- تحلیل
استراتژی ایمیدرو در توسعه فلزات غیرآهنی
مقدمه
با توجه به ماموریت اصلی ایمیدرو، راهبری توسعه، توانمندسازی و رقابت‌پذیری بخش معدن و صنایع معدنی و تبدیل منابع و محصولات این بخش به ثروت پایدار در کشور، تاکنون این سازمان، به منظور انجام ماموریت خود، فعالیت‌های گسترده‌ای کرده و در این راستا، استراتژی‌های توسعه‌ای خود در زمینه رونق حوزه فلزات غیرآهنی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است. در شرایط کنونی، صنعت فلزات غیرآهنی پتانسیل توسعه بیشتری دارد و به همین منظور، در بیانیه چشم‌انداز استراتژی جدید ایمیدرو 1414، به طور مشخص و در دو بند، به فلزات غیرآهنی اشاره شده است و بندهای بعدی متاثر از دو بند نخست‌اند:
- رهبر زنجیره ارزش در حوزه فلزات آلیاژ آهنی، مس، سرب و روی غرب آسیا و آسیای مرکزی است.
- پیشتاز زنجیره تامین در حوزه کانی‌های فلزی با ترکیب غیرآهنی که دارای مزیت رقابتی بین کشورهای غرب آسیا و آسیای مرکزی است.
- پیشتاز دانش و فناوری و نوآوری در اکتشاف، استخراج، فرآوری و متالورژی بین کشورهای غرب آسیا و آسیای مرکزی است.
- اقتصاد معادن و صنایع معدنی را بعد از نفت و گاز به جایگاه دوم تولیدکننده ناخالص ملی (GNP) رسانده و بسترساز ثروت‌افزایی ملی است.
جهش تولید در حوزه فلزات غیرآهنی
با توجه به اهداف و وظایف تعریف‌شده برای ایمیدرو، بخشی از سهام برخی از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده محصولات معدنی و صنایع معدنی کشور در اختیار این سازمان قرار دارد. از طرف دیگر، این سازمان در راستای عمل به رسالت‌های توسعه‌ای خود، اقدام به تاسیس تعدادی از واحدهای معدنی و صنایع معدنی در گوشه‌وکنار کشور نیز کرده است تا نقش مهمی در تولیدات صنایع فلزات غیرآهنی کشور داشته باشد.
با توجه به آمار تولید فلزات غیرآهنی ایران، می‌توان ادعا کرد که در سال 1398 (2019) تولید روی، مس، سرب و مولیبدن، به‌ترتیب بیشترین سهم از تولید معدنی این فلزات در جهان را تشکیل می‌دهند. با تولید 208 هزار تن روی در سال گذشته، ایران سهمی 1.6 درصدی از تولید معدنی این فلز در جهان را دارا بوده است. پس از آن، مس با تولید معدنی 310 هزار تن فلز محتوی، سهم 1.5 درصدی، سرب با تولید معدنی 63 هزار تن فلز محتوی، سهم 1.3 درصدی و مولیبدن با تولید معدنی 3.1 هزار تن فلز محتوی، سهم 1.1 درصدی از تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهند.
اهداف بلندی را می‌توان برای شرکت فلزات غیرآهنی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران متصور بود. محرک‌های متعددی برای تاسیس یک مجموعه واحد برای طرح‌ریزی، نظارت و توسعه صنایع فلزات غیرآهنی در ایران وجود دارد که باید در راهبری صحیح این فرایند، از آن‌ها به عنوان عوامل انگیزشی و حتی نظارتی استفاده کرد
در خصوص آنتیموان، میزان تولید معدنی این فلز غیرآهنی در کشور به طور میانگین از سال 1387 تا 1395 سالانه 5/5 تن بوده که سهم قابل توجهی از این حجم تولید در اختیار ایمیدرو بوده است. در سال 1396 افزایش قابل توجهی در استخراج سنگ آنتیموان از معدن سفیدآبه (مجموعه تابعه ایمیدرو) صورت گرفت که منجر به افزایش تولید از 5.5 به 120 تن شد.
در حال حاضر، ایران فقط سهمی 0.5 درصدی از مجموع تولید جهانی فلزات غیرآهنی را داراست و ایمیدرو قصد دارد با نظارت و توسعه یکپارچه از سوی سازمانی واحد، سهم ایران از تولید جهانی را ارتقا دهد.
راهبرد جدید ایمیدرو
در سند چشم‌انداز 1404 ایران، چشم‌انداز تولید آلومینیوم، مس و روی، به دلیل توانمندی‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور، به‌ترتیب 1.5 میلیون تن، 700 و 300 هزار تن تعریف شده است. با وجود اینکه تولید این فلزات غیرآهنی در ایران توسط شرکت‌هایی بزرگ و قدرتمند توسعه یافته است، در صورت تاسیس شرکت فلزات غیرآهنی و با نظارت و برنامه‌ریزی متمرکز از سوی این شرکت، انتظار می‌رود که با توجه به پتانسیل‌های توسعه‌ای موجود در کشور، به‌ویژه ذخایر معدنی فلزاتی همچون مس و روی، صنایع غیرآهنی به جایگاه‌هایی به‌مراتب بالاتر برسند.
اهداف بلندی را می‌توان برای شرکت فلزات غیرآهنی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران متصور بود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، محرک‌های متعددی برای تاسیس یک مجموعه واحد برای طرح‌ریزی، نظارت و توسعه صنایع فلزات غیرآهنی در ایران وجود دارد که باید در راهبری صحیح این فرایند، از آن‌ها به عنوان عوامل انگیزشی و حتی نظارتی استفاده کرد.
مهم‌ترین این محرک‌ها عبارت‌اند از نیاز به کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی، توانمندی توسعه صنعت فلزات غیرآهنی از نظر دسترسی به ذخایر معدنی و انرژی ارزان، وجود ظرفیت‌های مازاد در بخش صنایع معدنی و لزوم ارتقای بهره‌وری در این بخش، افزایش اهمیت فلزات غیرآهنی در کاروان توسعه جهانی به سوی اقتصاد سبز (نظیر زیرساخت نیروگاهی انرژی‌های تجدیدپذیر، ناوگان خودروهای برقی، بهینه‌سازی مصرف انرژی به کمک خانه‌های سبز و …)، لزوم وجود سازمان مرکزی با توان سیاست‌گذاری، پایش و نظارت برای بخش معدن و صنایع معدنی غیرآهنی، ضرورت ارتقا و گسترش ارتباط صنعت و دانشگاه به منظور ایجاد مهارت‌های مورد نیاز در نیروی انسانی صنعت و رفع چالش‌های فنی و اقتصادی صنعت به‌کمک دانشگاهیان و نیاز به گردآوری جامع و کامل اطلاعات معادن و صنایع معدنی غیرآهنی کشور از اکتشافات تا فرآوری و تولید.
با توجه به وجود محرک‌های لازم به منظور ایجاد اهرمی توانمند در حوزه سیاست‌گذاری، پایش برنامه‌ها و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور در نظر دارد سازوکار متمرکزی را برای مدیریت فعالیت‌ها در حوزه فلزات غیرآهنی ایجاد کند
با توجه به وجود محرک‌های لازم به منظور ایجاد اهرمی توانمند در حوزه سیاست‌گذاری، پایش برنامه‌ها و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور در نظر دارد سازوکار متمرکزی را برای مدیریت فعالیت‌ها در حوزه فلزات غیرآهنی ایجاد کند. انتظار می‌رود که این راهبرد به دستاوردهای ارزشمندی دست یابد همچون تدوین و پایش مطالعات جامع از محصولات صنعت فلزات غیرآهنی به منظور شناسایی چالش‌ها و فرصت‌ها، ارائه راهکارهای مناسب برای مرتفع ساختن چالش‌های صنعت، توسعه متوازن و منظم صنایع فلزات غیرآهنی به منظور بهره‌مندی از فرصت‌های موجود هم از منظر ارتقای سطح تولید و هم از منظر تکمیل زنجیره ارزش (افزایش سهم ارزش افزوده بخش معدن و صنایع معدنی از تولید ناخالص داخلی کشور)، سیاست‌گذاری به منظور ایجاد فضای مطمئن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و همچنین فراهم ساختن بستر مناسب برای صادرات رقابتی محصولات صنعت (افزایش درآمدهای صادراتی از محل معادن و صنایع معدنی کشور).
تاسیس شرکت فلزات غیرآهنی ایمیدرو
با استناد به شناسایی نیاز ایجاد نظامی واحد برای نظارت، سیاست‌گذاری و توسعه صنعت فلزات غیرآهنی کشور، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به پشتوانه استراتژی‌های توسعه‌ای بخش فلزات غیرآهنی در سند 1414 و جایگاه ویژه این صنایع در برنامه‌های آتی این سازمان، در نظر دارد فعالیت‌های خود در حوزه توانمندسازی صنایع فلزات غیرآهنی را با تاسیس شرکت فلزات غیرآهنی، بیش از پیش ارتقا دهد.
با تشکیل چنین مجموعه‌ای، ایمیدرو قادر خواهد بود تا علاوه بر سیاست‌گذاری، تدوین و اجرای طرح‌های جامع توسعه‌ای در حوزه صنایع فلزات غیرآهنی، چالش‌های این صنعت را شناسایی و به منظور رفع آن‌ها، به‌ویژه در حوزه تامین مواد اولیه و فروش محصولات، اقدامات موثری را با در دست داشتن اختیارات نظارتی و حاکمیتی اتخاذ کند.
بر این اساس، شرکت جدید فلزات غیرآهنی این سازمان، علاوه بر در دست گرفتن دارایی‌های ایمیدرو از شرکت‌های تولیدکننده فلزات غیرآهنی در کشور نظیر شرکت آلومینیوم ایران، شرکت آلومینیوم جنوب و شرکت ملی صنایع مس ایران، ماموریت نظارت بر فعالیت صنایع فلزات غیرآهنی کشور، توسعه این صنعت با ایجاد ظرفیت در بخش‌های مختلف آن، مطالعه همه‌جانبه صنعت با تدوین و پایش طرح‌های جامعی نظیر طرح جامع آلومینیوم، طرح جامع مس، طرح جامع سرب و روی و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به منظور تسریع روند توسعه را به دست خواهد گرفت.
مطالب مرتبط
- تحلیل
- سنگ‌آهن, معدن
در زنجیره فولاد کشور، چالش‌های متعددی نظیر ناترازی انرژی، ضعف در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تامین پایدار مواد اولیه منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش آسیب‌ها و عدم‌النفع مالی و فنی شده است که تاثیرات منفی آن را می‌توان در کاهش تولید محصولات زنجیره مشاهده کرد. شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان نیز در سال ۱۴۰۳ با حدود ۱۶۰۰ ساعت توقف تولید در واحد گندله‌سازی و ۳۰۰ ساعت توقف در واحد تولید کنسانتره به دلیل ناترازی انرژی روبه‌رو بوده و این عدم استفاده از ظرفیت تولید، موجب از دست رفتن ارزش افزوده قابل توجهی شده است. این شرکت به منظور مدیریت مصرف انرژی و آب و توسعه زیرساخت‌ها در پروژه‌های زیربنایی مختلفی سرمایه‌گذاری کرده است تا بتواند با بهینه‌سازی مصرف منابع، عملکرد خود را بهبود ببخشد.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
- تحلیل
- آسیا و اقیانوسیه, آمریکای شمالی و جنوبی, اتحادیه اروپا, زیرساخت
با گسترش بی‌سابقه فناوری‌های هوشمند و حرکت به سوی دنیایی که در آن هوش مصنوعی نه‌تنها به رکن اساسی زیرساخت‌های مدرن بدل شده، بلکه در پیکره توسعه اقتصادی و تحول دیجیتال نیز رخنه کرده است، ضرورت تحلیل فرصت‌ها و چالش‌های این عرصه به شکلی بی‌چون‌وچرا برجسته می‌شود، چراکه همزمان با پیشرفت‌های حیرت‌انگیز در بهره‌وری سیستم‌ها، ایجاد شبکه‌های هوشمند و یکپارچه، چالش‌های نوینی همچون مدیریت داده‌های کلان، ارتقای ایمنی سایبری در برابر تهدیدات پیچیده و مهار پیچیدگی‌های فنی، معضلاتی گریزناپذیر را برای سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران به بار آورده‌اند. در سوی دیگر این معادله، رشد چشمگیر و پرشتاب بازار زیرساخت‌های هوش مصنوعی نمایان است که در سال ۲۰۲۳ به ارزش خیره‌کننده ۳۸ میلیارد دلار رسید؛ پدیده‌ای که حکایت از عزم راسخ و تلاش بی‌وقفه دولت‌ها، شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات ابری در جهت توسعه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های نوظهور دیجیتال دارد. این ظرفیت‌ها در پرتو مشارکت‌های استراتژیک و بهره‌گیری از زیرساخت‌های پیشرفته، نه‌تنها به ارتقای رقابت‌پذیری در عرصه جهانی انجامیده است، بلکه چشم‌اندازی روشن از آینده‌ای هوشمند، پیچیده و پرچالش را ترسیم کرده است که با مدیریت هوشمندانه و اتخاذ راهبردهای نوآورانه، می‌تواند به نقطه عطفی در تحول زیرساخت‌های مدرن بدل شود.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
- تحلیل
- صنایع الکترونیکی, صنایع خودروسازی, صنعت
در عصری که مرز میان فناوری و صنایع سنتی با سرعتی بی‌سابقه در حال محو شدن است، هوش مصنوعی نه در حاشیه، بلکه در بطن ساختار تولید، تصمیم‌گیری و نوآوری جای خوش کرده است؛ چنان‌که در پیشرفت‌های بی‌نظیر در طراحی تراشه‌های نانومتری، شبیه‌سازی هوشمند فرمولاسیون‌های دارویی جدید، سیستم‌های پیشرفته در بهینه‌سازی تولیدات غذایی و پوشاک و خودروهای خودران که آینده حمل‌ونقل را متحول می‌سازند، رد پای الگوریتم‌هایی دیده می‌شود که نه فقط سرعت و دقت، بلکه قوه تخیل و قابلیت تطبیق را نیز به فرایندهای صنعتی تزریق کرده‌اند. بررسی چگونگی رسوخ هوش مصنوعی به تاروپود صنایع گوناگون، منظری جامع از اثر آن را در تحولات صنایعی چون خودروسازی، هوافضا، لوازم خانگی، صنایع دارویی و غذایی ترسیم می‌کند تا نشان دهد چگونه این فناوری با چهره‌هایی متفاوت و عملکردهایی بی‌شمار، در حال بازتعریف آینده تولید، مصرف و صنعت است.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
- تحلیل
- آسیا و اقیانوسیه, آمریکای شمالی و جنوبی, اتحادیه اروپا
هوش مصنوعی همچون انقلابی فناورانه به گونه‌ای بی‌سابقه الگوهای جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر را دستخوش دگرگونی کرده و با شکستن ساختارهای پیشین و ایجاد قطب‌های نوظهور فناوری به ویژه در سیلیکون‌ولی، پکن و پاریس، مسیر سرمایه‌های کلان را به سوی خود معطوف ساخته است. این روند، نه‌تنها قطب‌های دیرینه‌ای را با چالشی دشوار در جذب سرمایه مواجه کرده، بلکه با ایجاد همگرایی میان قدرت‌های فناوری، سیستم‌های نوآوری را به شیوه‌ای نوین سازمان‌دهی کرده است؛ جریانی که ضمن تسریع در رشد درآمدی استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی و تمرکز سرمایه‌گذاری‌های کلان در تعداد محدودی از شرکت‌ها، به سبب رویکرد همسوی سرمایه‌گذاران و ورود شرکت‌های بزرگ فناوری به این عرصه با چالش‌های پایداری بلندمدت، مسائل اخلاقی، مصرف انرژی و ضرورت یافتن جایگاه‌های خاص در رقابت با بازیگران بزرگ نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند. با این همه، مهاجرت بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها به کانون‌های اصلی سرمایه‌گذاری و تداوم رقابت میان شرکت‌های پیشرو، همچنان بر پیچیدگی‌های این مسیر افزوده و دولت‌ها را به بازاندیشی در سیاست‌های خود برای بهره‌برداری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی وا داشته است.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴