بررسی روندها و شاخص‌های واردات در جهان
مقدمه
امروزه تجارت بین‌المللی بخش جدایی‌ناپذیر اقتصاد دنیا به شمار می‌آید. دنیای مدرن امروزی پیشرفت خود را مرهون تجارت برون‌مرزی است، زیرا یکی از مهم‌ترین نتایج تجارت بین‌المللی، دسترسی به نوآوری‌های جدید در تکنولوژی است. علاوه بر این، مبادله مواد اولیه و کالاها در میان کشورها زمینه‌ساز فعالیت صنایع و ساخت محصولات جدید می‌شود و در کاهش نرخ بیکاری و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید نقش بسزایی را ایفا می‌کند، زیرا منابع طبیعی و انرژی در همه نقاط دنیا به طور متوازن تقسیم نشده‌اند و این مسئله موجب می‌شود که تجارت بین کشورها (واردات و صادرات محصولات مختلف) از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد.
برای مثال، اگر کشورها به هر دلیلی نتوانند کالاها و یا مواد اولیه مورد نیاز خود را در داخل کشور تامین کنند، آن را از بازارهای خارجی تهیه می‌کنند. در برخی از موارد که تکنولوژی ساخت برخی از محصولات در کشور وجود ندارد و یا هزینه‌های بالای دستمزد و مواد اولیه موجب کاهش حاشیه سود و غیراقتصادی شدن تولید کالایی خاص می‌شود، واردات راهکار مناسب‌تری به نظر می‌رسد. در برخی از تعاریف، ورود هر نوع محصول به کشور واردات در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس، کالاهای وارداتی به چند دسته قطعی، موقت، مرجوعی و ترانزیتی تقسیم‌بندی می‌شوند.
ارزش واردات جهانی و بررسی بزرگترین واردکنندگان
بسیاری از کشورها تمایل دارند که با نوآوری در محصولات و به‌کارگیری تکنولوژی، درآمد بیشتری از این طریق کسب کنند و سهم بالاتری از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند. در واقع اغلب کشورها تلاش دارند تا با اتخاذ رویکرد تجارت آزاد و ایجاد فضای رقابتی در بازارهای مختلف خود، قدرت رقابت صنایعشان را ارتقا ببخشند تا بتوانند به جایگاه مناسب‌تری در بازارهای بین‌المللی دست یابند. بنابراین بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، که خود از بزرگترین صادرکنندگان در جهان به شمار می‌آیند، در زمره بزرگترین واردکنندگان نیز قرار می‌گیرند. بر اساس آمارهای سازمان تجارت بین‌المللی، ارزش واردات جهانی در سال 2020 حدود 17 هزار و 551 میلیارد دلار بوده است. در نمودار 1 می‌توان آمار واردات جهان در سال‌های اخیر را مشاهده کرد. در این سال، کشورهای آمریکا، چین و آلمان بزرگترین واردکنندگان جهان بوده‌اند.
نمودار 1. ارزش واردات جهان در سال‌های اخیر
نمودار 2 نیز سهم بزرگترین کشورهای واردکننده از واردات جهانی را نشان می‌دهد. بر اساس نمودار، آمریکا و چین، به‌ترتیب با سهم 35 و 30 درصدی، بیشترین میزان واردات جهان را به خود اختصاص داده‌اند. آلمان، با سهم 17 درصدی، در رتبه سوم بزرگترین واردکنندگان جهان در سال 2020 قرار گرفته است.
نمودار 2. سهم بزرگترین کشورهای واردکننده از واردات جهانی در سال 2020
یکی از مسائل مهم در عملکرد کشورها در تجارت جهانی، توازن میان واردات و صادرات است. این پارامتر، که تراز تجاری نامیده می‌شود، مجموع خالص صادرات و واردات یک کشور را بدون در نظر گرفتن سرمایه‌گذاری‌ها و مبادلات ارزی نشان می‌دهد. در حالت کلی، مثبت بودن این شاخص می‌تواند به معنای رشد صادرات و درآمدزایی بیشتر از طریق صادرات باشد. به عبارت دیگر، در تراز تجاری مثبت، صادرات بیش از واردات است. البته این مثبت بودن لزوما به منزله بالا بودن قدرت اقتصادی نیست. تراز تجاری منفی نیز واردات بیشتر نسبت به صادرات را نشان می‌دهد و منجر به کسری تجاری می‌شود. با این حال، کسری تجاری لزوما شاخص مناسبی برای سنجش شرایط اقتصادی نیست و در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، تراز تجاری منفی، توانایی یک کشور برای خریداری محصولات مورد نیاز صنایع داخلی را نشان می‌دهد. البته تراز تجاری منفی مداوم نیز می‌تواند بسیاری از صنایع تولیدی را راکد و یا حذف کند. به رغم مثبت بودن تراز تجاری دو کشور چین و آلمان که از بالاترین میزان تراز تجاری در سال 2020 برخوردار بودند، آمریکا در این سال تراز تجاری منفی را به ثبت رساند. به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی، بخش عمده کسری تجاری آمریکا از طریق ارسال خدمات به سایر کشورها تامین می‌شود که این مسئله در به تعادل رساندن شاخص‌های اقتصادی این کشور بسیار تاثیر می‌گذارد.
نقش تکنولوژی در رشد واردات
از مهم‌ترین ابعاد تجارت جهانی می‌توان به ارتقای رقابت‌پذیری و کسب سهم بیشتر از اقتصاد جهانی اشاره کرد. برای حصول این مهم، دسترسی به تکنولوژی‌های روز دنیا، خصوصا برای صنایع تولیدی، بسیار اهمیت دارد، زیرا می‌تواند موجب ارتقای قدرت رقابت اقتصاد کشورها و کسب سهم بیشتر در بازارهای جهانی شود. بررسی آمارها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، لوازم الکترونیکی بیشترین میزان واردات کالا در جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
یکی از مسائل مهم در عملکرد کشورها در تجارت جهانی، توازن میان واردات و صادرات است. این پارامتر، که تراز تجاری نامیده می‌شود، مجموع خالص صادرات و واردات یک کشور را بدون در نظر گرفتن سرمایه‌گذاری‌ها و مبادلات ارزی نشان می‌دهد
نمودار 3 سهم برخی از محصولات وارداتی جهان در یک دهه اخیر را به تصویر می‌کشد. همان‌گونه که در نمودار مشاهده می‌شود، پس از وسایل الکترونیکی، بیشترین سهم واردات جهان به ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی تعلق دارد. تقاضا برای این دو نوع محصول، پس از رکود اقتصادی جهانی، در بالاترین سطح قرار گرفت. گفتنی است ساخت وسایل نقلیه، که همواره هم‌جهت با تکنولوژی روز دنیا رشد می‌کند و رقابت‌پذیری بالایی را در جهان دارد، کمترین تاثیر را از تغییر شرایط اقتصاد جهانی پذیرفته است.
نمودار 3. سهم برخی محصولات از واردات جهان در سال‌های اخیر
سوخت‌های فسیلی چهارمین محصول مبادلاتی پرتقاضا در جهان در سال 2020 بوده است که سوخت مورد نیاز بسیاری از تولیدات صنعتی جهان به شمار می‌آید. با بررسی سهم واردات سوخت‌های فسیلی، می‌توان دریافت که واردات این محصول بسیار تحت تاثیر رکودهای اقتصادی قرار گرفته است. در رکود اقتصادی سال 2015 میزان واردات سوخت‌های فسیلی در جهان کاهشی چشمگیر یافته، به طوری که سهم این کالا تا سال 2016 به 21 درصد رسیده است. همچنین در سال 2019 نیز، با شیوع ویروس کرونا، واردات سوخت‌های فسیلی روندی کاهشی در پیش گرفت، به طوری که این سهم مجددا در سال 2020 به 20 درصد کاهش یافت. اپیدمی کرونا در سال 2019 نتایج مخربی را برای صنایع تولیدی به همراه داشت و موجب تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها در جهان شد. با این حال، واردات لوازم الکترونیکی در سال‌های رکود، روندی صعودی را طی کرده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این افزایش سهم وسایل الکترونیکی را می‌توان رشد تقاضا برای آن‌ها عنوان کرد.
مطالب مرتبط
- تحلیل
- سنگ‌آهن, معدن
در زنجیره فولاد کشور، چالش‌های متعددی نظیر ناترازی انرژی، ضعف در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تامین پایدار مواد اولیه منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش آسیب‌ها و عدم‌النفع مالی و فنی شده است که تاثیرات منفی آن را می‌توان در کاهش تولید محصولات زنجیره مشاهده کرد. شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان نیز در سال ۱۴۰۳ با حدود ۱۶۰۰ ساعت توقف تولید در واحد گندله‌سازی و ۳۰۰ ساعت توقف در واحد تولید کنسانتره به دلیل ناترازی انرژی روبه‌رو بوده و این عدم استفاده از ظرفیت تولید، موجب از دست رفتن ارزش افزوده قابل توجهی شده است. این شرکت به منظور مدیریت مصرف انرژی و آب و توسعه زیرساخت‌ها در پروژه‌های زیربنایی مختلفی سرمایه‌گذاری کرده است تا بتواند با بهینه‌سازی مصرف منابع، عملکرد خود را بهبود ببخشد.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
- تحلیل
- آسیا و اقیانوسیه, آمریکای شمالی و جنوبی, اتحادیه اروپا, زیرساخت
با گسترش بی‌سابقه فناوری‌های هوشمند و حرکت به سوی دنیایی که در آن هوش مصنوعی نه‌تنها به رکن اساسی زیرساخت‌های مدرن بدل شده، بلکه در پیکره توسعه اقتصادی و تحول دیجیتال نیز رخنه کرده است، ضرورت تحلیل فرصت‌ها و چالش‌های این عرصه به شکلی بی‌چون‌وچرا برجسته می‌شود، چراکه همزمان با پیشرفت‌های حیرت‌انگیز در بهره‌وری سیستم‌ها، ایجاد شبکه‌های هوشمند و یکپارچه، چالش‌های نوینی همچون مدیریت داده‌های کلان، ارتقای ایمنی سایبری در برابر تهدیدات پیچیده و مهار پیچیدگی‌های فنی، معضلاتی گریزناپذیر را برای سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران به بار آورده‌اند. در سوی دیگر این معادله، رشد چشمگیر و پرشتاب بازار زیرساخت‌های هوش مصنوعی نمایان است که در سال ۲۰۲۳ به ارزش خیره‌کننده ۳۸ میلیارد دلار رسید؛ پدیده‌ای که حکایت از عزم راسخ و تلاش بی‌وقفه دولت‌ها، شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات ابری در جهت توسعه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های نوظهور دیجیتال دارد. این ظرفیت‌ها در پرتو مشارکت‌های استراتژیک و بهره‌گیری از زیرساخت‌های پیشرفته، نه‌تنها به ارتقای رقابت‌پذیری در عرصه جهانی انجامیده است، بلکه چشم‌اندازی روشن از آینده‌ای هوشمند، پیچیده و پرچالش را ترسیم کرده است که با مدیریت هوشمندانه و اتخاذ راهبردهای نوآورانه، می‌تواند به نقطه عطفی در تحول زیرساخت‌های مدرن بدل شود.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
- تحلیل
- صنایع الکترونیکی, صنایع خودروسازی, صنعت
در عصری که مرز میان فناوری و صنایع سنتی با سرعتی بی‌سابقه در حال محو شدن است، هوش مصنوعی نه در حاشیه، بلکه در بطن ساختار تولید، تصمیم‌گیری و نوآوری جای خوش کرده است؛ چنان‌که در پیشرفت‌های بی‌نظیر در طراحی تراشه‌های نانومتری، شبیه‌سازی هوشمند فرمولاسیون‌های دارویی جدید، سیستم‌های پیشرفته در بهینه‌سازی تولیدات غذایی و پوشاک و خودروهای خودران که آینده حمل‌ونقل را متحول می‌سازند، رد پای الگوریتم‌هایی دیده می‌شود که نه فقط سرعت و دقت، بلکه قوه تخیل و قابلیت تطبیق را نیز به فرایندهای صنعتی تزریق کرده‌اند. بررسی چگونگی رسوخ هوش مصنوعی به تاروپود صنایع گوناگون، منظری جامع از اثر آن را در تحولات صنایعی چون خودروسازی، هوافضا، لوازم خانگی، صنایع دارویی و غذایی ترسیم می‌کند تا نشان دهد چگونه این فناوری با چهره‌هایی متفاوت و عملکردهایی بی‌شمار، در حال بازتعریف آینده تولید، مصرف و صنعت است.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
- تحلیل
- آسیا و اقیانوسیه, آمریکای شمالی و جنوبی, اتحادیه اروپا
هوش مصنوعی همچون انقلابی فناورانه به گونه‌ای بی‌سابقه الگوهای جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر را دستخوش دگرگونی کرده و با شکستن ساختارهای پیشین و ایجاد قطب‌های نوظهور فناوری به ویژه در سیلیکون‌ولی، پکن و پاریس، مسیر سرمایه‌های کلان را به سوی خود معطوف ساخته است. این روند، نه‌تنها قطب‌های دیرینه‌ای را با چالشی دشوار در جذب سرمایه مواجه کرده، بلکه با ایجاد همگرایی میان قدرت‌های فناوری، سیستم‌های نوآوری را به شیوه‌ای نوین سازمان‌دهی کرده است؛ جریانی که ضمن تسریع در رشد درآمدی استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی و تمرکز سرمایه‌گذاری‌های کلان در تعداد محدودی از شرکت‌ها، به سبب رویکرد همسوی سرمایه‌گذاران و ورود شرکت‌های بزرگ فناوری به این عرصه با چالش‌های پایداری بلندمدت، مسائل اخلاقی، مصرف انرژی و ضرورت یافتن جایگاه‌های خاص در رقابت با بازیگران بزرگ نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند. با این همه، مهاجرت بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها به کانون‌های اصلی سرمایه‌گذاری و تداوم رقابت میان شرکت‌های پیشرو، همچنان بر پیچیدگی‌های این مسیر افزوده و دولت‌ها را به بازاندیشی در سیاست‌های خود برای بهره‌برداری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی وا داشته است.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴