مشاهده بیشتر
اهمیت ارتقای استانداردها در بخش مراقبت و بهداشت در کشوری مانند ایران، به عنوان یک کشور در حال توسعه، بر کسی پوشیده نیست. این موضوع هنگام وقوع حوادث و یا بلایای طبیعی برای دستیابی به عدالت در سلامت برجسته‌تر می‌شود. یکی از شاخص‌های دسترسی عادلانه به خدمات سلامت توزیع متناسب و متوازن زیرساخت‌ها و منابع است که علاوه بر افزایش بهره‌وری باعث افزایش ارتقای سلامت جامعه می‌شود. اگرچه طی چند سال گذشته سرانه تخت‌های بیمارستانی، پزشک و پرستار در ایران رو به بهبود بوده است اما کماکان فاصله قابل ملاحظه‌ای نسبت به کشورهای توسعه یافته و حتی متوسط جهانی مشاهده می‌شود.
اگرچه در گذشته تصور بر این بود که سلامت یعنی نداشتن بیماری و توانایی انجام کار، اما امروزه ثابت شده است که سلامت روان و برخورداری نسبی از رفاه اجتماعی نیز در حوزه سلامت قرار می‌گیرند. بر همین اساس برای تعیین سطح سلامت فردی و عمومی از شاخص‌های متعددی استفاده می‌شود که عملکرد نظام سلامت را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. به عنوان مثال کاهش مرگ‌ومیر در کودکان و مادران باردار در کشور طی چند سال گذشته حاکی از آن است که سلامت و مراقبت‌های بهداشتی حین و پس از بارداری مورد توجه قرار گرفته است. امید به زندگی شاخص دیگری است که نشان می‌دهد بسیاری از مولفه‌های سلامت در کشور رو به بهبود هستند.
در چند دهه اخیر، اکثر قریب به اتفاق شاخص‌های سلامتی در جهان متاثر از پیشرفت‌های تکنولوژی و رشد اقتصادی کشورها، بهبود قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. البته تجربه نشان می‌دهد، بیشترین رشد و بهبود در شاخص‌های حوزه سلامت و بهداشت به کشورهایی تعلق دارد که از شرایط اقتصادی، زیرساختی و اجتماعی مطلوب‌تری برخوردار هستند. در سمت مقابل، بسیاری از کشورهای توسعه‌نیافته مانند کشورهای آفریقایی، کماکان با معضلاتی جدی در زمینه بیماری‌های واگیردار، سطح عمومی بهداشت پایین و دسترسی ضعیف به خدمات درمانی مواجه هستند که این مسئله نتیجه خود را در نرخ امید به زندگی و مرگ و میر این کشورها نشان می‌دهد.
در دنیای امروز، سلامت به عنوان یک اهرم مهم در رشد جوامع، بخش مهمی از سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و اقتصادی را تشکیل می‌دهد. این موضوع به جای آنکه به عنوان هزینه‌ای برای جامعه محسوب شود به عنوان یک سرمایهگذاری با بازده‌های قابل توجه اقتصادی و اجتماعی شناخته می‌شود. در سراسر جهان دولت‌ها به عنوان اصلی‌ترین سرمایه‌گذاران این حوزه با توسعه و ارائه زیرساخت‌ها و برنامه‌های زندگی سالم به دنبال منافع اقتصادی از جمله سیاست‌گذاری و افزایش عرضه در بازار نیروی کار هستند.
برای بیش از دو دهه است که بیوتکنولوژی کشاورزی و محصولات تراریخته وارد سبد غذایی خانوار در سراسر جهان شده است. محصولاتی که گاهی ارزان‌تر از نوع طبیعی‌‌شان هستند و برخی پژوهشگران در این رابطه می‌گویند، ممکن است در آینده عارضه‌ها و هزینه‌های درمانی سنگینی را برای مردم در پی داشته باشد، چراکه در بسیاری از آزمایش‌ها نشانه‌‌هایی از ابتلا به بیماری‌های فراوانی پس از مصرف این محصولات مشاهده شده است. یکی از دلایلی که برای دستکاری ژنتیکی حیوانات و محصولات کشاورزی ذکر می‌شود این است که باید از حالا به فکر تهدیدهای غذایی سال‌های آینده بود. مسئله‌ای که با توجه به افزایش جمعیت بشر به حدود هشت میلیارد نفر و در نظر گرفتن این حقیقت که قریب به یک میلیارد نفر از مردمان جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، دچار محرومیت و فقر غذایی هستند که سلامتشان را به خطر انداخته است، استفاده از فناوری‌های جدید برای بهبود کیفیت و افزایش تولید مواد غذایی اجتناب‌ناپذیر میکند.
«میزان مراجعه پزشکی و مصرف داروی ایرانیان، چند برابر استانداردهای جهانی است.» همین یک قلم حقیقت آماری، شرایط سلامت و درمان کشور را فراتر و مفصل‌تر از هر گزارش تحلیلی شرح می‌دهد. در بررسی آمارها گفته می‌شود، سرانه کلی مصرف دارو در ایران سه برابر استاندارد جهانی است و ما در آسیا پس از چین بزرگترین مصرف‌کننده دارو به حساب می‌آییم. هر ایرانی به طور متوسط در طی یک سال ۳۳۹ بار دارو مصرف میکند رقمی که معادل با چهار برابر آمار جهانی است. همه این آمارها گواه این حقیقت تلخ است که ایران در حوزه سلامت با چالش‌های مهمی دست و پنجه نرم میکند.
برآورد‌های مختلف نشان می‌دهد که بیش از ۹۳ درصد از بار مرگ و میر قابل پیش‌گیری در جهان که به صورت سال‌های بالقوه از دست رفته زندگی اندازه‌گیری می‌شود، در کشورهای در حال توسعه رقم می‌خورد. مسئله‌ای که برای کنکاش در چرایی آن لازم نیست زحمت زیادی به خود بدهیم، چرا که از بیش از ۳۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری جهانی در حوزه تحقیقات بهداشتی از دهه ۱۹۹۰، تنها ۵ درصد آن به کشورهای در حال توسعه تعلق دارد و در بخش درمان هم، جهان صنعتی به ازای هر سال از دست رفته بیش از ۲۰۰ برابر کشورهای توسعه نیافته هزینه میکند.
بهداشت و سلامت فردی و اجتماعی از مقوله‌های پراهمیت دنیای امروز برشمرده می‌شوند و بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری دولت‌ها در جهت بهبود و ارتقای سلامت در جامعه است. کندوکاو مختصری در تاریخ نشان می‌دهد که فعالیت‌های بشر در حوزه سلامت و بهداشت، به شکل کنونی عمری کمتر از دو سده دارد. مقوله‌ای که امروز بخش مهمی از روزمرگی‌های زندگی بشر را تشکیل می‌دهد، روزگاری مبهم و ناشناخته بود و تعداد پرشماری از افراد جان خود را بر اثر بیماری‌های مختلف از دست می‌دادند. در واقع پیشرفت مطالعات علوم پزشکی و میکروب‌شناسی اولین جرقه‌های ایجاد زیرساخت‌های سلامت را زد و مفاهیم جدیدی را در این حوزه به وجود آورد.
به طور کلی نظام سلامت و درمان عاملی تعیین‌کننده در بهبود سطح رفاه جسمی، روانی و اجتماعی مردم برشمرده می‌شود. با این حال مقایسه میان شاخص‌های بهداشت و درمان کشور با استانداردهای جهانی، از توسعه ناکافی زیرساخت حکایت دارد و به نظر می‌رسد لازم است که سیاست‌گذاری مناسب‌تری در افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این عرصه صورت پذیرد. این موضوع هم از جنبه احداث زیرساخت‌ها و هم تامین تجهیزات پزشکی موجب رشد مصرف فلزات در کشور می‌شود. تصویر «فشارسنج قدیمی» روی جلد سمبلی از شرایط کلی حاکم بر نظام بهداشت و سلامت کشور ایران است، ساختاری که جایگاه و اهمیت آن در ارتقای سطح بهداشت و درمان جامعه، همچون مویرگ‌های گسترش‌یافته در بدن انسان است که حیات و سلامتی را به ارمغان می‌آورد.
موضوع توسعه زیرساخت‌های آبی یکی از چالش‌های بسیاری از کشورهای جهان به شمار می‌آید که موجب می‌شود تا نتوانند به حد مناسب و مطلوب به منابع آبی خود دسترسی داشته باشند. موضوعی که با توجه به شرایط آب و هوایی کشور و خشک‌سالی‌های مداوم چند سال گذشته، در ایران از اهمیت دوچندانی برخوردار است و در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این حوزه انجام شده است. باید توجه داشت توسعه زیرساخت‌های آبی، از جنبه‌های مختلفی مانند توسعه خطوط لوله انتقال و توزیع و احداث تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب می‌تواند بر بازار فلزات کشور اثرگذار باشد.
سدها از دیرباز به عنوان نمادی از نبوغ انسانی در بهره‌گیری از منابع آبی تلقی می‌شدند که علاوه بر ذخیره آب در دوران پربارشی، برکات دیگری همچون مهار سیلاب‌ها و تولید انرژی را به همراه دارند. در ایران نیز وجود سدهای تاریخی خرم‌بید، سد شاهی و طاق شاه عباسی، نشان از سابقه طولانی سدسازی در کشور دارد. در حال حاضر ایران با داشتن ۶۴۷ سد بزرگ و کوچک با ظرفیت مخزن ۵۱ میلیارد مترمکعب و ظرفیت تولید بیش از ۲۱ هزار مگاوات (در حدود یک‌چهارم ظرفیت تولید برق کشور) انرژی برق‌‌آبی، پس از ترکیه سیزدهمین کشور دارنده سد در سطح جهان محسوب می‌شود.
در حالی که رودخانه‌ها باریکتر و دریاچه‌ها کوچکتر می‌شوند، آب به عنوان یک منبع محدود، با تقاضایی رو به رشد مواجه است. با افزایش جمعیت جهان و روند پرشیب توسعه اقتصادی، منابع آبی بیش از پیش تحت فشار هستند و در بسیاری از کشورهای جهان، زیرساخت‌های آبی در پاسخگویی به این تقاضای فزاینده، به نوعی ناکام هستند. در طول قرن گذشته مصرف آب، بالغ بر شش برابر افزایش داشته و در حال حاضر نیز تقاضا برای منابع آب با رشد سالانه یک درصدی همراه است و مناطق بیشتری از جهان، از جمله مناطقی که مشکل منابع آب در آن‌ها وجود نداشته است، تحت تنش قرار خواهند گرفت. معضلی که با وجود منابع محدود آب تنها چاره آن افزایش بهره‌وری و گسترش زیرساخت‌های آبی است.
