رویکرد شرکت ملی مس برای کاهش تاثیرپذیری از ریسک‌ها

مقدمه

کسب‌وکارهای امروز، تحت تاثیر عوامل مختلف، با ریسک‌ها و عدم قطعیت‌های فراوانی مواجه‌اند که هر یک از آن‌ها ممکن است موجب تزلزل کسب‌وکار در فضای رقابتی موجود شوند و در برخی از موارد، به زیان‌ده و حتی غیراقتصادی شدن فعالیت سازمان‌ها بینجامند. ریسک‌ها و عدم قطعیت‌ها در سازمان‌ها می‌توانند منشاهایی متفاوت داشته باشند. بنابراین ضروری است که هر یک از عوامل ریسک‌زا در سازمان با دقت شناسایی و ارزیابی شوند تا بتوان بهینه‌ترین راهکارها برای مقابله با بروز ریسک در سازمان را اتخاذ کرد. در صنایع معدنی و فلزی، که فعالیت‌های هر بخش در آن‌ها به صورت زنجیروار بر سایر بخش‌ها اثرگذار است، شناسایی ریسک‌های محیط کسب‌وکار اهمیت بیشتری دارد.

مس سومین فلز پرکاربرد در جهان پس از فولاد و آلومینیوم به شمار می‌آید و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد این فلز سرخ‌رنگ، کاربرد آن در صنایع مختلف روز به روز در حال افزایش است. ایران نیز، به دلیل برخورداری از ذخایر غنی مس، به سمت بهره‌برداری از این ذخایر ارزشمند حرکت کرده است و شرکت ملی صنایع مس ایران، به عنوان بزرگ‌ترین متولی صنعت مس در کشور، به نقش‌آفرینی در این حوزه می‌پردازد. در سال‌های اخیر، سرعت فعالیت و توسعه این شرکت معدنی و صنعتی افزایشی چشمگیر یافته و همین امر موجب شده که شرکت ملی صنایع مس ایران با ریسک‌های فراوانی در حیطه کسب‌‎وکار خود مواجه باشد. با این حال، با توجه به تدابیر اندیشیده‌شده، هم‌اکنون این شرکت فعالیت‌های خود را با حداقل ریسک پیش می‌برد.

مزیت دارا بودن کل زنجیره تولید در شرکت مس

به طور کلی، ریسک‌های محیط کسب‌وکار را می‌توان در دو دسته کلی ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک قرار دارد. ریسک‌های سیستماتیک به آن دسته از ریسک‌ها اطلاق می‌شود که مرتبط با شرایط کلی بازار و نوسانات موجود در تسهیلات بانکی، نوسانات نرخ ارز و مقررات‎گذاری‌های دولتی‌اند؛ این نوع ریسک را غیرقابل حذف نیز می‌نامند. ریسک‌های غیرسیستماتیک و یا مشخص غالبا ریسک‌های موجود در حیطه هر صنعت تلقی می‌شوند که با برنامه‌ریزی و به‌کارگیری ابزارهای مدیریت ریسک، می‌توان آن‌ها را به حداقل رساند. کاملا بدیهی است که با توجه به فعالیت شرکت ملی صنایع مس ایران، رخ دادن هر یک از ریسک‌های محیط کسب‌وکار برای این شرکت نیز اجتناب‌ناپذیر است.

شرکت ملی صنایع مس ایران متنوع‌سازی محصولات را یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های خود قرار داده است تا علاوه بر برخورداری از سبد محصولاتی متنوع و ارتقای سودآوری، ریسک‌های محیط کسب‌وکار خود را به حداقل برساند

با توجه به اینکه نهاده‌های تولید، اساس و لازمه تولید محسوب می‌شوند و قیمت آن‌ها بر بهای تمام‌شده محصولات معدنی اثرگذار است، افزایش و یا کاهش قیمت نهاده‌های تولید یک ریسک عملیاتی برای واحدهای معدنی و صنعتی محسوب می‌شود. شرکت ملی صنایع مس ایران تمامی مراحل تولید مس، از مرحله نخست بهره‌برداری از معادن مس تا تولید فلز را در اختیار دارد. همین امر موجب شده است که هر گونه تغییر قیمت در نهاده‌های تولید در داخل کشور و یا حتی بازارهای جهانی تاثیر چندانی بر بهای تمام‌شده محصولات این شرکت نداشته باشد. در واقع، با در اختیار داشتن کل زنجیره تولید، شرکت ملی صنایع مس ایران ریسک عملیاتی ناشی از نوسانات قیمت نهاده‌های تولید را به حداقل رسانده است.

شرکت ملی صنایع مس ایران همواره در تلاش بوده است تا محصولاتی با بهترین کیفیت را به بازار عرضه کند. در این شرکت، کاتد مس مطابق با استاندارد «ASTM-B115» با درصد خلوص 99.99 درصد تولید می‌شود. با توجه به اینکه کیفیت محصول یکی از ریسک‌های مهم عملیاتی در صنعت مس به شمار می‌آید، با استفاده از بهینه‌سازی فرایندهای تولید مطابق با استانداردهای بین‌المللی، از مرحله استخراج از معادن تا ذوب و پالایش مس، عملا چنین ریسکی برای محصولات شرکت ملی صنایع مس ایران وجود ندارد. علاوه بر این، در حوزه فعالیت‌های معدنی و صنعتی، جایگزین شدن برخی محصولات دیگر و بعضا غیرمعدنی ریسک بالایی را برای فعالان این حوزه ایجاد کرده است. با این حال، با توجه به اینکه مس فلزی با رسانایی بالا و قیمت مناسب محسوب می‌شود و تاکنون محصولی جایگزین این فلز نشده است، ریسک محصولات جایگزین برای شرکت ملی صنایع مس ایران وجود ندارد.

ریسک‌های تجاری شرکت مس

اگرچه شرکت ملی صنایع مس ایران با استفاده از ابزارها و راهکارهای مدیریتی مناسب، موفق شده است ریسک‌های حوزه فعالیت خود را به حداقل برساند، چنان‌که اشاره شد، برخی از ریسک‌ها سیستماتیک‌اند و برای کلیه صنایع معدنی و فلزی اجتناب‌ناپذیرند. ریسک نوسانات نرخ بهره، نرخ نوسانات نرخ ارز، ریسک کاهش قیمت محصولات و ریسک‌های مرتبط با مقررات‌گذاری دولتی و عوامل بین‌المللی از جمله مهم‌ترین ریسک‌های سیستماتیکی‌اند که شرکت ملی صنایع مس ایران با آن مواجه است. در برنامه‌های آتی این شرکت، طرح‌ها و پروژه‌های متعددی مبنی بر افزایش ظرفیت تولید و ارتقای بهره‌وری وجود دارد که برای به بهره‌برداری رسیدن آن‌ها شرکت ناچار است بخشی از هزینه‌های مالی پروژه را از طریق تسهیلات بانکی تامین کند. همین امر موجب می‌شود که شرکت ملی صنایع مس ایران با ریسک نوسانات نرخ بهره مواجه باشد که این امر بر هزینه‌های مالی اجرای طرح‌های شرکت اثرگذار است.

علاوه‌ بر نوسانات نرخ بهره بانکی، نوسانات نرخ ارز نیز از دیگر ریسک‌های مطرح برای شرکت ملی صنایع مس ایران به شمار می‌آیند و از دو جنبه بر عملکرد این شرکت‌ اثر می‌گذارند. در وهله نخست، ریسک نوسانات نرخ ارز بر درآمدهای شرکت ملی صنایع مس ایران اثرگذار است، زیرا بخش عمده‌ای از درآمدهای شرکت از طریق عرضه محصولات در بازارهای بین‌المللی حاصل می‌شود. در درجه دوم، این ریسک تاثیر بسزایی را بر هزینه‌های شرکت دارد. هزینه‌های تهیه، تعمیر و نگهداری بخشی از ماشین‌آلات و تجهیزات خط تولید و طرح‌های توسعه شرکت ملی صنایع مس ایران تا حدودی از نرخ ارز تاثیر می‌پذیرند. در سال‌های اخیر، نوسانات ارزی با اثرگذاری بر قیمت‌گذاری محصولات و صادرات، موجب افزایش درآمدهای شرکت ملی صنایع مس ایران شده‌اند، اما همچنان ریسکی برای شرکت محسوب می‌شوند. قیمت‌گذاری محصولات در شرکت ملی صنایع مس ایران، چه در بازارهای داخلی و چه در سطح بین‌المللی، همواره بر اساس نرخ‌های جهانی و بر مبنای بورس فلزات لندن انجام می‌شود. بدیهی است که با توجه به این امر، هر گونه تغییر در قیمت جهانی مس به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر فروش محصولات و سودآوری این شرکت تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.

اگرچه شرکت ملی صنایع مس ایران با استفاده از ابزارها و راهکارهای مدیریتی مناسب، موفق شده است ریسک‌های حوزه فعالیت خود را به حداقل برساند، چنان‌که اشاره شد، برخی از ریسک‌ها سیستماتیک‌اند و برای کلیه صنایع معدنی و فلزی اجتناب‌ناپذیرند

در حوزه تولید و عرضه محصولات، مقررات‌گذاری دولتی و عوامل بین‌المللی می‌توانند عواملی ریسک‌زا در محیط کسب‌وکار شناخته شوند. مقررات‌گذاری‌های دولتی به منظور تسهیل در امور و فعالیت شرکت‌ها وضع می‌شوند، اما تغییر در قوانین و گاه وضع قوانین جدید موجب می‌شود که شرایطی متناقض و پرریسک برای شرکت‌ها ایجاد شود. با توجه به اینکه 80 درصد از سهام شرکت ملی صنایع مس ایران، پس از پذیرفته شدن، در بورس اوراق بهادار عرضه شد، هم‌اکنون این شرکت خصوصی محسوب می‌شود. در چنین شرایطی، شرکت ملی صنایع مس ایران  طبق قانون تجارت اداره می‌شود.

شرکت ملی صنایع مس ایران از جمله بِرندهای نام‌آشنا و شناخته‌شده در بازارهای بین‌المللی به شمار می‌آید و با توجه به کارنامه درخشانش در عرصه بین‌المللی، با ریسک خاصی در حوزه بِرندسازی مواجه نیست. فقط عواملی مانند پاندمی کرونا، که بر فعالیت کلیه صنایع جهان اثرگذارند، می‌توانند ریسکی بین‌المللی برای فعالیت این شرکت باشند. با این حال، شرکت ملی صنایع مس ایران متنوع‌سازی محصولات را یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های خود قرار داده است تا علاوه بر برخورداری از سبد محصولاتی متنوع و ارتقای سودآوری، ریسک‌های محیط کسب‌وکار خود را به حداقل برساند. همچنین این شرکت از دیگر ابزارهای مدیریت ریسک بهره می‌برد تا تضمینی برای به حداقل رساندن ریسک‌های کسب‌وکار باشد.

• تحلیل
• مس