مشاهده بیشتر
صنایع بهداشتی و آرایشی از جمله سودآورترین صنایع جهان محسوب میشوند. ارزش افزوده بالای محصولات تولیدی این صنعت در کنار رشد روزافزون تقاضا برای آنها، موجب افزایش جذابیت سرمایهگذاری در حوزه توسعه صنایع بهداشتی و آرایشی شده است و از این رو امروزه شرکتهای بزرگ و متعددی در عرصه تولید این محصولات در سرتاسر جهان فعال هستند. در ایران بخش بزرگی از مواد بهداشتی و ارایشی مورد مصرف، ساخت کشورهای خارجی است که دلیل این مسئله را میتوان در کیفیت پایینتر محصولات داخلی و نیز عدم وجود برندهایی قابل مقایسه با شرکتهای خارجی جستجو کرد. در حالی که با توجه به ارزش افزوده بالای این صنعت، توسعه واحدهای تولید محصولات بهداشتی و آرایشی میتواند به عاملی کلیدی در جلوگیری از واردات و قاچاق و نیز اشتغالزایی بدل شوند. با توجه به مصرف میزان قابل توجهی از فلزات دراحداث کارخانهها و واحدهای فعال در عرصه تولید مواد بهداشتی و آرایشی، توسعه این بخش، محرکی قوی برای انواع فلزات برشمرده میشود.
صنایع غذایی و آشامیدنی، به لحاظ ارزش افزوده، یکی از عمدهترین فعالیتهای صنعتی در ایران هستند؛ بنابراین صنایع غذایی و آشامیدنی جزو صنایع باارزش تلقی میشوند. مطابق آمارهای گمرک، بیشترین حجم صادرات صنایع غذایی و آشامیدنی از نظر ارزش به کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان و پاکستان صورت گرفته است که میتواند نشانه بیتاثیر بودن تحریمها، به دلیل رصدناپذیر بودن، در صادرات محصولات غذایی به کشورهای همسایه باشد. بیشترین افزایش ارزش افزوده صنایع غذایی و آشامیدنی از ارزش افزوده بخش صنعت در سالهای اخیر رقم خورده است که نشان از افزایش سهم و جایگاه صنایع مورد نظر در ارزش افزوده بخش صنعت کشور دارد. در سال ۱۳۹۷، به دلیل خروج آمریکا از برجام، این مقدار سهم کاهشی یکواحدی داشت. همچنین در سال ۱۳۹۲، با اِعمال تحریمها، سهم صادرات صنایع غذایی و آشامیدنی از کل صادرات غیرنفتی به کمترین مقدار خود طی دوره بررسیشده رسید.
نفت خام مادهای ارزشمند اما تصفیهنشده است. این ماده از هزاران ترکیب شیمیایی مختلف به نام هیدروکربنها تشکیل شده که دارای نقاط جوش مختلف هستند. پالایشگاهها و سیستمهای فرآوری آنها نفت خام را به محصولات پرکاربرد و باارزشتری همچون سوختها تبدیل میکنند. ایران، با برخورداری از ذخایر نفتی فراوان، در گروه بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت دنیا قرار گرفته است. نفت استخراجشده از ذخایر، محصولی خام و با ارزش افزوده بسیار کم است. توسعه ظرفیتهای پالایشگاهی گامی مهم در تولید فرآوردههای نفتی به عنوان منابع انرژی و مواد واسطه صنعتی است. در شرایطی که تحریمها موجب ایجاد موانع و مشکلات متعددی در حوزه صادرات شده است، جلوگیری از خامفروشی نفت و حرکت به سمت تولید محصولات میانی و نهایی میتواند موجب جهش صنعت نفت و در پی آن رشد اقتصادی کشور شود.
فلزاتی همچون فولاد قلعاندود و آلومینیوم، به سبب استحکام و مقاومت بالا در مقابل عوامل فیزیکی و شیمیایی، مواد اولیه اصلی در بستهبندی انواع مواد غذایی محسوب میشوند. در سالهای اخیر، ارزش تولیدات صنایع غذایی بسیار افزایش یافته است و با توجه به اهمیت بسیار بالای مسئله امنیت غذا، خصوصا در شرایط تحریم، پیشبینی میشود که این روندِ رو به رشد در سالهای آینده نیز تداوم یابد. این تداوم پیشرفت، در کنار تاثیرات مثبت آن بر رشد اقتصادی و اشتغالزایی، در سالهای پیشِرو تاثیرات قابل توجهی بر مصرف انواع فلزاتی همچون آلومینیوم، فولاد و قلع خواهد داشت و پیشبینی میشود که مصرف فلزات در این عرصه در سالهای آینده نیز تداوم یابد.
اگرچه کودها عملکرد محصول را افزایش میدهند وکیفیت خاک زمین را بهبود میبخشند اما معایبی نیز همچون رشد علفهای هرز، آلودگی آبها و بروز آسیبهای ایمنی در استفاده از کودها و ضدآفات را بر جای میگذارند. از این رو کشورهای توسعهیافته همواره در تلاشاند تا در کنار افزایش تولیدات کشاورزی، کودها و سموم با ضررات کمتر زیستمحیطی را تولید کرده و به مصرف برسانند. ایران با برخورداری از منابع طبیعی و مراتع وسیع کشاورزی توانسته است جایگاه خوبی را در حوزه تولیدات غذایی برای خود کسب کند. با افزایش جمعیت و نیاز به مواد غذایی، استفاده از کودها و ضدآفات بیشتر میشود؛ به همین دلیل با احداث و راهاندازی پروژههای داخلی و با خودکفایی در این حوزه میتوان بخش اعظمی از تولیدات کودهای کشاورزی و ضدآفات را برطرف کرد. به دلیل کاربرد و مقاومت شیمیایی و فیزیکی بالای فلزات، مصرف اینگونه مواد در صنایع مختلف افزایش یافته است و سه فلز فولاد، آلومینیوم و مس از جمله فلزات پرمصرف برای ساخت واحدهای تولیدی کودهای شیمیایی و ضدآفات هستند.
گازهای استخراجشده از چاهها دارای اجزای مختلفی از هیدروکربنهای سبک و سنگین هستند. این گازها به منظور اجرای عملیات جداسازی و فرآوری به پالایشگاهها منتقل میشوند. در پالایشگاه، اجزای مختلف گاز جداسازی میشوند. این محصولات به عنوان منابع انرژی و یا مواد اولیه و واسطه در بخشهای پاییندست برای ساخت محصولات با ارزش افزوده بالا کاربرد دارند. با توجه به ذخایر غنی گاز ایران، احداث پالایشگاههای گازی در کشور ضروری به نظر میرسد. توسعه پالایشگاهها کمک زیادی به بهرهمندی از منابع گازی خواهد کرد. فولاد زنگنزن اصلیترین ماده اولیه احداث این واحدهای صنعتی به شمار میرود.
امروزه مواد شیمیایی به عنوان مواد اولیه مهم و استراتژیک در اغلب صنایع شناخته میشوند؛ از این رو، توجه به تولید داخلی و تامین نیاز صنایع میتواند عاملی مهم و اثرگذار در توسعه صنعتی کشور به شمار آید. همچنین با توجه به تقاضای قابلتوجه برای این محصولات در بازارهای بینالمللی، رشد کمّی و کیفی تولیدات در این عرصه میتواند زمینهساز توسعه صادرات و ارزآوری به کشور شود. بررسی روند فعالیت واحدهای فعال در عرصه تولید مواد شیمیایی از رویکرد مناسب و اتخاذ سیاستهای مطلوب از سمت نهادهای بالادستی حکایت دارد. احداث این کارخانهها و واحدهای تولیدی، در کنار تاثیرات مطلوب و فراوان در زمینه رشد صنعتی کشور، محرکی قوی برای بازار فلزات نیز محسوب میشود؛ زیرا در احداث ساختمانها و تاسیسات این صنایع از فلزات مختلف خصوصا فولاد، آلومینیوم و مس استفاده میشود و رونق گرفتن این بخش تقاضای قابلتوجهی را برای این فلزات ایجاد خواهد کرد.
آب، برق و گاز از جمله مهمترین یوتیلیتیهای مورد نیاز صنایع به شمار میروند. از این رو، توسعه صنایع تقاضایی برای افزایش ظرفیت تامین این یوتیلیتیها ایجاد میکند که خود محرکی برای رشد تقاضای نهایی فلزات محسوب میشود. توسعه زیرساختهای مورد نیاز صنایع شیمیایی در سالهای گذشته به گونهای بوده است که سالانه حدود ۳۷ میلیون دلار بر تقاضای فلزات افزوده است. این در حالی است که با توجه به پیشبینی وضعیت آتی این صنایع، انتظار میرود که این رقم در سالهای آتی به مقدار متوسط سالانه ۶ میلیون دلار کاهش یابد.
با شکلگیری نظام سلامت و توجه بیشتر به مراقبتهای بهداشتی و درمانی، فلزات نیز به عنوان عناصر ضروری توسعه این بخش مورد استفاده قرار گرفتند. کاربرد فلزات در نظام سلامت طیف وسیعی از تجهیزات مراقبتهای بهداشتی، درمانی، خدماتی، زیرساختی را در بر میگیرد. فلزات پایه نظیر فولاد، آلومینیوم و مس اغلب در ساخت تجهیزات پزشکی و زیرساختهای فیزیکی کاربرد دارند و فلزات کمیاب و گرانبها در تشخیص بیماریها و تجهیزات مراقبتی و شناسایی بیماری با حساسیت بالا مورد استفاده قرار میگیرند. با توجه به این مسئله نظام سلامت را میتوان به عنوان محرک قدرتمندی برای بازار جهانی فلزات قلمداد کرد.
در جهان امروز، لازمه بقا و توسعه هر صنعت، برنامهریزی در راستای تامین قطعات یدکی و مواد مصرفی آن است. واحدهای پتروشیمی و پالایش نفت و گاز، به عنوان یکی از بخشهای اثرگذار در اقتصاد جهان، مجموعهای پیوسته از فرایندها و تجهیزات مختلف را در خود جای میدهند. از این رو، توسعه صنایع پشتیبان بخش پتروشیمی نقشی تعیینکننده در عملکرد واحدهای پتروشیمی کشورها خواهد داشت؛ زیرا تامینِ بهموقع و مناسب قطعات یدکی و مواد مصرفی مورد نیاز در بهبود فرایند تولید و کاهش قیمتِ تمامشده محصولات نقشی کلیدی خواهد داشت. این مسئله در مورد صنعت پتروشیمی ایران، که سالهاست با چالش تحریمها دست و پنجه نرم میکند، اهمیت بیشتری دارد و توسعه این بخش، عنصری کلیدی برای توسعه و افزایش بهرهوری صنعت پتروشیمی کشور به شمار خواهد رفت.
ایجاد و توسعه صنایع پاییندستی پتروشیمی، در بخشهای ساختوساز، تامین ماشینآلات، تامین زیرساخت، حملونقل و... برای فلزات تقاضای قابل توجهی ایجاد میکند. کلیه صنایعی که از محصولات پتروشیمی به عنوان ماده اولیه استفاده میکنند، از قطعات پلاستیکی تا لاستیک خودرو، همگی در این بخش قرار میگیرند. به موازات توسعه صنایع پتروشیمی مادر در کشور، صنایع پاییندستی پتروشیمی کشور نیز درحالتوسعه است. با توسعه این صنایع به سبب بهکارگیری ماشینآلات و تجهیزات گوناگون و همچنین لزوم تامین زیرساختهای تامین مواد اولیه برای این واحدها، تقاضا برای مصرف فلزات اساسی مختلف همچون فولاد، آلومینیوم و مس به عنوان ماده اولیه اصلی تولید ماشینآلات و ساختوساز سازههای صنعتی افزایش خواهد یافت. در گزارش پیشِرو به بحث تاثیرات توسعه صنایع پاییندستی پتروشیمی بر رشد بازار فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم پرداخته میشود.
در عصر کنونی، افزایش روزافزون جمعیت موجب افزایش تقاضا برای مواد غذایی شده است. با توجه به محدویتها در حوزه توسعه صنعت کشاورزی، افزایش بهرهوری در این صنعت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در سراسر جهان از کودها و ضدآفتها به منظور بالا بردن کیفیت محصولات غذایی استفاده میشود. کودها و ضدآفات، با افزایش بهرهوری و حاصلخیزی خاک، راندمان تولید محصولات غذایی را افزایش میدهند و زمینه را برای توسعه صنعت کشاورزی فراهم میآورند. از این رو، رشد تولید کودها و ضدآفات یکی از عوامل کلیدی در توسعه بخش کشاورزی محسوب میشود. با توجه به خاصیت شیمیایی این کودها، لازم است در بستهبندی آنها از مواد مناسبی استفاده شود که از پایداری مناسبی در مقابل عوامل فیزیکی و شیمیایی برخوردار باشند.
