مشاهده بیشتر
صنایع شیمیایی به‌سبب تامین مواد اولیه و واسطه مورد استفاده در صنایع دیگر، از جمله بخش‌های تعیین‌کننده و زیرساختی کشور محسوب می‌شود و توسعه آن از جنبه‌های مختلف نظیر احداث واحدهای و بسته‌بندی محصولات، مصرف میزان قابل توجهی از فلزات را می‌طلبد. با وجود اینکه روند افزایش ظرفیت‌ها و تولید از سرعت مناسبی برخوردار بوده است اما وابستگی بیش از ۷۰ درصد تامین ماشین‌آلات این صنعت به خارج از کشور، پاشنه آشیل توسعه بازار فلزات مصرفی در این حوزه است؛ کوزه ترک‌خورده نمادی از شرایط کنونی صنایع شیمیایی است که علی‌رغم برخورداری از ساختار و ظرفیت‌های مطلوب با چالش‌هایی در ساخت داخل ماشین‌آلات و تجهیزات مواجه است که ترمیم آن به فوت کوزه‌گری نیاز دارد.
آب، برق و گاز از جمله مهم‌ترین یوتیلیتی‌های مورد نیاز صنایع به شمار می‌روند. از این رو، توسعه صنایع تقاضایی برای افزایش ظرفیت تامین این یوتیلیتی‌ها ایجاد می‌کند که خود محرکی برای رشد تقاضای نهایی فلزات محسوب می‌شود. توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز صنایع شیمیایی در سال‌های گذشته به گونه‌ای بوده است که سالانه حدود ۳۷ میلیون دلار بر تقاضای فلزات افزوده است. این در حالی است که با توجه به پیش‌بینی وضعیت آتی این صنایع، انتظار می‌رود که این رقم در سال‌های آتی به مقدار متوسط سالانه ۶ میلیون دلار کاهش یابد.
توسعه صنایع شیمیایی، از طرق مختلفی سبب رشد بازار فلزات می‌شود. تجهیزات به‌کار رفته برای تولید محصولات شیمیایی، تاسیسات مورد نیاز این واحدها و همچنین بسته‌بندی برخی از محصولات صنایع شیمیایی، از جمله مهم‌ترین مواردی هستند که در بازار تقاضای فلزات اثر دارند. از این میان، تجهیزات بیشترین سهم را در مصرف فلزات دارند که عمدتا از جنس فلزات خاصی، همچون فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شوند. بر این اساس، رشد و توسعه این صنایع می‌تواند رشد و توسعه بازار فلزات خاص را نیز به دنبال داشته باشد.
به سبب گسترش جمعیت و همچنین تغییر در الگوی زندگی مردم، صنعت غذا به یکی از صنایع مهم و رو به گسترش در جهان بدل شده است. در ایران نیز افزایش جمعیت و همچنین وجود منابع متعدد در کشور موجب توسعه این صنعت طی دهه‌های گذشته شده است. صنایع غذایی در ایران را معمولا بخش خصوصی اداره می‌کند و این امر موجب رقابت‌پذیری این صنعت نسبت به سایر صنایع در کشور شده است. بنابراین توجه به تکنولوژی و ماشین‌آلات نوین، به دلیل لزوم افزایش تولیدات به منظور تامین تقاضا و نیز افزایش کیفیت محصولات به لحاظ رقابت‌پذیری بیشتر و بقا در این صنعت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
صنایع غذایی و آشامیدنی که از لحاظ اشتغال در کشور، جزو صنایعی به‌شمار می‌روند که بیشترین نیروی انسانی را دارند؛ این امر به خودی خود نمایان‌گر ابعاد بزرگ این صنایع در کشور است. در عین حال، صنایع غذایی و آشامیدنی (صرف نظر از صنعت کشاورزی) سهم قابل توجهی در مصرف آب و گاز کشور را دارا است؛ به‌طوری که در سال ۱۳۹۷ این صنایع با مصرف حدودا ۴۱۳ میلیون متر مکعب آب، در جایگاه سوم صنایع پرمصرف آب قرار گرفت. این حجم از مصرف یوتیلیتی‌ها و تاسیسات در صنایع غذایی، خود محرکی قوی برای رشد تقاضای فلزات به صورت خطوط لوله و کابل برای انتقال آب، برق و گاز به کارخانجات فعال در حوزه صنایع غذایی و آشامیدنی است. گزارش پیش رو، مصرف فلزات را در توسعه ظرفیت‌های تامین یوتیلیتی‌های مورد نیاز صنایع غذایی و آشامیدنی، یعنی آب، برق و گاز، بر اساس رشد تقاضای این صنایع بررسی می‌کند.
با توجه به اهمیت صادرات غیرنفتی در سال‌های اخیر، به توسعه صنایع دیگر توجه بیشتری شده است. یکی از این صنایع که پتانسیل بسیار خوبی برای رشد اقتصاد کشور دارد صنعت آشامیدنی است. از جمله ویژگی‌های مثبت سرمایهگذاری در تولید انواع نوشیدنی‌ها زودبازده بودن است؛ موضوعی که برای سرمایه‌گذاران بسیار اهمیت دارد. شناخت بازار و الگوی مصرف مردم در هریک از بخش‌های صنایع، به‌خصوص صنعت آشامیدنی، نیازمند تحقیقات بازار دقیق در جامعه هدف است، تا جایی که نتایج تحقیق می‌تواند کمک شایانی به رقابت با برندهای دیگر کند.
صنایع غذایی یکی از مهم‌ترین گروه‌های صنعتی است که نقشی موثر در توسعه اقتصادی کشور دارد. نیاز به غذا، به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان ادامه حیات، باعث شده است تا اغلب کشورها به دنبال تولید محصولاتی در این صنعت باشند. صنایع غذایی در کشور ما، با توجه به شرايط آب‌وهوايی و تنوع و کيفيت مطلوب محصولات کشاورزی، می‌توانند دارای اهميت و مزايای فراوانی باشند. صنعت غذا، بر خلاف برخی صنایع دیگر، یک صنعت رقابتی است و همچنین پتانسیل مناسبی برای ایجاد ارزش افزوده و تامین امنیت غذایی برای کشور دارد.
صنایع غذایی و آشامیدنی، به لحاظ ارزش افزوده، یکی از عمده‌ترین فعالیت‌های صنعتی در ایران هستند؛ بنابراین صنایع غذایی و آشامیدنی جزو صنایع با‌ارزش تلقی می‌شوند. مطابق آمارهای گمرک، بیشترین حجم صادرات صنایع غذایی و آشامیدنی از نظر ارزش به کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان و پاکستان صورت گرفته است که می‌تواند نشانه بی‌تاثیر بودن تحریمها، به دلیل رصدناپذیر بودن، در صادرات محصولات غذایی به کشورهای همسایه باشد. بیشترین افزایش ارزش افزوده صنایع غذایی و آشامیدنی از ارزش افزوده بخش صنعت در سال‌های اخیر رقم خورده است که نشان از افزایش سهم و جایگاه صنایع مورد نظر در ارزش افزوده بخش صنعت کشور دارد. در سال ۱۳۹۷، به دلیل خروج آمریکا از برجام، این مقدار سهم کاهشی یک‌واحدی داشت. همچنین در سال ۱۳۹۲، با اِعمال تحریمها، سهم صادرات صنایع غذایی و آشامیدنی از کل صادرات غیرنفتی به کمترین مقدار خود طی دوره بررسی‌شده رسید.
صنایع غذایی و آشامیدنی نه‌تنها از لحاظ اشتغال بزرگ‌ترین کارگاه‌های کشور با بیشترین نیروی انسانی را به خود اختصاص می‌دهند، بلکه از لحاظ تولیدات محصولات بسته‌بندی‌شده، نقش بسزایی را در تعیین تقاضای فلزات دارند. ورق‌های فولادی قلع‌اندودشده و همچنین فویل و ورق آلومینیوم از اصلی‌ترین فلزاتی هستند که در بسته‌بندی محصولات صنایع غذایی و آشامیدنی استفاده می‌شوند. علاوه بر آن، فولاد زنگ‌نزن نیز به طور گسترده در ماشین‌آلات و تجهیزات این صنایع کاربرد دارد.
توسعه و رشد صنایع غذایی و آشامیدنی تقاضایی از فلزات را در بخش‌های مختلفی از جمله بسته‌بندی محصولات، توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز و در نهایت در بخش تجهیزات و ماشین‌آلات ایجاد می‌کند. ارزش کل فلزات مصرف‌شده ناشی از توسعه و تولیدات صنایع غذایی و آشامیدنی کشور در آخرین سال از دوره مطالعه‌شده حدود ۵۶۰ میلیون دلار بود که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، انتظار می‌رود این رقم تا سال ۱۴۰۵ به حدود یک میلیارد و ۲۷۳ میلیون دلار افزایش یابد.
رشد و توسعه چشم‌گیر صنایع غذایی و آشامیدنی در سال‌های گذشته، تقاضای شگرفی را برای ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده این صنایع ایجاد کرده است؛ به‌طوری که این امر به خودی خود، به محرکی برای رشد و توسعه صنعت ساخت و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع غذایی و آشامیدنی تبدیل شده است. با این وجود، همچنان ایران در زمره کشورهای واردکننده این تجهیزات شناخته می‌شود و فاصله زیادی تا پوشش نیاز وارداتی کشور از محل تولیدات داخلی به چشم می‌خورد.
قطعات یدکی و لوازم مصرفی صنایع غذایی از دیگر منابع مصرف فلزات به حساب می‌آیند. افزایش تولیدات صنایع غذایی و آشامیدنی در سال‌های گذشته نیاز به تعمیر و نگهداری تجهیزات و ماشین‌آلات این صنایع و متعاقبا قطعات یدکی را افزایش داده است. این در حالی است که بررسی برخی از پروژه‌های احداث ظرفیت‌های صنایع غذایی و آشامیدنی کشور نشان داده است که بخش اندکی از این تجهیزات و قطعات در داخل ساخته و عمده آن‌ها از محل واردات تامین می‌شوند. از این رو، با داخلی‌سازی این قطعات و تجهیزات، می‌توان افزایش چندبرابری تقاضای فلزات را از این محل متصور بود؛ امری که در شرایط تحریمی حال حاضر و با وجود معضلات تامین قطعات از خارج، پتانسیل تحقق بالایی دارد.
