ماهنامه اخبارفلزات

صنایع شیمیایی به‌سبب تامین مواد اولیه و واسطه مورد استفاده در صنایع دیگر، از جمله بخش‌های تعیین‌کننده و زیرساختی کشور محسوب می‌شود و توسعه آن از جنبه‌های مختلف نظیر احداث واحدهای و بسته‌بندی محصولات، مصرف میزان قابل توجهی از فلزات را می‌طلبد. با وجود اینکه روند افزایش ظرفیت‌ها و تولید از سرعت مناسبی برخوردار بوده است اما وابستگی بیش از ۷۰ درصد تامین ماشین‌آلات این صنعت به خارج از کشور، پاشنه آشیل توسعه بازار فلزات مصرفی در این حوزه است؛ کوزه ترک‌خورده نمادی از شرایط کنونی صنایع شیمیایی است که علی‌رغم برخورداری از ساختار و ظرفیت‌های مطلوب با چالش‌هایی در ساخت داخل ماشین‌آلات و تجهیزات مواجه است که ترمیم آن به فوت کوزه‌گری نیاز دارد.

فلزات از دیرباز تاکنون، پایه و اساس اغلب تحولات مهم در زندگی بشر بوده‌اند. امروز نیز تامین مایحتاج انسان‌ها و ایجاد هرگونه توسعه و پیشرفت، بدون مصرف فلزات مختلف قابل تصور نیست. همین مسئله بازار جهانی فلزات را به بخشی استراتژیک و تعیین‌کننده در اقتصاد دنیا تبدیل کرده است که سمت تقاضای آن به خاطر وجود محرک‌هایی مانند رشد جمعیت، توسعه زیرساخت‌ها و پیشرفت‌های حوزه تکنولوژی در حال تقویت شدن است. این مسئله برای کشورهایی مانند ایران که از منابع ارزشمند و متنوع معدنی برخوردار هستند، فرصت مناسبی محسوب می‌شود تا با توسعه ظرفیت‌ها و نقش‌آفرینی در زنجیره تامین جهانی، در مسیر توسعه و اعتلای خود حرکت کنند. تصویر «چرتکه» روی جلد، سمبل و نمادی از لزوم و اهمیت حسابگری و پیش‌بینی شرایط آتی بازار جهانی فلزات است تا بتوان با شناخت تحولات جاری و سمت‌وسوی حرکت این بازار، در مسیر ارزش‌آفرینی و کسب سهم بیشتر از این بازار گام نهاد.

قرار گرفتن یک خودرو در حالت دنده خلاص باعث می‌شود ارتباط موتور با چرخ‌ها قطع شده و فعالیت آن منجر به حرکت خودرو نشود. دنده خلاص تعبیری از شرایط فعلی صنعت خودروی ایران است؛ زیرا این صنعت به رغم قدمت قابل توجه و ظرفیت‌های ایجاد شده، قادر نیست همپای سایر خودروسازان بزرگ جهان در مسیر نوآوری، پیشرفت و ارائه محصولات جدیدتر حرکت کند. به نظر می‌رسد کلید افزایش سرعت این صنعت تغییر سیاست‌‌گذاری‌های دولتی، سپردن سکان آن به بخش خصوصی و ایجاد بازاری رقابتی است. توسعه، رونق و قدرت گرفتن صنعت خودرو می‌تواند موجب رونق بیشتر صنایع مختلف کشور به خصوص صنعت فلزات اساسی شود؛ چرا که این صنعت یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان فلزات اساسی به خصوص فولاد به شمار می‌رود.

مدت زیادی از شروع سال ۲۰۲۳ میلادی نگذشته بود که ورشکستگی بانک سیلیکون ولی و اعلام خبر احتمال ورشکستگی برخی از بانک‌های دیگر ایالات متحده آمریکا، موجی از نگرانی‌ها را در خصوص خطر بروز یک بحران مالی جهانی بزرگ به وجود آورد. تجربه سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ نشان می‌دهد وقوع یک بحران مالی در مقیاس جهانی به شدت می‌تواند بازار مصرف فلزاتی مانند فولاد و آلومینیوم را دچار رکود کند و تاثیر قابل ملاحظه‌ای را بر ساختارهای اقتصادی جهان داشته باشد. با این حال شرایط بسته اقتصاد ایران و ارتباط حداقلی آن با ساختارهای مالی دنیا سبب می‌شود تا تاثیرپذیری اقتصاد کشور از چنین بحران‌هایی بیشتر محدود به افت قیمت نفت و کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی و به دنبال آن کاهش ارزش صادرات باشد. تصویر «چراغ گردسوز» روی جلد، سمبلی از اهمیت توجه و داشتن نگاهی دقیق به محیط پرابهام اقتصاد دنیا و شناخت فرصت‌ها و چالش‌های ناشی از آن است تا به این ترتیب بتوان در صورت وقوع بحران مالی جهانی، اقتصاد کشور را در این فضای گرگ و میش دنیا در مسیر درست هدایت کرد.

زیرساخت‌های حمل و نقل عاملی تعیین‌کننده و اساسی در رشد اقتصادی و صنعتی کشورها محسوب می‌شوند. اساسا اجرای برنامه‌های کلان توسعه بدون پرداختن به ظرفیت‌ زیرساخت‌های حمل و نقل و سرمایه‌گذاری در توسعه آن‌ها ممکن نیست. دریچه دوربین عکاسی وظیفه تنظیم میزان عبور نور را بر عهده دارد. اگرچه این دریچه از بیرون تاریک به نظر می‌رسد، اما با عملکرد مطلوب شاتر در شرایط و زمان مناسب، تصویری شفاف و روشن ایجاد خواهد کرد. «دریچه تاریک» تصویر دوربین عکاسی روی جلد را می‌توان تعبیری از  شرایط فعلی و فرصت‌های بخش حمل و نقل کشور دانست که اگر در زمان مطلوب به آن‌ها توجه شود و برنامه‌ریزی مناسبی برای سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های این بخش صورت گیرد، منافع اقتصادی فراوانی را برای اقتصاد و صنعت کشور به دنبال خواهد داشت. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل به سبب نیاز به حجم بزرگی از ساختمان‌ها و تاسیسات می‌تواند رشد قابل توجهی را در مصرف فلزات در کشور ایجاد کند.

موقعیت جغرافیایی و وضعیت زمین‌شناسی ایران، شرایط پرریسکی را برای نواحی مختلف کشور در زمینه احتمال بروز انواع بلایای طبیعی به ویژه سیل و زلزله ایجاد می‌کند. این در حالی است که در بسیاری از شهرهای کشور، ساختمان‌ها و زیرساخت‌های موجود از شرایط ناایمن و غیراستانداردی برای مقابله با زلزله برخوردار هستند. تجربه زلزله هفته‌های اخیر ترکیه نیز نشان داد در صورت بی‌توجهی به استانداردها و ایمن‌سازی ساختمان‌ها، بروز یک زلزله تا چه میزان کشور را با تلفات جانی و آسیب‌های اقتصادی مواجه خواهد کرد. تصویر «سوت» روی جلد، سمبلی از اعلام هشدار و اخطار برای توجه به رعایت استانداردها در شهرسازی و ایمن‌سازی ساختمان‌ها در مقابل پدیده‌هایی مانند سیل و زلزله است تا به این ترتیب بتوان در صورت رخداد بلایای طبیعی، آمار تلفات و خسارات و پس‌لرزه‌ ناشی از آن‌ها را تا حد امکان کاهش داد. باید توجه داشت حوزه مدیریت بلایای طبیعی هم از جنبه مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و هم بازسازی پس از آسیب‌های آن، محرکی برای مصرف فلزات به شمار می‌آید.

ایران از دیرباز یکی از تمدن‌های نقش‌آفرین و تعیین‌کننده در مناسبات و تحولات جهان بوده است. با این حال، نگاهی به آمارها نشان می‌دهد در طول نیم‌قرن گذشته، سرعت توسعه اقتصاد ایران از روند رشد جهانی عقب مانده است که دلیل اصلی این مسئله را باید تحریم‌هایی دانست که موانع بزرگی را بر سر راه مراودات تجاری و دسترسی به تکنولوژی‌های روز ایجاد کرده‌اند. همچنین وابستگی بیش از حد درآمدهای ایران به نفت و کم‌توجهی به توسعه و ارتقای سایر بخش‌های اقتصادی و صنعتی نیز دیگر چالشی محسوب می‌شود که موجب آسیب‌های‌پذیری اقتصاد ایران در مقابل تکانه‌ها و عوامل خارجی شده است. تصویر «ماشین‌ تحریر» روی جلد، سمبلی از بی‌توجهی به  مفهوم توسعه و عقب ماندن از سیر پیشرفت فناوری دنیا محسوب می‌شود که سبب شده است اقتصاد ایران به عنوان کشوری دیرینه و کهنه‌کار، نتواند در بازارهای رقابتی جهان نقش‌آفرینی کند.

فلزات از دیرباز تاکنون، پایه و اساس اغلب تحولات مهم در زندگی بشر بوده‌اند. امروز نیز تامین مایحتاج انسان‌ها و ایجاد هرگونه توسعه و پیشرفت، بدون مصرف فلزات مختلف قابل تصور نیست. همین مسئله بازار جهانی فلزات را به بخشی استراتژیک و تعیین‌کننده در اقتصاد دنیا تبدیل کرده است که سمت تقاضای آن به خاطر وجود محرک‌هایی مانند رشد جمعیت، توسعه زیرساخت‌ها و پیشرفت‌های حوزه تکنولوژی در حال تقویت شدن است. این مسئله برای کشورهایی مانند ایران که از منابع ارزشمند و متنوع معدنی برخوردار هستند، فرصت مناسبی محسوب می‌شود تا با توسعه ظرفیت‌ها و نقش‌آفرینی در زنجیره تامین جهانی، در مسیر توسعه و اعتلای خود حرکت کنند. تصویر «چرتکه» روی جلد، سمبل و نمادی از لزوم و اهمیت حسابگری و پیش‌بینی شرایط آتی بازار جهانی فلزات است تا بتوان با شناخت تحولات جاری و سمت‌وسوی حرکت این بازار، در مسیر ارزش‌آفرینی و کسب سهم بیشتر از این بازار گام نهاد.

تعدد بالای همسایگان ایران و ساختارهای منحصربه‌فرد اقتصادی و بازار مصرف این کشورها، فرصت‌های مناسبی را برای توسعه مراودات تجاری با آن‌ها ایجاد می‌کند. با این حال، آمارها نشان می‌دهند سهم ایران از تامین واردات حدود یک هزار و دویست میلیارد دلاری همسایگان خود، کمتر از ۲.۲ درصد است. تصویر نقش قلمو و رنگ روی جلد را می‌توان سمبلی از نقش‌افرینی و سهم ایران در بازارهای کشورهای همسایه دانست. سهمی که بسیار کمتر از پتانسیل‌های واقعی کشور بوده و اصطلاحا «کم‌رنگ» مانده است. بدیهی است، توجه به ظرفیت‌های موجود و تولید و عرضه محصولات قابل‌رقابت در بازارهای جهانی، کلید و عامل اساسی  نقش‌آفرینی پررنگ‌تر ایران در بازار کشورهای همسایه محسوب می‌شود  که فرصت مناسبی را برای رشد مصرف و صادرات غیرمستقیم فلزات اساسی در قالب محصولات ساخته‌شده و نهایی به کشورهای همسایه ایجاد می‌کند.

اغلب کشورهای جهان در سال‌های اخیر با سرعت بالایی در مسیر استفاده از منابع تجدیدپذیری مانند انرژی خورشیدی و بادی برای تامین انرژی مورد نیاز خود حرکت کرده‌اند. با این حال، نگاهی به آمارهای مربوط به سبد انرژی ایران نشان می‌دهد بیش از ۹۷ درصد از مصرف انرژی اولیه در کشور از منابع فسیلی نفت و گاز تامین می‌شود. تصویر «کپسول گاز» روی جلد، سمبلی از مصرف گاز طبیعی به عنوان منبع اصلی تامین انرژی در کشور است. با توجه به روند چند سال اخیر به نظر می‌رسد در سیاست‌گذاری‌های حوزه انرژی کشور، به گاز طبیعی به عنوان منبعی «بی‌پایان» نگریسته شده است. با این حال، در شرایط فعلی که تامین انرژی به موضوعی چالش‌برانگیز در کشور تبدیل شده است، حرکت در مسیر استفاده از منابع خورشیدی و بادی می‌تواند گام بلندی در راستای ارتقای امنیت تامین انرژی کشور باشد.

ایران همانند اغلب کشورهای جهان در چند دهه گذشته با پدیده‌ای به نام کاهش جمعیت خانوار مواجه بوده است. این پدیده از عوامل مختلفی مانند کاهش نرخ فرزندآوری و افزایش تعداد خانوارهای یک‌نفره نشئت می‌گیرد. تصویر «کوله‌پشتی» روی جلد، نمادی از روند فعلی و تمایل افراد به استقلال و «جدایی» از خانواده و تشکیل خانوارهای تک‌نفره است. پدیده‌ای که تاثیر زیادی را بر بسیاری از شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی کشور خواهد داشت، زیرا تقاضای جدیدی را در بازارهای مختلفی مانند مسکن، لوازم خانگی و خودرو ایجاد می‌کند که تامین آن موجب رشد قابل توجه مصرف فلزات اساسی در کشور می‌شود.

بر اساس پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۳۰ سهم فروش خودروهای الکتریکی از بازار جهانی خودرو به بیش از ۳۰ درصد می‌رسد. با توجه به ساختار خودروهای الکتریکی و فلزات مصرفی در باتری‌های آن‌ها، افزایش تولید این خودروها در سال‌های آینده، تاثیر قابل توجهی را بر بازار جهانی مصرف فلزاتی مانند مس، نیکل، کبالت و لیتیوم خواهد داشت. مسئله‌ای که با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالقوه معدنی ایران فرصتی طلایی برای کشور تلقی می‌شود. تصویر «باتری» روی جلد در واقع نماد و سمبلی از نیروی محرکه خودروی الکتریکی است. اگرچه تولید این خودرو در ایران با توجه به شرایط فعلی صنعت خودروسازی کشور قدری دور از ذهن می‌رسد، اما سیاست‌گذاری برای حرکت در مسیر تولید خودروهای الکتریکی در سال‌های آینده به عنوان اندیشه‌ای نوین و خیالی نو، افق‌های روشنی را برای آینده صنعت خودروسازی و صنایع معدنی و فلزی کشور به تصویر می‌کشد.