گزارش‌ های کالاهای مصرفی بادوام

توسعه صنعت تولید وسایل نقلیه و پیشرفت‌های حاصل‌شده در این صنعت تحولات شگرفی را در زندگی انسان‌ها ایجاد کرده است. امروزه این صنعت یکی از بخش‌های مهم و استراتژیک در اقتصاد جهان به شمار می‌آید که بخش عمده‌ای از تجارت و مبادلات تجاری کشورها را به خود اختصاص داده است. ایران از قدمت قابل توجهی در حوزه صنعت خودرو برخوردار است. با این حال، نگاهی به شرایط صنعت خودروی ایران در مقایسه با کشورهایی نظیر کره جنوبی حاکی از عقب‌ماندگی چشمگیر در این حوزه است. در حالی که صنعت خودروسازی کره جنوبی ــ که قدمتی برابر با صنعت خودروسازی ایران دارد ــ در حال رونمایی از محصولات جدید و به‌روز خود و کسب سهم بیشتر از بازارهای بین‌المللی است، صنعت خودروسازی ایران در پیچ‌وخم تامین قطعات و تامین نیاز داخلی قرار دارد.

در بستر تحولات چشمگیر و شتابانی که صنعت خودروسازی در دهه‌های اخیر پشت سر نهاده است، بازتعریف مفاهیم تولید، مصرف و نوآوری به مثابه ضرورت‌هایی اجتناب‌ناپذیر جلوه می‌کنند؛ روندی که به واسطه سیاست‌های راهبردی و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در حوزه فناوری‌های نوین، افزون بر آن که ساختارهای سنتی این صنعت را به چالش کشیده، تقاضا برای منابع معدنی و فلزی را نیز به گونه‌ای بی‌سابقه افزایش داده است. در این میان، تقابل میان رویکردهای متفاوت اقتصادهای توسعه‌یافته و اقتصادهای نوظهور، دامنه‌ای از سیاست‌های مالی و غیرمالی را رقم زده است که هر کدام در مسیر شکل‌دهی به آینده خودروسازی، نقشی انکارناپذیر را بر عهده گرفته‌اند. آشنایی با این سیاست‌ها و بازتاب‌های عمیق آن‌ها بر زنجیره‌های تامین، به ویژه تقاضا برای فلزاتی که تا چندی پیش سهمی ناچیز در این صنعت داشتند، پنجره‌ای تازه به سوی درک پیچیدگی‌های تحولات صنعتی گشوده است و ضرورت توجهی فراگیر به راهکارهای نوآورانه و پایدار را برجسته می‌سازد؛ موضوعاتی که ‌تنها محدود به دنیای فناوری و اقتصاد نمی‌شوند و به نوعی راه مقابله با دغدغه‌های زیست‌محیطی و اجتماعی در جهان امروز را پیش‌روی تولیدکنندگان می‌گذارند.

تاریخچه رشد اقتصادی کشور دانمارک به قرن ۱۷ میلادی باز می‌گردد. زمانی که کشاورزی و زراعت حرفه اصلی ساکنین این کشور بود اما اهمیت لجستیکی دانمارک برای سایر کشورهای اروپایی نظیر هلند، که به دنبال تجارت و راهیابی به حوزه اسکاندیناوی و دریای بالتیک بودند، زمینه رشد اقتصادی  این کشور را فراهم کرد. همچنین همسایگی با قدرت‌های بزرگ اروپا از جمله آلمان، انگلستان و هلند نیز به عنوان مزیدی بر علت توسعه اقتصادی این کشور تلقی می‌شود. همسویی با انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی برای دانمارک، با پیشرفت‌های شگرفی در تولید ناخالص داخلی همراه بود و سبب شد تا این کشور از یک کشور مبتنی بر اقتصاد زراعتی، به کشوری صنعتی تبدیل شود. در نیمه نخست قرن بیستم، به دنبال جنگ‌های جهانی اول و دوم، اقتصاد دانمارک متاثر از شرایط وخیم منطقه یورو دچار رکود شد. اما در دوران پساجنگ، اقدامات مهمی در جهت اطلاحات اقتصادی انجام شده که به تولید ثروت انجامیده است.

مشارکت خودروسازان جهان در زنجیره‌های ارزش، صنعت خودروسازی را در جریان یک تغییر و تحول گسترده قرار داده است، به طوری که علاوه بر کشورهای پیشرفته، امروزه برخی از اقتصادهای در حال توسعه آسیا و آمریکا نیز به عنوان بازیگرانی کلیدی در زنجیره ارزش صنعت خودروسازی نقش‌آفرینی می‌کنند. در حالی که برخی خودروسازان مطرح در آلمان، ژاپن و کره‌جنوبی به دلیل قابلیت‌های تولید پیشرفته و فناوری‌های نوین اغلب در زنجیره ارزش بالادست و پایین‌دست از جمله تولید تراشه‌های پیشرفته صنعت خودروسازی نقش‌آفرینی می‌کنند، کشورهایی مانند چین و مکزیک با مونتاژ قطعات پیچیده وارداتی از این کشورها بیشتر در حلقه‌های میانی زنجیره‌ ارزش مشارکت دارند، به طوری که سهم آن‌ها از صادرات قطعات خودرو در حال حاضر بیشتر از کشورهای پیشرفته‌ای مانند ژاپن و ایالات متحده آمریکا است.

صنعت خودروسازی جهانی شبکه‌ای گسترده از تولیدکنندگان، تامین کنندگان، فروشندگان و مصرف‌کنندگان است که از آن به عنوان یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی در سراسر جهان یاد می‌‌شود. این صنعت به طور مداوم با پیشرفت در فناوری، پایداری و ترجیحات مصرف‌کنندگان که آینده بخش حمل‌ونقل را شکل می‌دهد، در حال تکامل است و از خودروهای الکتریکی گرفته تا سیستم‌های رانندگی خودران، در خط مقدم نوآوری و رقابت قرار دارد. براساس برآوردها انتظار می‌رود، ارزش بازار این صنعت که در سال ۲۰۲۳ برابر ۲.۵۶ تریلیون دلار بود، به رشد خود در دهه پیش رو ادامه دهد و به بیش از ۳.۵۷ تریلیون دلار در سال ۲۰۳۱ برسد.  

پیشرفت هوش مصنوعی در دهه اخیر زمینه‌ساز تحولات و شکل‌گیری روندهای مختلفی بوده است. روند تحولات زنجیره‌های ارزش فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم از جمله موضوعاتی هستند که متاثر از فناوری هوش مصنوعی دچار تغییر و دگرگونی شده‌اند. ابزارهای مبتنی بر این فناوری از یک سو، با افزایش میزان تولید، بهره‌وری و سرعت کار و همچنین با کاهش هزینه‌ها و میزان مصرف انرژی نقش مهمی در تکامل صنایع فلزی و بازار آن‌ها ایفا می‌کنند. از سوی دیگر، به‌کارگیری این ابزارها در راستای بهبود کیفیت تولید و برخورداری از مزایای آن‌ها نیازمند مصرف فولاد و آلومینیوم است که در ساخت تجهیزات و سخت‌افزارهای اجراکننده الگوریتم‌ها به کار می‌روند. بنابراین می‌توان گفت هر دو حوزه با تاثیرات متقابلی که بر هم دارند، می‌توانند مسیر حرکت جهان و سایر روندهای اقتصادی، صنعتی و ... را با خود همسو کنند.

صنایع نظامی از جمله صنایعی به شمار می‌آید که از جنبه‌های گوناگونی بر جوامع تاثیرگذار است. گستره اثربخشی این حوزه، طیف وسیعی را از ایجاد اشتغال برای افراد، تا توسعه تکنولوژی، رشد اقتصادی به واسطه افزایش درآمدها و افزایش قدرت در شرایط ناپایدار سیاسی را در بر می‌گیرد. از این رو، کشورها همواره به دنبال توسعه صنایع نظامی و افزایش قدرت خود در این حوزه هستند. این مسئله، از یک طرف با اختصاص بخش قابل توجهی از بودجه کشورها به صنایع نظامی و فعالیت‌های متعاقب آن محقق می‌شود، و از طرف دیگر به واسطه واردات تسلیحات و تجهیزات مورد نیاز از کشورهای اصلی در این حوزه به دست می‌آید. از این رو، توسعه صنایع نظامی را علاوه بر نقش انکارناپذیر آن در افزایش قدرت سیاسی کشورها، می‌توان عاملی برای رشد اقتصادی و افزایش درآمدها در کشورهای صادرکننده این حوزه نیز به شمار آورد.

تجارت بین‌المللی تسلیحات نظامی و جنگی یکی از پویاترین و پرسودترین بخش های تجارت بین‌المللی است. بر اساس یک تخمین از سوی موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، انتقال جهانی تسلیحات از سال ۲۰۰۴ به طور مداوم در حال افزایش بوده است و بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ به بالاترین میزان خود پس از جنگ سرد رسیده است. به طور کلی فروش تسلیحات علاوه بر آن که تجارتی پر سود بوده، یک فشارسنج برای کنترل کیفیت روابط میان دولت‌هاست و وابستگی متقابلی را ایجاد می‌کند که به دولت‌های دریافت‌کننده تسلیحات انگیزه‌هایی برای همکاری با تامینکنندگان تسلیحات در آینده می‌دهد.

صنایع نظامی که در ابعاد جهانی با عنوان «تجارت اسلحه» نیز شناخته می‌شود، به واسطه اهمیت آن صنعتی جهانی است که به تولید و فروش انواع سلاح، تجهیزات و فناوری‌های نظامی می‌پردازد. بیشتر شرکت‌هایی که در این صنعت حضور دارند، دولتی هستند یا به طور نزدیک با دولت‌ها به عنوان شرکای تجاری استراتژیک و کلید عملیات بزرگ نظامی همکاری می‌کنند. در سراسر جهان صنایع نظامی، به سبب رواج داشتن جریان عظیم پیشرفت‌های فناوری و اجرا و مدیریت قراردادهای بزرگ و طولانی‌ مدت دفاعی، بخشی پیچیده و چالش برانگیز به حساب می‌آیند.

ایران در طول سال‌های اخیر با توجه به اهمیت ارتقای توان نظامی در جهان امروز به خصوص در منطقه خاورمیانه، تولید تجهیزات نظامی‌ای که در عرصه‌های عملیاتی از کارایی بالایی برخوردار باشد را در دستور کار خود قرار داده‌ است. تولید تسلیحات نظامی کارا مستلزم آن است که در ساخت آن‌ها از مواد اولیه‌ای استفاده شود تا ضمن کاهش هزینه‌های تولید، از قدرت مانور، استحکام و دوام بالایی در طول عملیات‌های نظامی برخوردار باشد. فولادها و آلیاژهای پایه‌آلومینیوم از جمله مهم‌ترین مواد فلزی‌ای هستند که در صنعت دفاعی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند. مس نیز دیگر فلزی است که با توجه به رشد تولید تجهیزات نظامی الکترونیکی به صورت گسترده در صنعت دفاعی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

صنعت دفاعی در جهان امروز به دلیل نقشی که در تامین امنیت نظامی و زمینه‌سازی پیشرفت‌های تکنولوژیکی و اقتصادی دارد، مورد توجه بسیاری از کشورها در سراسر دنیا قرار گرفته است. به همین دلیل امروزه دولت‌ها سرمایه‌گذاری‌های کلانی را در این صنعت با اهداف نظامی و غیرنظامی انجام می‌دهند. ایران نیز از یک سو به دلیل قرار داشتن در منطقه حساس خاورمیانه و لزوم ارتقای توان دفاعی، و از سویی دیگر با هدف سرعت بخشیدن به جریان علمی کشور، در طول چهار دهه گذشته به صورت جدی اقدام به سرمایه‌گذاری در این صنعت کرده است، هرچند که میزان سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در بخش‌های دفاعی و امنیتی کشور در طول این چهار دهه همانند سایر بخش‌های اقتصادی کشور تحت تاثیر شرایط اقتصادی و روابط بین‌المللی کشور با افت‌وخیزهایی همراه بوده است.

امروزه با توجه به این که کشورها با انواع تهدیدات داخلی و خارجی مواجه هستند، برخورداری از توان نظامی مناسب و مطلوب یک ضرورت محسوب می‌شود. تا پیش از چند دهه گذشته، تسلیحات نظامی ایران عمدتا وارداتی بود و به همین دلیل کشور دستاورد تکنیکی خاصی در حوزه صنایع نظامی نداشت. این در حالی است که پس از انقلاب و به دنبال آن تحریم‌ها، وقوع جنگ تحمیلی و تهدیدهای پی ‌در پی نظامی شکل‌گیری گفتمان «خودکفایی» و جریان نخبه‌گرایی فضای صنعت نظامی کشور را در طول چهار دهه به کلی متحول ساخت، به طوری که اگر در سال‌های پیش از انقلاب بخش عمده‌ای از نیازهای نظامی کشور از طریق واردات برطرف می‌شد، امروزه نه‌تنها واردات تسلیحات نظامی ایران به حداقل ممکن رسیده بلکه ایران قادر به صدور تسلیحات خود است.