مشاهده بیشتر
در باب اهمیت و جایگاه تولید و صادرات نفت خام در اقتصاد ایران سخن بسیار گفته شده است. سالهاست که بخش بزرگی از اقتصاد ایران با صادرات نفت خام و درآمدهای نفتی گره خورده است. به رغم ذخایر بسیار ارزشمند نفت خام ایران، این مسئله هماکنون به پاشنه آشیل اقتصاد کشور بدل شده است؛ زیرا صادرات و درآمدهای نفتی کشور تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله تحریمها، شرایط اقتصادی دنیا و قیمت جهانی نفت قرار دارد و هر گونه تغییر در این شرایط، درآمدهای نفتی به عنوان منبع اصلی درآمد کشور را با چالش و حتی بحران مواجه میسازد. نشانههای این مسئله، در شرایط اقتصادی کشور در سالهای اخیر به دنبال اِعمال تحریمهای نفتی، بهراحتی قابل مشاهده است.
داروسازی و تولید محصولات دارویی یکی از صنایع کلیدی و استراتژیک در کشورها به شمار میآیند. توسعه صنایع دارویی در کنار ارتقای سطح سلامت و امید به زندگی جوامع، میتواند به عاملی اثرگذار در اقتصاد کشور بدل شود، چرا که تولید و تامین داخلی داروهای مورد نیاز جامعه، موجب جلوگیری از واردات و خروج ارز خواهد شد. همچنین با توجه به ارزش افزوده بالای محصولات دارویی، توسعه واحدهای فعال در این عرصه نقش بهسزایی را در رشد اقتصادی کشور خواهد داشت؛ از طرفی احداث واحدهای تولید محصولات دارویی همچون سایر صنایع، تقاضای قابل ملاحظهای را برای فلزات مختلف از جمله فولاد، آلومینیوم و مس ایجاد کرده و از این رو محرکی قوی برای بازار این فلزات محسوب میشود.
بازار تولید محصولات آرایشی و بهداشتی به سمت ساخت محصولی باکیفیت، ارزان و با دوام در حال حرکت است. از این رو همواره شرکتهای تولیدی در تلاش هستند تا با بستهبندی متفاوت و جدید لوازم آرایشی و بهداشتی و عرضه آنها در بازارهای داخلی و بینالمللی سهم بشتری از این میدان رقابتی کسب کنند؛ با توجه به اهمیت استفاده از مواد اولیه مناسب در بستهبندی این مواد در جهت حفظ کیفیت و پایداری در مقابل عوامل فیزیکی و شیمیایی، فلزاتی همچون آلومینیوم و فولاد قلعاندود با ایجاد سهولت در جابهجایی و حفاظت محصولات در برابر آلودگیها، باکتریها و... از جمله فلزات پرکاربرد در حوزه بستهبندی محصولات آرایشی و بهداشتی قرار میگیرند.
هزینههای تامین برق بیشترین سهم از هزینههای بخش یوتیلیتی واحدهای پتروشیمی را دارند. از این رو، اتخاذ استراتژی مناسبی به منظور کاهش این هزینهها در طول سالهای آتی و همزمان با توسعه این صنعت دور از انتظار نخواهد بود. بر اساس برآوردها و میزان رشد مورد انتظار از صنعت پتروشیمی، به افزایش حداقل پانصدمگاواتی ظرفیت تولید برق نیاز خواهد بود و این میزان، تقاضای سه فلز اصلی یعنی فولاد، آلومینیوم و مس را از این بخش در مجموع بیش از ۳۰ درصد افزایش خواهد داد.
توسعه ظرفیتهای پالایش نفت و گاز همواره به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای جلوگیری از خامفروشی نفت و گازِ استخراجشده پیشنهاد میشود؛ راهکاری که تحقق آن تاثیرات چشمگیری در توسعه اقتصادی کشور خواهد داشت. به همین سبب، توسعه پالایشگاهها در برنامههای کلان توسعه اقتصادی کشور از توجه خاصی برخوردار بوده است. با توجه به میزان قابلملاحظه مصرف فلزات در واحدهای پالایشگاهی و انتقال فرآوردهای نفت و گاز، تحقق چشماندازهای ترسیمشده برای این صنعت، علاوه بر تاثیرات آن بر اقتصاد کشور، موجب تحولی شگرف در بازار فلزات خواهد بود.
صنعت پتروشیمی کشور با رویکرد کاهش خامفروشی و تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز پایهگذاری شده و توسعه یافته است. ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران سهمی ۴ درصدی از ظرفیت کل جهان را دارد. همچنین با ارزش تولید بیش از ۱۱۴ هزار میلیارد تومان محصولات پتروشیمی و شیمیایی در سال ۱۳۹۶، سهم آن از بخش صنعت کشور ۱۶ درصد است؛ این در حالی است که ارزش افزوده این بخش، با میانگین ۱۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی (ثابت سال ۱۳۹۰)، تنها ۳ درصد از اقتصاد ایران را تشکیل میدهد. با توجه به ذخایر فراوان گاز طبیعی کشور، این سهم ناچیز محسوب میشود و حرکت به سمت افزایش ظرفیت و تولید محصولات انتهایی زنجیره ضروری است.
صنایع شیمیایی از بخشهای متنوعی نظیر تولیدکنندگان مواد شیمیایی آزمایشگاهی، مواد آلی و صنایع شیمیایی تولیدکننده مواد معدنی تشکیل شده که نیازمند تجهیزات و قطعاتی پیشرفته است. همچنین تجهیزات و قطعات واحدهای تولیدکننده محصولات شیمیایی برای افزایش راندمان تولید و بهینهسازی کیفیت محصولات خود مستلزم لوازم و تجهیزات یدکی هستند. میزان مصرف فلزات در ساخت لوازم و قطعات یدکی تجهیزات و ماشینآلات واحدهای تولیدکننده مواد شیمیایی از اهمیت ویژهای برخوردار است. افزایش تولیدات صنایع شیمیایی نیاز به تعمیر و نگهداری تجهیزات صنعت را بیشتر میکند. با وجود اینکه بخش عمده تجهیزات و قطعات از محل واردات تامین میشود، در گزارش پیشِرو مصرف فلزات در تجهیزات و ماشینآلات ساخت داخل مورد بررسی قرار گرفته است.
صنایع غذایی و آشامیدنی نهتنها از لحاظ اشتغال بزرگترین کارگاههای کشور با بیشترین نیروی انسانی را به خود اختصاص میدهند، بلکه از لحاظ تولیدات محصولات بستهبندیشده، نقش بسزایی را در تعیین تقاضای فلزات دارند. ورقهای فولادی قلعاندودشده و همچنین فویل و ورق آلومینیوم از اصلیترین فلزاتی هستند که در بستهبندی محصولات صنایع غذایی و آشامیدنی استفاده میشوند. علاوه بر آن، فولاد زنگنزن نیز به طور گسترده در ماشینآلات و تجهیزات این صنایع کاربرد دارد.
صنایع دارویی، بخشی استراتژیک در حوزه سلامت و بهداشت جوامع به شمار میآیند. همچنین با توجه به ارزش افزوده بالای این محصولات، تولید داخلی، جلوگیری از واردات و نیز حضور در بازارهای بینالمللی میتواند نقشی کلیدی در رشد اقتصادی کشور ایفا کند. مهمترین و پرکاربردترین فلز استفادهشده در بستهبندی مواد دارویی، آلومینیوم است که به دلیل ویژگیهایی همچون عایق بودن در برابر حرارت، سبکی، مقاوم بودن در برابر خوردگی و ... در تولید پوششهای محافظ برای قرصها، کپسولها و دیگر داروها مورد استفاده قرار میگیرد.
وابستگی درآمدهای ارزی به صادرات نفت خام همواره پاشنه آشیل اقتصاد کشور بوده است؛ زیرا تحولات و تلاطمات سیاسی و اقتصادی و تحریمها نخستین تاثیر خود را بر بازارهای صادراتی نفت ایران میگذارند. یکی از راهکارهای بهبود این شرایط، جلوگیری از فروش نفت خام و حرکت به سمت تولید و صادرات محصولات نهایی زنجیره صنعت نفت از طریق توسعه ظرفیتهای پالایشگاهی کشور است. با توجه به نقش استراتژیک منابع انرژی نظیر گاز طبیعی، بنزین و گازوئیل در صنعت امروز جهان، رشد صادرات این محصولات و تامین پایدار تقاضای کشورهای صنعتی به نوعی میتواند ضامن درآمدهای ارزی کشور، حتی در صورت ادامه تحریمها باشد.
در بستهبندی محصولات آشامیدنی، خصوصا نوشیدنیهای گازدار، لازم است از موادی استفاده شود که از پایداری مناسبی در مقابل عوامل شیمیایی و فیزیکی برخوردار باشند. به همین دلیل، امروز استفاده از قوطیهای فلزی از جنس آلومینیوم و فولاد قلعاندود برای بستهبندی انواع محصولات نوشیدنی بهشدت گسترش یافته است. رشد روزافزون تولیدات صنایع آشامیدنی کشور و تنوع این محصولات در سالهای اخیر موجب شده است تا جهشی قابل توجه در تقاضای فلزاتی همچون آلومینیوم و فولاد پدید آید. تداوم روند رو به رشد این صنعت چشماندازهای روشنی را پیشِروی بازار فلزات کشور خواهد گشود.
صنایع غذایی و آشامیدنی که از لحاظ اشتغال در کشور، جزو صنایعی بهشمار میروند که بیشترین نیروی انسانی را دارند؛ این امر به خودی خود نمایانگر ابعاد بزرگ این صنایع در کشور است. در عین حال، صنایع غذایی و آشامیدنی (صرف نظر از صنعت کشاورزی) سهم قابل توجهی در مصرف آب و گاز کشور را دارا است؛ بهطوری که در سال ۱۳۹۷ این صنایع با مصرف حدودا ۴۱۳ میلیون متر مکعب آب، در جایگاه سوم صنایع پرمصرف آب قرار گرفت. این حجم از مصرف یوتیلیتیها و تاسیسات در صنایع غذایی، خود محرکی قوی برای رشد تقاضای فلزات به صورت خطوط لوله و کابل برای انتقال آب، برق و گاز به کارخانجات فعال در حوزه صنایع غذایی و آشامیدنی است. گزارش پیش رو، مصرف فلزات را در توسعه ظرفیتهای تامین یوتیلیتیهای مورد نیاز صنایع غذایی و آشامیدنی، یعنی آب، برق و گاز، بر اساس رشد تقاضای این صنایع بررسی میکند.
