوان یکی از اجزای حیاتی برای افزایش امنیت انرژی از اواسط قرن بیستم در جهان معرفی شد و سهم آن از سبد انرژی به تدریج افزایش یافت. اگرچه افزایش نگرانی‌های مرتبط با حوادث هسته‌ای در طول قرن اخیر به عنوان مانعی برای توسعه زیرساخت‌های هسته‌ای در جهان ظاهر شده و به کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش دامن زده اما ضرورت تنوع بخشیدن به سبد انرژی پس از همه‌گیری کرونا و رویدادهای ژئوپلیتیکی حال حاضر در اروپا اهمیت این بخش را در حفظ امنیت انرژی بیش از پیش افزایش داده است. انرژی هسته‌ای به عنوان دومین منبع انرژی کم‌کربن نقش قابل توجهی در انتقال به آینده انرژی ایفا می‌کند و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی نیز حاکی از آن هستند که در حال حاضر این بخش از انتشار ۲۴.۴ و ۲۱.۴ گیگاتن دی‌اکسیدکربن در ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی جلوگیری می‌کند.

از مدت‌ها قبل انرژی هسته‌ای به عنوان یک منبع انرژی قابل اعتماد و مقرون‌به‌صرفه پذیرفته شده و از آن موقع تاکنون به عنوان مکملی برای انرژی‌های تجدیدپذیر نقش شایان توجهی را در رشد اقتصادی پایدار جهان به نمایش گذاشته است. اگرچه در نگاهی اجمالی به نظر می‌رسد که توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای به دلیل هزینه‌های سرمایه‌ای بالا برای احداث آن‌ها تقریبا دشوار باشد اما از آنجایی که اتکا به منابع انرژی وارداتی را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد به انتخابی ارجح در اقتصادهای توسعه‌یافته تبدیل شده است و این کشورها همواره برآنند تا استراتژی‌های توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای قابل اعتماد و پایدار را در اهداف کربن‌زدایی خود بگنجانند. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی اقتصادهای کوچک، پتانسیل مالی محدود، روند توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای را برای آن‌ها چالش‌برانگیز کرده است.

پس از چندین دهه آزمایش و اکتشاف، دانشمندان در نهایت واکنش شکافت هسته‌ای را با موفقیت در سال ۱۹۳۸ به پایان رساندند. اگرچه کشف پتانسیل واکنش زنجیری اتم و در نتیجه تولید بمب‌های هسته‌ای منجر شد تا در ابتدا انرژی هسته‌ای برای کاربردهای نظامی مورد توجه قرار گیرد، با این حال این روند با اقدامات جهانی از جمله معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) نیز همراه بود که منجر به گسترش کاربردهای غیرنظامی فناوری هسته‌ای از جمله تولید الکتریسیته شد. در حالی که موضوع امنیت انرژی در طول دهه ۱۹۷۰ اهمیت انرژی هسته‌ای در سبد انرژی جهانی را افزایش می‌داد، بیش از چند دهه است که انرژی هسته‌ای به دلیل محدودیت‌های تولید و ریسک‌های محیط‌زیستی سهم زیادی را از سبد انرژی دنیا به خود اختصاص نمی‌دهد.