مشاهده بیشتر
دو فلز سرب و روی از پرکاربردترین و باارزش‌ترین فلزات غیرآهنی شمرده می‌شوند و در زمره منابع معدنی اثرگذار بر اقتصاد جهانی هستند. با توجه به ذخایر بالقوه معدنی سرب و روی ایران و همچنین پیش‌بینی افزایش تقاضای جهانی این دو فلز ارزشمند به سبب کاربردهای وسیع، بررسی فرصت‌ها و ابعاد مختلف حرکت به سوی بهره‌برداری از ظرفیت‌ها بیش از پیش نمایان می‌شود. در چنین شرایطی، با پیاده‌سازی یک استراتژی مناسب به منظور استفاده از این فرصت‌ها، می‌توان با ایجاد ارزش افزوده به رشد اقتصاد کشور و افزایش تولید ناخالص داخلی کمک قابل‌توجهی کرد.
بخش عمده‌ای از محصولات ساخته‌شده فلزی غیرآهنی به روش ریخته‌گری تولید می‌شوند. از مزایای قطعات ساخته‌شده به روش ریخته‌گری می‌توان به قابلیت عملیات حرارتی، قابلیت ماشین‌کاری و جوش‌پذیری خوب با استحکام بالا اشاره کرد. قطعات ریخته‌گری‌شده حلقه‌های نهایی زنجیره ارزش تولید محصولات فلزی هستند. از آنجا که بسیاری از ابزارآلات و تجهیزات مورد استفاده در بخش‌های مختلف صنعت به این روش تولید می‌شوند، با سرمایهگذاری در حوزه توسعه ظرفیت‌های ریخته‌گری فلزات غیرآهنی، می‌توان نیاز صنایع داخلی به این قطعات را حد امکان تامین کرد که این مسئله کشور را از واردات این قطعات بی‌نیاز می‌سازد و از خروج ارز از کشور جلوگیری می‌کند.
با توجه به اینکه ایران در رده کشورهای برخوردار از منابع انرژی محسوب می‌شود، توسعه صنعت نفت و گاز همواره یکی از اولویت‌های مهم برنامه‌های توسعه کشور بوده است، برنامه‌هایی که با توجه به تغییر شرایط سیاسی و تحریم‌های شدید، تحقق آن‌ها با اما و اگرهایی مواجه شده و برخی از کارشناسان این عرصه معتقدند که لازم است مورد بازنگری قرار گیرند. در هر صورت، مطابق با شرایط فعلی صنعت نفت و گاز و دورنمای این صنعت، می‌توان سناریوهایی را برای توسعه این صنعت در نظر گرفت. بر اساس این سناریوها، می‌توان چشم‌اندازهایی برای مصرف فلزات در بخش‌های مختلف صنعت نفت و گاز کشور ترسیم کرد.
حفاری یکی از مهم‌ترین بخش‌های اکتشاف و تولید نفت و گاز به شمار می‌رود و تحقق اهداف توسعه صنعت نفت و گاز بدون برنامه‌ریزی اصولی و منسجم برای سازماندهی صنعت حفاری کشور امکان‌پذیر نیست. عملیات حفاری فرایندی پیچیده و دشوار است و به تجهیزات مختلفی نیاز دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به دکل حفاری اشاره کرد. علاوه بر دکل، در حفاری چاه‌ها به منظور پیشگیری از ریزش دیواره نیاز به لوله‌گذاری است. این لوله‌ها عموما از فولاد کربنی و فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شوند.
بخش اعظم انرژی مصرفی در جهان به سوخت‌های فسیلی اختصاص می‌یابد و به همین دلیل، امروز مقوله نفت سیاست بین‌المللی در جهان را تا حد زیادی تحت‌الشعاع قرار داده است. مسئله دسترسی ارزان و آسان، تامین انرژی برای مصرف‌کنندگان و نیز امنیت مسیرهای انتقال انرژی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بسیار مهم است. در این میان، ایران از سه ویژگی برجسته برای نقش‌آفرینی در بازار جهانی نفت و گاز جهان برخوردار است: نخست، برخورداری از ذخایر فراوان انرژی‌های فسیلی؛ دوم، قرار گرفتن در مرکز بیضی انرژی جهان؛ سوم، موقعیت ژئوپلیتیکی مناسب و قرار گرفتن در محل تلاقی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا. برخورداری از چنین شرایطی مزیت‌های فراوانی را برای حضور پررنگ در بازار انرژی جهان ایجاد کرده است. یکی از موارد مهم در این زمینه، برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و توسعه پایانه‌های صادراتی نفت است که توجه به آن گام بلندی در مسیر افزایش ظرفیت‌ها، رفع چالش‌ها و کاهش هزینه‌ها خواهد بود.
میدان‌های گاز طبیعی عمدتاً در جنوب کشور قرار دارند. این در حالی است که با احداث پالایشگاه در مناطق مختلف کشور، فاصله زیادی بین محل تولید گاز و محل مصرف آن ایجاد شده است. برای انتقال پیوسته گاز از چاه‌های تولید به پالایشگاه‌ها از خط لوله استفاده می‌شود. بی‌تردید خطوط انتقال گاز از شریان‌های مهم اقتصادی و جزو صنایع استراتژیک به شمار می‌روند. توسعه خطوط لوله همزمان با افزایش گاز ورودی به پالایشگاه‌ها نیاز اساسی صنعت گاز کشور است. در فرایند ساخت این خطوط لوله از فولاد استفاده می‌شود. بنابراین می‌توان تاثیر توسعه خطوط لوله انتقال گاز را بر میزان فولاد مصرفی مورد بررسی قرار داد.
بخش عمده ذخایر نفتی در منطقه جنوب کشور قرار گرفته‌اند. این در حالی است که بسیاری از پالایشگاه‌های بزرگ کشور در نواحی مرکزی کشور نظیر تهران و اصفهان احداث شده‌اند که با توجه به این مسئله، مقوله انتقال نفت خام از محل استخراج به پالایشگاه امری کلیدی و تعیین‌کننده است. بخش بزرگی از انتقال نفت خام توسط خطوط لوله انجام می‌شود. این خطوط از قطر بالایی برخوردارند و از جنس فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شوند. هم‌اکنون ظرفیت‌های مناسبی برای تولید داخلی این نوع فولاد در کشور ایجاد شده است که توسعه این ظرفیت‌ها و رشد تولیدات این نوع ورق‌های فولادی می‌تواند موجب خودکفایی و جلوگیری ازخروج ارز از کشور شود؛ مسئله‌ای که نمی‌توان از تاثیرات گسترده آن بر بازار و صنعت فولاد چشم‌پوشی کرد.
مخازن گاز و میعانات گازی بخشی استراتژیک و تعیین‌کننده در پایداری تولید زنجیره گاز و تامین امنیت انرژی کشور محسوب می‌شوند. محدودیت در میزان صادرات یا کاهش تولید پالایشگاه‌ها و به دنبال آن کم شدن خوراک آن‌ها سبب افزایش میزان موجودی گاز و میعانات گازی در مخازن می‌شود. با توجه به اهمیت مخازن در فرایند تولید میدان‌های گازی و نیز تامین پایدار نیاز مصرف‌کنندگان و مشتریان، توسعه و احداث مخازن جدید امری ضروری برای رونق و رشد صنعت گاز کشور خواهد بود. مخازن فوق در شکل‌های کروی یا استوانه‌ای از فولاد آلیاژی ساخته می‌شوند. از این رو، توسعه و نوسازی مخازن مذکور را می‌توان از جنبه تاثیرات آن بر میزان فلزات مصرفی مورد بررسی قرار داد.
عوامل مختلفی بر میزان نفت ذخیره‌سازی‌شده در مخازن کشور اثرگذار هستند. محدودیت‌های فروش و کاهش صادرات و کاهش سطح تولید پالایشگاه‌های کشور از جمله عواملی هستند که موجب افزایش میزان نفت ذخیره‌سازی‌شده می‌شوند. از این رو، توسعه زیرساخت‌ها و احداث مخازن جدید نفت خام عاملی مهم برای بهبود شرایط صنعت نفت کشور به شمار می‌آید. در احداث مخازن فوق، از ورق‌های فولادی با ابعاد و آلیاژهای خاصی استفاده می‌شود که تولید داخلی آن‌ها در بی‌نیازی صنعت نفت از واردات خواهد بود. از این رو، سرمایهگذاری در احداث و نوسازی مخازن نفت را می‌توان از جنبه تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار داد.
تولید گاز طبیعی، به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی در جهان، امروز بخشی مهم و استراتژیک در اقتصاد و تجارت بین‌المللی کشور محسوب می‌شود. اکتشافات و توسعه میدان‌های گازی مختلف در سطح کشور را می‌توان نمودی از اهمیت این مقوله دانست؛ مسئله‌ای که اهمیت آن از جنبه فلزات مصرفی نیز قابل‌بررسی است؛ زیرا از فلزات مختلفی در ساخت تجهیزات، تاسیسات و قطعات چاه‌های مستقل و گنبدی گاز استفاده می‌شود و توسعه میدان‌های گازی خشکی، خود محرکی برای بازار فلزات کشور به شمار می‌آید.
در گزارش پیشِ‌رو، روند توسعه و رشد تولیدات گاز طبیعی از چاه‌های دریایی و تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار گرفته است. گاز طبیعی را می‌توان یکی از منابع اصلی و استراتژیک انرژی در جهان امروز نامید. بخش بزرگی از ذخایر گاز طبیعی ایران، به عنوان کشوری غنی و برخوردار از این ماده ارزشمند، در خلیج فارس و دریای خزر قرار گرفته است. اگرچه استخراج ذخایر گاز دریایی با دشواری‌ها، پیچیدگی‌ها و هزینه‌های بالایی همراه است، با توجه به اهمیت روزافزون گاز طبیعی در اقتصاد جهانی در سال‌های اخیر، توسعه سکوهای استخراج گاز طبیعی از روندی روبه‌رشد برخوردار بوده است؛ مسئله‌ای که خود موجب مصرف فلزات خواهد بود.
از اکتشاف ذخایر نفتی و شروع استخراج از این ذخایر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ صنعت جهان یاد می‌شود. در ایران نیز، به عنوان کشوری دارای ذخایر بزرگ نفتی جهان، از سال‌ها قبل، استخراج نفت خام بخش بزرگی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است. فرایند استخراج نفت از مناطق خشکی شامل مراحل مختلفی است و به تجهیزات و ابزارهای گوناگونی نیاز دارد که اکثر آن‌ها از فلزات، به‌ویژه انواع فولاد، ساخته می‌شوند.
