بررسی تاثیر توسعه خطوط لوله انتقال گاز بر بازار فولاد
مقدمه
بسیاری از کارشناسان معتقدند که صنعت گاز، آینده جهان را متعلق به خود خواهد کرد. تا زمانی که فناوری‌های تولید، انتقال و مصرف گاز همانند امروز توسعه نیافته بود، این ماده به عنوان منبع انرژی باارزش شناخته نمی‌شد. اما امروز بخش بزرگی از انرژی جهان توسط گاز طبیعی تامین می‌شود.
ذخایر گاز طبیعی، بر خلاف ذخایر نفت، در جهان وجود دارند؛ بنابراین انتقال صحیح، مطمئن و اقتصادی به محل مصرف مسئله‌ای مهم و اساسی است. انتقال گاز از چاه‌های تولید به پالایشگاه‌ها و محل مصرف یا صادرات آن عموما به وسیله خطوط لوله انجام می‌گیرد.
حمل گاز توسط خطوط لوله
تاریخچه انتقال گازها مسیری طولانی را طی کرده است. در ابتدا چینی‌ها، نهصد سال قبل از میلاد مسیح، متان مرداب‌ها را با نی بامبو به محل مصرف منتقل می‌کردند. پس از آن، در شهرهای اروپایی، گاز حاصل از زغال‌سنگ با لوله های چوبی انتقال می‌یافت.
اکتشاف گاز طبیعی در ابتدا تحول قابل‌توجهی را در تکنولوژی انتقال گازها ایجاد نکرد، تا اینکه در سال 1891 برای اولین بار خطوط لوله فلزی با طول 198 کیلومتر در شیکاگو برای انتقال گاز مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن و با اختراع لوله‌های بدون درز در سال 1920، تحولی گسترده در انتقال گازها به وجود آمد. امروزه لوله‌های انتقال‌دهنده عمدتا از جنس فولاد هستند.
با توجه به اهمیت گاز طبیعی به عنوان منبع مهم انرژی و روند روبه‌رشد آن در ایران و جهان و نیز با در اختیار داشتن ذخایر گسترده گاز طبیعی، اهمیت لزوم ساخت و توسعه تجهیزات تولید، فرآوری و انتقال گاز به محل مصرف افزایش پیدا کرده است. به‌علاوه، با توجه به این واقعیت که بسیاری از منابع گاز طبیعی دور از محل‌های مصرف و تقاضا هستند، برنامه‌ریزی مناسب برای حمل، فروش و رساندن گاز به محل مصرف بخش بسیار مهمی از صنعت نفت و گاز به شمار می‌آید. توسعه صنعتی و گسترش شهرنشینی در دهه‌های اخیر و نیاز بیشتر به گاز موجب شده است تا خطوط انتقال گاز نقشی بسیار کاربردی و مهم در زندگی امروز داشته باشند. استفاده از خط لوله مهمترین و آسان‌ترین روش انتقال گاز طبیعی محسوب می‌شود. برای افزایش بازدهی در نقاط مصرف و همچنین توسعه شبکه‌های شهری و خطوط صادرات گاز، از ایستگاه‌های تقویت فشار در طول خط لوله استفاده می‌شود.
در ایران، اکثر میدان‌های گاز طبیعی در جنوب کشور واقع شده‌اند، در صورتی که احداث پالایشگاه‌ها در طول زمان، در نقاط مختلف کشور صورت گرفته است. این فاصله بین چاه‌های تولید گاز و محل مصرف موجب اهمیت یافتن توسعه و احداث شبکه‌های گازرسانی در تمام سطح کشور شده است.
در نمودار 1، میزان گاز طبیعی جابه‌جاشده توسط خطوط لوله از میدان‌های گازی به پالایشگاه‌ها نشان داده شده است. گفتنی است که در نمودار مذکور، میزان گازِ انتقال‌یافته توسط خط لوله پنجم سراسری به میدان‌های نفتی به منظور تزریق گاز و استخراج نفت آورده شده است. چنان‌که دیده می‌شود، مجموع گاز منتقل‌شده توسط خطوط لوله در سال‌های اخیر همواره از روندی افزایشی برخوردار بوده است، به طوری که از 123 میلیارد و 100 میلیون متر مکعب در سال 1384 به 248 میلیارد و 100 میلیون متر مکعب در سال 1396 افزایش یافت که این مسئله نشان از توسعه بخش پالایشگاهی و نیز شبکه انتقال گاز کشور به این واحدها در سال‌های اخیر دارد. گفتنی است که حجم گاز منتقل‌شده توسط خطوط لوله در پایان سال 1397، با افتی نسبی در مقایسه با سال قبل از آن، به 247 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب رسید. چنان‌که گفته شد، باید توجه داشت که مقادیر بیان‌شده، میزان انتقال گاز از محل استخراج به سمت پالایشگاه‌ها هستند و با توجه به نبود چشم‌انداز مناسب در عرصه پالایشگاهی کشور و نیز افت نسبی حجم گاز منتقل‌شده توسط خط لوله در سال 1397، به نظر می‌رسد که این عدد در سال‌های پیشِ‌رو تغییر قابل‌توجهی نکند. بر اساس محاسبات، مجموع گاز ورودی به پالایشگاه‌ها و گاز منتقل‌شده توسط لوله پنجم سراسری در سال 1405 به 254 میلیارد و 800 میلیون متر مکعب خواهد رسید.
نمودار 1. میزان گاز حمل‌شده توسط خطوط لوله در سال‌های اخیر
مصرف فولاد
در صنعت انتقال گاز از انواع لوله فولادی بدون درز، لوله جوشکاری‌شده با روش مقاومتی الکتریکی و لوله جوشکاری‌شده با روش قوسی زیرپودری استفاده می‌شود. لوله فولادی بدون درز نوعی از لوله است که از شمش بیلت فولادی ساخته می‌شود. برای ساخت لوله‌های انتقال گاز می‌توان از گریدهای مختلف فولادهای زنگ‌نزن، فولاد کربنی دما بالا و دما پایین و یا فولادهای آلیاژی کروم ـ مولیبدن استفاده کرد. برای پیشگیری از احتمال خوردگی خطوط لوله انتقال گاز از حفاظت کاتدی و انواع پوشش‌های عایق استفاده می‌شود. در نمودار 2، ارزش برآوردشده فولاد مصرفی در توسعه خطوط لوله انتقال از چاه‌های تولید تا پالایشگاه برای سال‌های اخیر آورده شده است. چنان‌که مشخص است، به موازات افزایش برداشت از میدان‌های گازی و بیشتر شدن گاز ورودی به پالایشگاه‌ها، لازم است تا ظرفیت انتقال گاز در نقاط مختلف کشور نیز افزایش یابد که این مسئله منجر به افزایش مصرف فلزات در احداث خطوط لوله جدید خواهد شد. بر اساس آمارها، بالا رفتن سرعت افزایش انتقال گاز به پالایشگاه‌ها در سال 1387 باعث رشد قابل‌توجه ارزش فولاد مصرفی در احداث لوله‌های انتقال شده، به طوری که ارزش فولاد مصرفی در این بخش از 164 میلیون و 926 هزار دلار در سال 1384 به 689 میلیون و 870 هزار دلار در سال 1387 رسیده است. تغییرات نرخ رشد گاز منتقل‌شده توسط خطوط لوله در سال‌های اخیر موجب شده است تا ارزش فولاد مصرفی در احداث خطوط لوله در سال‌های اخیر روند پرنوسانی را طی کند. این میزان در سال 1397 به 483 میلیون و 611 هزار دلار رسیده است. با این حال، با توجه به پیش‌بینی توقف روند روبه‌رشد حجم گاز منتقل‌شده به پالایشگاه‌ها تا سال 1405، به نظر می‌رسد که ارزش فولاد مصرفی در این عرصه به‌شدت کاهش یابد، به طوری که بر اساس محاسبات، ارزش مصرف فولاد در توسعه خطوط لوله انتقال گاز از محل استخراج به پالایشگاه‌ها تا سال 1405 به 160 میلیون و 307 هزار دلار خواهد رسید.
نمودار 2. ارزش فولاد مصرفی در توسعه خطوط لوله انتقال گاز
مطالب مرتبط
- تحلیل
- صنعت
محدودیت منابع حیاتی از جمله مواد معدنی، آب و انرژی که در سال‌های اخیر نیز بیش از پیش در جهان ملموس شده است، از اهمیت و ضرورت بهینه‌سازی مصرف آن‌ها حکایت دارد. به این موضوع باید شرایط اقتصادی و تورم قیمت‌ها را نیز اضافه کرد که می‌توانند به طور مستقیم بر عملکرد صنایع تاثیر بگذارند. در چنین شرایطی، طبعا بنگاهی می‌تواند رویای پیشرفت را در سر بپروراند که با کمترین ورودی، به خروجی مطلوب دست یابد. به بیان دیگر، اگر در گذشته عامل تمایز و برتری شرکت‌ها، دستیابی به خروجی بیشتر بود، امروز اصلی‌ترین موضوع تمرکز بر کاهش ورودی‌ها و دستیابی به بهره‌وری عملیاتی بالاتر است. در این میان، شرکت آلومینای ایران به عنوان یکی از منحصر به فردترین بازیگران صنعت آلومینیوم کشور، از جمله شرکت‌هایی است که اقدامات مهم و ارزشمندی در این راستا انجام داده که نمود اثربخشی آن‌ها نیز در کارنامه عملکرد این شرکت قابل مشاهده است.
۳۱ مرداد ۱۴۰۴
- تحلیل
- آلومینیوم
محدودیت منابع حیاتی از جمله مواد معدنی، آب و انرژی که در سال‌های اخیر نیز بیش از پیش در جهان ملموس شده است، از اهمیت و ضرورت بهینه‌سازی مصرف آن‌ها حکایت دارد. به این موضوع باید شرایط اقتصادی و تورم قیمت‌ها را نیز اضافه کرد که می‌توانند به طور مستقیم بر عملکرد صنایع تاثیر بگذارند. در چنین شرایطی، طبعا بنگاهی می‌تواند رویای پیشرفت را در سر بپروراند که با کمترین ورودی، به خروجی مطلوب دست یابد. به بیان دیگر، اگر در گذشته عامل تمایز و برتری شرکت‌ها، دستیابی به خروجی بیشتر بود، امروز اصلی‌ترین موضوع تمرکز بر کاهش ورودی‌ها و دستیابی به بهره‌وری عملیاتی بالاتر است. در این میان، شرکت آلومینای ایران به عنوان یکی از منحصر به فردترین بازیگران صنعت آلومینیوم کشور، از جمله شرکت‌هایی است که اقدامات مهم و ارزشمندی در این راستا انجام داده که نمود اثربخشی آن‌ها نیز در کارنامه عملکرد این شرکت قابل مشاهده است.
۳۱ مرداد ۱۴۰۴
- تحلیل
- محصولات فولادی, محصولات میانی فولاد خام
از صنعت فولاد اساسا به عنوان صنعت مادر یاد می‌شود که خود حاکی از جایگاه استراتژیک آن در توسعه صنعتی و اقتصادی کشور است. از این رو، پایداری تولید را می‌توان یکی از مهمترین المان‌ها در چنین صنعتی که به صورت زنجیره‌وار بر سایر بخش‌های اقتصادی نیز تاثیرگذار است، تلقی کرد. در شرایط حال حاضر که صنایع فولادی کشور بیش از هر زمان دیگری با چالش‌های اساسی رو‌به‌رو هستند، حفظ پایداری تولید هدفی است که الزامات متعددی را می‌طلبد؛ الزاماتی که می‌توانند در بطن مفهومی کلی به نام بهره‌وری عملیاتی قرار بگیرند. شرکت جهان فولاد سیرجان نیز با نگاه دقیق خود به وضعیت موجود، استراتژی‌های موثری را در راستای ارتقای بهره‌وری عملیاتی خود اتخاذ کرده است و در مسیر آن‌ها حرکت می‌کند.
۳۱ مرداد ۱۴۰۴
- تحلیل
- محصولات میانی فولاد خام
در محیط رقابتی و پیچیده کسب‌وکار، توانایی مدیریت هوشمند و کاهش هدررفت منابع عامل تعیین‌کننده‌ای برای ارتقای بهره‌وری عملیاتی پیشرفت و موفقیت بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی به شمار می‌آید. شرکت آهن و فولاد ارفع به عنوان شرکتی پیشرو در صنعت فولاد کشور، با تلفیق فناوری‌های نوین و سامانه‌های پایش تحت وب در راستای بهبود و بهینه‌سازی مصرف منابع گام برداشته است. این اقدامات هدفمند با مدیریت و بازیابی پسماندها و استفاده از تجهیزات مکانیزه، همگرایی پایداری را برای ارفع رقم می‌زنند که این مسئله منجر به رعایت الزامات زیست‌محیطی در این شرکت شده است. به این ترتیب به جرات می‌توان گفت شرکت آهن و فولاد ارفع با ارتقای بهره‌وری و همسوسازی اهداف پایداری، تجلی تولید کارآمد و با بهره‌وری بالا در صنعت فولاد کشور به شمار می‌آید.
۳۱ مرداد ۱۴۰۴