مشاهده بیشتر
برای بیش از دو دهه است که بیوتکنولوژی کشاورزی و محصولات تراریخته وارد سبد غذایی خانوار در سراسر جهان شده است. محصولاتی که گاهی ارزانتر از نوع طبیعیشان هستند و برخی پژوهشگران در این رابطه میگویند، ممکن است در آینده عارضهها و هزینههای درمانی سنگینی را برای مردم در پی داشته باشد، چراکه در بسیاری از آزمایشها نشانههایی از ابتلا به بیماریهای فراوانی پس از مصرف این محصولات مشاهده شده است. یکی از دلایلی که برای دستکاری ژنتیکی حیوانات و محصولات کشاورزی ذکر میشود این است که باید از حالا به فکر تهدیدهای غذایی سالهای آینده بود. مسئلهای که با توجه به افزایش جمعیت بشر به حدود هشت میلیارد نفر و در نظر گرفتن این حقیقت که قریب به یک میلیارد نفر از مردمان جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، دچار محرومیت و فقر غذایی هستند که سلامتشان را به خطر انداخته است، استفاده از فناوریهای جدید برای بهبود کیفیت و افزایش تولید مواد غذایی اجتنابناپذیر میکند.
تاثیر تورم بر فضای کلی اقتصاد و محیط کسبوکار از جمله مفاهیمی به شمار میرود که تجربه اثبات کرده است این آثار بسته به سطوح نرخ تورم و منشا شکلگیری و بعضا نیز واکنش دولتها برای کنترل تورم میتواند مثبت یا منفی باشد. بررسی روند کلی حجم اقتصاد ایران و تغییرات نرخ تورم بیانگر آن است که در سالهای با نرخ تورم شدید، رشد اقتصادی منفی بوده است. با این حال، بررسی آمارهای ارزشافزوده گروههای مختلف اقتصادی گویای آن است که الزاما تحت سطوح بالای نرخهای تورم، رابطه کل به جزء برقرار نیست.
هیدروژن کاربردهای گستردهای در بخش صنعت دارد. در حال حاضر صنایع مرتبط با محصولات پلیمری، بزرگترین بازارهای مصرف هیدروژن را تشکیل میدهند. در ایران فرایند تولید آمونیاک بزرگترین مصرفکننده هیدروژن است به طوری که برآورد میشود از بیش از ۲۰۰ هزار تن مصرف هیدروژن در صنایع مختلف کشور تقریبا ۸۶ هزار تن آن به تولید آمونیاک اختصاص داشته باشد. صنایع پالایشگاهی و متانول نیز به ترتیب سهم ۲۹ درصدی و ۱۴ درصدی از مصرف هیدروژن در ایران داشتهاند. با توجه به روندهای جهانی مبنی بر رشد صنایع پلیمری و نقش ایران در صنایع پتروشیمی جهان و زنجیره تامین محصولات این صنایع و همچنین گسترش استفاده از هیدروژن به عنوان یک حامل انرژی پاک در راستای کربنزدایی از صنایع، انتظار میرود تا بازار هیدروژن در ایران تا سال ۲۰۳۴ رشد ۳۳ درصدی را تجربه کند و به حدود ۲۸۰ هزار تن برسد.
اهمیت دسترسی به برق به عنوان عامل محرکی در رشد اقتصادی برکسی پوشیده نیست و تجربه تاریخی نشان میدهد که هیچ کشوری در جهان نتوانسته است بدون بهرهوری و مصرف قابل توجه الکتریسیته در چارچوب اقتصادی خود، شرایط رفاهی استاندارد و مناسبی را برای جمعیت خود فراهم کند. طی چند دهه گذشته افزایش جمعیت و سطوح صنعتیشدن در جهان تقاضا برای برق را به عنوان یک ورودی حیاتی به فعالیتهای اقتصادی و صنعتی برانگیخته و رشد اقتصادی جهان را سرعت بخشیده است. آمارها نیز حاکی از آن هستند که سرانه تولید برق در مقابل تولید ناخالص داخلی در جهان از ۲.۲ مگاوات ساعت و ۹.۷ هزار دلار به ازای هر نفر در سال ۱۹۹۰ به بیش از ۳.۶ مگاوات ساعت و ۱۷.۴ هزار دلار به ازای هر نفر افزایش یافته است.
در عصر حاضر، با توجه به گسترش کاربرد تکنولوژی در حوزههای مختلف، سرمایهگذاری در توسعه زیرساختهای مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است. آمارها نشان میدهد که میزان سرمایهگذاریها در زیرساختهای «ICT» طی سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۲ رشد تقریبا ۱۱۰ درصدی را تجربه کرده است. این موضوع با توجه به کاربرد فلزات فولاد، آلومینیوم و مس در زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزایش قابل توجه در مصرف فلزات را با خود به همراه داشته است. بر اساس برآوردهای صورتگرفته در سال ۲۰۲۲، ارزش فولاد، آلومینیوم و مس به کاررفته در توسعه زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به ترتیب حدود ۸۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و ۱۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بوده است.
حدود ۱۵ سال از وقوع بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ که تأثیرات بسیار قوی و گستردهای بر نظام مالی جهانی و اصلاحات آن داشته است، میگذرد. این بحران در کنار همه آسیبها و خسارات مالی و اقتصادی، تجارب بزرگی را در اختیار کشورها قرار داد تا به کمک آن ساختارهای اقتصادی خود را متحول و مقاوم کنند. تقویت نظارت و کنترل جهانی بر روی بانکها و موسسات مالی ریسکپذیر، مهمترین دستاورد و پند این بحران برای نظام اقتصاد جهانی بود. این پدیده همچنین نشان داد، تأکید بر سود و سودآوری کوتاه مدت بدون توجه به پایداری مالی در بلندمدت تا چه حد میتواند منجر به چه عدمتوازن و شکافهای گسترده در بازارهای مالی شود.
نقش دولت در رشد و و توسعه اقتصادی کشورها در همه مکاتب و دیدگاههای اقتصادی، موضوعی اثباتشده و مورد توافق است و موضوع مباحث بیشتر نحوه و میزان نقش و دخالت دولت در محیط کسبوکار و فعالیتهای اقتصادی است. در ایران نیز در سالهای اخیر، اغلب اقتصاددانان ریشه بسیاری از چالشهای اقتصادی کشور را سازوکارهای نامناسب دولت در مدیریت بازارها و تعیین قیمتها و همچنین بیانضباطی مالی عنوان کردهاند. در واقع سعی در جبران کسری بودجه با استقراض از بانک مرکزی و خلق پول بدون پشتوانه و نامتناسب با رشد تولید عواملی هستند که ریشههای اصلی تورمهای بالای چند سال اخیر قلمداد میشوند.
یکی از نیازهای مهم و ضروری جوامع امروز یادگیری و آموزش است و سالانه بسیاری از افراد زمان زیادی را صرف آموزش علم و تحصیل میکنند. امروزه مراکز آموزشی در مقاطع مختلف مانند مهدکودک، مدرسه و دانشگاه در کشور وجود دارند که بستر مناسبی را برای تحصیل فراهم کردهاند. با توجه به نقش مهم تحصیلات، موفقیت افراد در زندگی شخصی و بالابردن سطح سواد عمومی، احداث مراکز آموزشی در کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و در حال حاضر مدارس و دانشگاهها یکی از مهمترین مراکز آموزشی در کشور به شمار میروند. اگرچه با رشد جمعیت، تقاضا برای مراکز آموزشی در کشور افزایش یافته است، به نظر میرسد سرعت رشد احداث این مراکز در کشور چندان قابل توجه نیست.
تجارت جهانی برای مدتها نقش شایان توجهی در شکلگیری زنجیرههای تامین و جهانیشدن ایفا کرده و به عنوان سنگ بنایی برای توسعه اقتصادی کشورها معرفی شده است. البته بررسیها نشان میدهد که هرگونه اختلال در تجارت جهانی در طول درگیریهای نظامی تاثیرات عمیق و گستردهای بر اقتصادها، زنجیره تامین و روابط بینالمللی برجای گذاشته است. به طور مثال، تخریب زیرساختها و ظهور اقتصادهای جدید در طول جنگهای جهانی اول و دوم تاثیرات قابل توجهی بر روند تجاری بسیاری از کشورها به وجود آورد و بسیاری از کشورها برای تامین کالاهای حیاتی خود با چالشهایی مواجه شدند. علاوه بر این در چند سال اخیر نیز، درگیری ژئوپلیتیکی روسیه و اوکراین که منجر به اختلالاتی در زنجیره تامین شده، آسیبپذیری سیستم تجارت جهانی را برجستهتر از قبل کرده است.
صنعت برق یکی از بنیادیترین زیرساختها در توسعه صنایع و افزایش سطح رفاه عمومی جامعه در کشورهای توسعهیافته و کمتر توسعهیافته به شمار میرود. توسعه این صنعت از چندین جنبه اهمیت دارد که مهمترین دلایل این اهمیت عبارتاند از رشد جمعیت، افزایش سطح رفاه عمومی و افزایش تعداد مشترکان برق در کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی. صنعت برق نقش انکارناپذیری در رشد تولیدات صنعتی ایفا میکند و رونق اقتصادی کشور بسیار به تولید و تامین برق صنایع بستگی دارد. بنابراین نمیتوان از نقش زیرساختی برق در توسعه کشور چشمپوشی کرد. برق با استفاده از منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر انرژی در نیروگاهها تولید میشود. با توجه به حجم بالای فلزات بهکاررفته در تجهیزات و ساختمان نیروگاههای برق، احداث این واحدها با مصرف گسترده فلزات همراه است.
احداث ساختمانهای مسکونی یکی از اساسیترین پایههای رشد و شکوفایی اقتصادی و افزایش سطح رفاه اجتماعی در جوامع امروزی به شمار میرود. ساخت منازل مسکونی بسیار متاثر از شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه است و با رکود و یا رونق اقتصادی کشور، ساخت مسکن میتواند کاهش و افزایش یابد. در حالی که در جهان این مسئله مهم بسیار مورد توجه قرار میگیرد، بررسی روند احداث ساختمانهای مسکونی کشور در چند دهه اخیر نشان میدهد که ساخت مسکن همواره با فرازونشیبهای فراوانی مواجه بوده و به نظر میرسد که لازم است چالشها و فرصتهای این صنعت بیشتر مورد توجه و موشکافی قرار گیرند. توسعه سرمایهگذاریها در پروژههای ساخت مسکن، به سبب ارتباط بسیار نزدیک آن با بخشهای مختلف صنعت، میتواند به حرکت چرخ اقتصاد کشور کمک شایانی کند. یکی از صنایع وابسته به ساخت مسکن صنعت فلزات اساسی است که توسعه این بخش مصرف فلزاتی نظیر فولاد، آلومینیوم و مس را به دنبال خواهد داشت.
چندین دهه است که تجارت جهانی فراتر از کشورهای پیشرفته، نقش متحولکنندهای در رشد اقتصادهای نوظهور داشته است که البته در خط مقدم این تحولات، چین قرار دارد که پس از پیوستن به سازمان تجارت جهانی (WTO) به بازیگری کلیدی در شبکه تجارت جهانی تبدیل شد. باید توجه داشت افزایش فعالیتهای تجاری در چین نه تنها به توسعه اقتصادی این کشور کمک کرده بلکه فرصتهایی را برای رشد فعالیتهای تجاری در سایر بازارهای نوظهور از جمله هندوستان، برزیل، مکزیک و... نیز فراهم آورده است. آمارها نیز حاکی از هستند که امروزه اقتصادهای نوظهور با شرکت در زنجیره تامین جهانی بیش از ۳۵ درصد از جریان صادرات و ۳۰ درصد از جریان واردات کالا را تشکیل میدهند.
