مشاهده بیشتر
«میزان مراجعه پزشکی و مصرف داروی ایرانیان، چند برابر استانداردهای جهانی است.» همین یک قلم حقیقت آماری، شرایط سلامت و درمان کشور را فراتر و مفصلتر از هر گزارش تحلیلی شرح میدهد. در بررسی آمارها گفته میشود، سرانه کلی مصرف دارو در ایران سه برابر استاندارد جهانی است و ما در آسیا پس از چین بزرگترین مصرفکننده دارو به حساب میآییم. هر ایرانی به طور متوسط در طی یک سال ۳۳۹ بار دارو مصرف میکند رقمی که معادل با چهار برابر آمار جهانی است. همه این آمارها گواه این حقیقت تلخ است که ایران در حوزه سلامت با چالشهای مهمی دست و پنجه نرم میکند.
برآوردهای مختلف نشان میدهد که بیش از ۹۳ درصد از بار مرگ و میر قابل پیشگیری در جهان که به صورت سالهای بالقوه از دست رفته زندگی اندازهگیری میشود، در کشورهای در حال توسعه رقم میخورد. مسئلهای که برای کنکاش در چرایی آن لازم نیست زحمت زیادی به خود بدهیم، چرا که از بیش از ۳۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری جهانی در حوزه تحقیقات بهداشتی از دهه ۱۹۹۰، تنها ۵ درصد آن به کشورهای در حال توسعه تعلق دارد و در بخش درمان هم، جهان صنعتی به ازای هر سال از دست رفته بیش از ۲۰۰ برابر کشورهای توسعه نیافته هزینه میکند.
بهداشت و سلامت فردی و اجتماعی از مقولههای پراهمیت دنیای امروز برشمرده میشوند و بسیاری از برنامهریزیها و سیاستگذاری دولتها در جهت بهبود و ارتقای سلامت در جامعه است. کندوکاو مختصری در تاریخ نشان میدهد که فعالیتهای بشر در حوزه سلامت و بهداشت، به شکل کنونی عمری کمتر از دو سده دارد. مقولهای که امروز بخش مهمی از روزمرگیهای زندگی بشر را تشکیل میدهد، روزگاری مبهم و ناشناخته بود و تعداد پرشماری از افراد جان خود را بر اثر بیماریهای مختلف از دست میدادند. در واقع پیشرفت مطالعات علوم پزشکی و میکروبشناسی اولین جرقههای ایجاد زیرساختهای سلامت را زد و مفاهیم جدیدی را در این حوزه به وجود آورد.
به طور کلی نظام سلامت و درمان عاملی تعیینکننده در بهبود سطح رفاه جسمی، روانی و اجتماعی مردم برشمرده میشود. با این حال مقایسه میان شاخصهای بهداشت و درمان کشور با استانداردهای جهانی، از توسعه ناکافی زیرساخت حکایت دارد و به نظر میرسد لازم است که سیاستگذاری مناسبتری در افزایش سرمایهگذاریها در این عرصه صورت پذیرد. این موضوع هم از جنبه احداث زیرساختها و هم تامین تجهیزات پزشکی موجب رشد مصرف فلزات در کشور میشود. تصویر «فشارسنج قدیمی» روی جلد سمبلی از شرایط کلی حاکم بر نظام بهداشت و سلامت کشور ایران است، ساختاری که جایگاه و اهمیت آن در ارتقای سطح بهداشت و درمان جامعه، همچون مویرگهای گسترشیافته در بدن انسان است که حیات و سلامتی را به ارمغان میآورد.
موضوع توسعه زیرساختهای آبی یکی از چالشهای بسیاری از کشورهای جهان به شمار میآید که موجب میشود تا نتوانند به حد مناسب و مطلوب به منابع آبی خود دسترسی داشته باشند. موضوعی که با توجه به شرایط آب و هوایی کشور و خشکسالیهای مداوم چند سال گذشته، در ایران از اهمیت دوچندانی برخوردار است و در سالهای اخیر سرمایهگذاریهای گستردهای در این حوزه انجام شده است. باید توجه داشت توسعه زیرساختهای آبی، از جنبههای مختلفی مانند توسعه خطوط لوله انتقال و توزیع و احداث تصفیهخانههای آب و فاضلاب میتواند بر بازار فلزات کشور اثرگذار باشد.
سدها از دیرباز به عنوان نمادی از نبوغ انسانی در بهرهگیری از منابع آبی تلقی میشدند که علاوه بر ذخیره آب در دوران پربارشی، برکات دیگری همچون مهار سیلابها و تولید انرژی را به همراه دارند. در ایران نیز وجود سدهای تاریخی خرمبید، سد شاهی و طاق شاه عباسی، نشان از سابقه طولانی سدسازی در کشور دارد. در حال حاضر ایران با داشتن ۶۴۷ سد بزرگ و کوچک با ظرفیت مخزن ۵۱ میلیارد مترمکعب و ظرفیت تولید بیش از ۲۱ هزار مگاوات (در حدود یکچهارم ظرفیت تولید برق کشور) انرژی برقآبی، پس از ترکیه سیزدهمین کشور دارنده سد در سطح جهان محسوب میشود.
در حالی که رودخانهها باریکتر و دریاچهها کوچکتر میشوند، آب به عنوان یک منبع محدود، با تقاضایی رو به رشد مواجه است. با افزایش جمعیت جهان و روند پرشیب توسعه اقتصادی، منابع آبی بیش از پیش تحت فشار هستند و در بسیاری از کشورهای جهان، زیرساختهای آبی در پاسخگویی به این تقاضای فزاینده، به نوعی ناکام هستند. در طول قرن گذشته مصرف آب، بالغ بر شش برابر افزایش داشته و در حال حاضر نیز تقاضا برای منابع آب با رشد سالانه یک درصدی همراه است و مناطق بیشتری از جهان، از جمله مناطقی که مشکل منابع آب در آنها وجود نداشته است، تحت تنش قرار خواهند گرفت. معضلی که با وجود منابع محدود آب تنها چاره آن افزایش بهرهوری و گسترش زیرساختهای آبی است.
زیرساختهای آب گستره وسیعی از سیستمهای ذخیره، تصفیه و تامین آب را در بر میگیرند. بدیهی است که هر یک از این زیرساختها در شرایط محیطی و کارکردی متفاوتی قرار دارند و به تبع آن، پیشنیازهای متفاوتی نیز برای موادی که از آنها ساخته میشوند وجود دارد. مواد و شرایط محیطی از جمله مهمترین پارامترهایی به شمار میآیند که در عمر مفید زیرساختها تاثیرگذارند. استحکام، مقاومت به خوردگی، دوام، مقاوم به تغییرات دمایی و ... برخی از خواصی هستند که در فرایند انتخاب مواد برای این زیرساختها مد نظر قرار گرفته میشوند.
افزایش سریع جمعیت در کنار پیشرفت فناوری در طول یک قرن گذشته سبب شده است تا میزان بهرهبرداری از منابع آب به میزان قابل توجهی افزایش یابد که نتیجه آن تبدیل شدن مسئله دسترسی به منابع آب شیرین به عنوان رکن اساسی حیات بشر به یک بحران جهانی بوده است. به دنبال گسترش این بحران در مناطق مختلف جهان، بسیاری از دولتها و سیاستگذاران راهکارهای مدیریت تقاضا و تولید آب شیرین قابل استفاده و با کیفیت را به منظور حفظ و حراست از منابع آب شیرین در دستور کار خود قرار دادهاند. هلند، ایالات متحده آمریکا و چین چند نمونه موفق از کشورهایی هستند که با اتخاذ سیاستهایی از جمله مدیریت تقاضای آب در بخش کشاورزی و همچنین توسعه فناوری تولید آب شیرین، گامهای بلندی در مسیر مدیریت بحران آب برداشتهاند.
شهرنشینی و صنعتی شدن در طول سالهای گذشته به میزان قابل توجهی سرعت گرفته است. این مسئله به دلیل آن که کمیت و کیفیت آب را تحت تاثیر قرار میدهد، تا حدی منجر به تشدید تنش آبی و شکلگیری بحران آب شده است. بررسی آمارها گویای آن است که در سطح جهان طی ۲ دهه قبل میزان پساب تولیدشده، تحت تاثیر گسترش شهرنشینی و تحولات صنعتی تقریبا ۳ برابر شده، در حالی که میزان تصفیه این پسابها به همان نسبت افزایش نیافته است. همچنین سرانه مصرف آب شهری در طول ۳ دهه گذشته تقریبا ۴۴.۵ درصد رشد داشته، در حالی که سرانه منابع آب جهان تقریبا ۲۸ درصد کاهش یافته است. مجموعه این عوامل در کنار افزایش ۲۳ درصدی افزایش مصرف آب در بخش صنعت طی ۳ دهه گذشته از جمله محرکهای تشدید تنش آبی در جهان بودهاند.
در ایران حدود ۱۴ میلیون هکتار از اراضی کشور، زیرکشت میرود و سالیانه بالغ بر ۸۵ میلیارد مترمکعب منابع آبی کشور، معادل بیش از ۶۲ درصد حجم منابع آب تجدیدپذیر را در حالی سر میکشد که بر اساس شاخصهای جهانی، مصرف سالیانه بیش از ۴۰ درصد این ذخایر بحرانزا است که این مسئله به بیانی دیگر به معنای فدا کردن امنیت آب در مقابل امنیت غذایی است. موضوعی که با راهحلهایی چون اصلاح الگوی کشت، افزایش راندمان و بهروی مصرف یا کشت فراسرزمینی؛ امکان چارهجویی دارد.
دوران ساخت سدهای بزرگ به اواسط قرن بیستم و نقطه اوج آن به دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ و رقابت جهانیان در ساخت سدهایی با بلندترین ارتفاع از پی و بزرگترین حجم مخزن باز میگردد. در حال حاضر بیشتر سدهای بزرگ جهان تنها در چند کشور متمرکز هستند. چین، ایالات متحده آمریکا، هندوستان، کانادا، روسیه و برزیل، شش کشور بزرگ سدساز جهان در همه ادوار به حساب میآیند که میزبان بیشترین تعداد سدهای بزرگاند که همگی کشورهای وسیع با منابع آب فراوان و رشتهکوههای متعدد هستند.
