ماهنامه شماره 179

• تحلیل
• آسیا و اقیانوسیه, آمریکای شمالی و جنوبی, اتحادیه اروپا, زیرساخت

با گسترش بی‌سابقه فناوری‌های هوشمند و حرکت به سوی دنیایی که در آن هوش مصنوعی نه‌تنها به رکن اساسی زیرساخت‌های مدرن بدل شده، بلکه در پیکره توسعه اقتصادی و تحول دیجیتال نیز رخنه کرده است، ضرورت تحلیل فرصت‌ها و چالش‌های این عرصه به شکلی بی‌چون‌وچرا برجسته می‌شود، چراکه همزمان با پیشرفت‌های حیرت‌انگیز در بهره‌وری سیستم‌ها، ایجاد شبکه‌های هوشمند و یکپارچه، چالش‌های نوینی همچون مدیریت داده‌های کلان، ارتقای ایمنی سایبری در برابر تهدیدات پیچیده و مهار پیچیدگی‌های فنی، معضلاتی گریزناپذیر را برای سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران به بار آورده‌اند. در سوی دیگر این معادله، رشد چشمگیر و پرشتاب بازار زیرساخت‌های هوش مصنوعی نمایان است که در سال ۲۰۲۳ به ارزش خیره‌کننده ۳۸ میلیارد دلار رسید؛ پدیده‌ای که حکایت از عزم راسخ و تلاش بی‌وقفه دولت‌ها، شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات ابری در جهت توسعه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های نوظهور دیجیتال دارد. این ظرفیت‌ها در پرتو مشارکت‌های استراتژیک و بهره‌گیری از زیرساخت‌های پیشرفته، نه‌تنها به ارتقای رقابت‌پذیری در عرصه جهانی انجامیده است، بلکه چشم‌اندازی روشن از آینده‌ای هوشمند، پیچیده و پرچالش را ترسیم کرده است که با مدیریت هوشمندانه و اتخاذ راهبردهای نوآورانه، می‌تواند به نقطه عطفی در تحول زیرساخت‌های مدرن بدل شود.

• تحلیل
• صنایع الکترونیکی, صنایع خودروسازی, صنعت

در عصری که مرز میان فناوری و صنایع سنتی با سرعتی بی‌سابقه در حال محو شدن است، هوش مصنوعی نه در حاشیه‌، بلکه در بطن ساختار تولید، تصمیم‌گیری و نوآوری جای خوش کرده است؛ چنان‌که در پیشرفت‌های بی‌نظیر در طراحی تراشه‌های نانومتری، شبیه‌سازی هوشمند فرمولاسیون‌های دارویی جدید، سیستم‌های پیشرفته در بهینه‌سازی تولیدات غذایی و پوشاک و خودروهای خودران که آینده حمل‌ونقل را متحول می‌سازند، رد پای الگوریتم‌هایی دیده می‌شود که نه‌ فقط سرعت و دقت، بلکه قوه تخیل و قابلیت تطبیق را نیز به فرایندهای صنعتی تزریق کرده‌اند. بررسی چگونگی رسوخ هوش مصنوعی به تاروپود صنایع گوناگون، منظری جامع از اثر آن را در تحولات صنایعی چون خودروسازی، هوافضا، لوازم خانگی، صنایع دارویی و غذایی ترسیم می‌کند تا نشان دهد چگونه این فناوری با چهره‌هایی متفاوت و عملکردهایی بی‌شمار، در حال بازتعریف آینده تولید، مصرف و صنعت است.

• تحلیل
• آسیا و اقیانوسیه, آمریکای شمالی و جنوبی, اتحادیه اروپا

هوش مصنوعی همچون انقلابی فناورانه به گونه‌ای بی‌سابقه الگوهای جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر را دستخوش دگرگونی کرده و با شکستن ساختارهای پیشین و ایجاد قطب‌های نوظهور فناوری به ویژه در سیلیکون‌ولی، پکن و پاریس، مسیر سرمایه‌های کلان را به سوی خود معطوف ساخته است. این روند، نه‌تنها قطب‌های دیرینه‌ای را با چالشی دشوار در جذب سرمایه مواجه کرده، بلکه با ایجاد همگرایی میان قدرت‌های فناوری، سیستم‌های نوآوری را به شیوه‌ای نوین سازمان‌دهی کرده است؛ جریانی که ضمن تسریع در رشد درآمدی استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی و تمرکز سرمایه‌گذاری‌های کلان در تعداد محدودی از شرکت‌ها، به سبب رویکرد همسوی سرمایه‌گذاران و ورود شرکت‌های بزرگ فناوری به این عرصه با چالش‌های پایداری بلندمدت، مسائل اخلاقی، مصرف انرژی و ضرورت یافتن جایگاه‌های خاص در رقابت با بازیگران بزرگ نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند. با این همه، مهاجرت بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها به کانون‌های اصلی سرمایه‌گذاری و تداوم رقابت میان شرکت‌های پیشرو، همچنان بر پیچیدگی‌های این مسیر افزوده و دولت‌ها را به بازاندیشی در سیاست‌های خود برای بهره‌برداری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی وا داشته است.

• تحلیل
• فلزات نادر, معدن

تکنولوژی هوش مصنوعی با الگوریتم‌های مبتنی بر یادگیری ماشین، بهره‌وری در زنجیره تامین فلزات حیاتی را بهبود می‌بخشد. این فناوری علاوه بر برخورداری از دقت بالا در اکتشاف ذخایر معدنی، مدت‌زمان عملیات اکتشاف را به حداقل می‌رساند و با پیش‌بینی زمان تعمیر تجهیزات، از خاموشی‌های طولانی و پرهزینه جلوگیری می‌کند و منجر به افزایش ایمنی در محیط کاری معدن می‌شود. هوش مصنوعی با بهینه‌سازی فرایندهای تولید و تنظیم مولفه‌های مختلف در واکنش‌های متالورژیکی، در تولید محصول باکیفیت‌تر و کاهش مصرف انرژی و زمان تولید تاثیر به سزایی دارد. متقابلا، زنجیره تامین عناصر حیاتی نیز به طور غیرمستقیم اما قابل ملاحظه‌ای روند پیشرفت و توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این عناصر با کاربردهای مهمی که در مراکز پردازش، انتقال و ذخیره‌سازی داده‌ها دارند، محور اصلی در توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی تلقی می‌شوند و بنابراین تغییر در میزان عرضه و اختلال در زنجیره تامین آن‌ها، به قیمت کاهش عملکرد و بروز اختلالات پردامنه در بسیاری از حوزه‌های دیگر تمام خواهد شد.

• تحلیل
• محصولات میانی فولاد خام

در فضای تعاملات اقتصادی دنیا، اجرای موفقیت‌آمیز پروژه‌ها تنها به تحقق اهداف فنی و مالی وابسته نیست، بلکه به توانایی بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی در درک و مدیریت انتظارات و نیازهای ذی‌نفعان نیز پیوند خورده است که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر پروژه‌ها تاثیر می‌گذارند. در این بین، در کشوری همچون ایران که صنعت فولاد از دهه‌های گذشته به عنوان یکی از صنایع مهم و ارزش‌آفرین، مطرح بوده است، مدیریت ذی‌نفعان در شرکت‌های فعال در این حوزه، یکی از محورهای توسعه و تداوم تولید و خلق ثروت در زنجیره تامین این محصول تلقی می‌شود. البته باید گفت که تشدید موانع بر سر راه صنعت فولاد کشور در دهه‌های اخیر، دغدغه‌های مدیران و رهبران این صنعت را در جلب رضایت و تامین منافع ذی‌نفعان دچار چالش کرده است. در این مورد، سه گام کلیدی برای مدیران صنعت فولاد قابل طرح و بررسی است تا بتوانند با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا و ادغام آن با فنون مدیریتی، رضایت خاطر ذی‌نفعان و جوامع محلی را به شکلی توامان به دست آورند و بستر همواری را در راستای تحقق اهداف بنگاه‌های اقتصادی کشور فراهم سازند.

• تحلیل
• آهن اسفنجی

عملکرد موفق مجتمع فولاد غدیر نی‌ریز در حوزه‌های مختلف از جمله ارتقای بهره‌وری منابع انسانی، اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، برگزاری دوره‌های آموزشی، اجرای طرح‌های کارسنجی، زمان‌سنجی و ارزیابی عملکرد، ایجاد اشتغال و در نهایت تحقق یک توسعه پایدار در منطقه، این شرکت را به جایگاهی پیشتاز، پیشرو و برجسته در میان رقبا و سایر فعالان زنجیره فولاد کشور رسانده و آن را به الگویی ملی در تعالی سرمایه انسانی، بهره‌وری تولید و توسعه پایدار تبدیل کرده است. در واقع شرکت فولاد غدیر نی‌ریز با تداوم حرکت در این مسیر ضمن تقویت روند توسعه زنجیره ارزش و تحقق جهش تولید، جایگاه خود را به عنوان سازمانی متعالی و بهره‌ور تثبیت کرده و با قدرت در مسیر ارزش‌آفرینی و ایفای نقش در توسعه اقتصادی کشور گام برمی‌دارد.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

در محیط رقابتی و پیچیده کسب‌وکار، موفقیت بنگاه‌های اقتصادی به میزان تعاملات آن‌ها و اثربخشی فعالیت آن‌ها با افراد و گروه‌های ذی‌نفع بستگی دارد. در واقع روابط موثر و سازنده با ذی‌نفعان به ویژه سهامداران، مشتریان و تامین‌کنندگان، کلید پیشرفت و ارزش‌آفرینی برای بنگاه‌های اقتصادی به شمار می‌آید. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان با درک اهمیت این مسئله، الگویی متفاوت را برای مدیریت ذی‌نفعان ترسیم کرده که می‌توان آن را راهبرد بنیادینی برای بهبود عملکرد این شرکت و خلق ارزش به شمار آورد. هوشمندسازی فرایندهای زنجیره تامین، پایش مشتریان از طریق هوش مصنوعی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی از جمله اقداماتی هستند که رویکرد آینده‌نگرانه و مسئولانه این شرکت را برای خلق ارزش مشترک برای ذی‌نفعان به تصویر می‌کشند.

• تحلیل
• محصولات میانی فولاد خام

در فضای کسب‌وکار، حفظ اعتماد و رضایت ذی‌نفعان به ویژه سهامداران، یکی از مولفه‌های حیاتی تداوم و رشد بنگاه‌های اقتصادی به شمار می‌آید. شرکت فولاد هرمزگان با درک اهمیت این موضوع و جایگاه سهامداران در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، سیاست‌های کارآمدی را برای حفظ و توسعه منافع سهامداران در دستور کار قرار داده است. این شرکت در شرایط رقابتی و پرریسک صنعت فولاد، پروژه‌های توسعه ظرفیت‌های تولید و به‌روزرسانی تجهیزات و فناوری‌ها را در دستور کار قرار داده است تا بتواند با رشد کمی و کیفی تولید، پرشتاب در مسیر سودآوری و ارزش‌آفرینی برای سهامداران حرکت کند.

• تحلیل
• سنگ‌آهن, معدن

در زنجیره فولاد کشور، چالش‌های متعددی نظیر ناترازی انرژی، ضعف در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تامین پایدار مواد اولیه منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش آسیب‌ها و عدم‌النفع مالی و فنی شده است که تاثیرات منفی آن را می‌توان در کاهش تولید محصولات زنجیره مشاهده کرد. شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان نیز در سال ۱۴۰۳ با حدود ۱۶۰۰ ساعت توقف تولید در واحد گندله‌سازی و ۳۰۰ ساعت توقف در واحد تولید کنسانتره به دلیل ناترازی انرژی روبه‌رو بوده و این عدم استفاده از ظرفیت تولید، موجب از دست رفتن ارزش افزوده قابل توجهی شده است. این شرکت به منظور مدیریت مصرف انرژی و آب و توسعه زیرساخت‌ها در پروژه‌های زیربنایی مختلفی سرمایه‌گذاری کرده است تا بتواند با بهینه‌سازی مصرف منابع، عملکرد خود را بهبود ببخشد.

• انرژی, زیرساخت

دسترسی به زیرساخت‌های فیزیکی به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه صنعتی در جهان شناخته می‌شود و سرمایه‌گذاری در این حوزه به ضرورتی انکارناپذیر برای دستیابی به رشد تولید و توسعه پایدار تبدیل شده است. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های کارآمد، عامل افزایش بهره‌وری، رشد اقتصادی و توسعه صنعتی است و کشورهای چین و هندوستان که از مهمترین بازیگران نوظهور اقتصاد جهانی به شمار می‌آیند، سیاست‌های متنوعی را برای جذب سرمایه بخش خصوصی و دولتی به منظور توسعه سازه‌های زیرساختی از جمله حمل‌ونقل و انرژی اتخاذ کرده‌اند. این در حالی است که سرمایه‌گذاری ناکافی برای توسعه زیرساخت‌ها در ایران، ریشه بسیاری از ریسک‌ها و چالش‌های تحقق برنامه‌های تولید و توسعه است.

• تحلیل
• صنعت

در عصر کنونی توسعه صنعتی و زیرساختی، کشور بیش از هر زمانی به اجرای پروژه‌های راهبردی و فناورانه نیاز دارد. در این راستا شرکت‌های فنی و مهندسی باسابقه و توانمند در داخل کشور می‌توانند نقش کلیدی در روند اجرای پروژه های زیرساختی و صنعتی ایفا کنند. شرکت بین المللی مهندسی ایران (ایریتک) با سابقه‌ای درخشان و توان فنی و مهندسی بالا از ستون‌های اصلی اجرای پروژه‌های کلان کشور به شمار می‌آید که با اجرای پروژه‌های متعددی در زنجیره‌های ارزش مواد معدنی، جایگاه خود را به عنوان معمار توسعه صنعتی کشور تثبیت کرده است. امروزه شرکت ایریتک پروژه‌های متعددی را در زنجیره‌های ارزش در دست اجرا دارد که راه‌اندازی آن‌ها منجر به افزایش ظرفیت‌های تولید صنعتی کشور می شود. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به پروژه واحد آهن و فولاد الماس آرتاویل و فولادسازی و نورد پیوسته ورق گرم قروه، تغلیظ سنگ آهن سنگان ، کارخانه طلای کردستان و... اشاره کرد. ایریتک با توجه به دانش و تجربه خود در مدیریت و اجرای پروژه‌های صنعتی به جایگاهی دست یافته است که می‌تواند در انتقال دانش و فناوری در مسیر توسعه صنعتی کشورهای در حال توسعه نیز نقشی کلیدی داشته باشد.

• تحلیل
• آمریکای شمالی و جنوبی, زیرساخت, محصولات میانی فولاد خام

در سال‌های اخیر طرح‌های مهم و استراتژیکی در حوزه صنعت فولاد و زنجیره ارزش آن در کشور تعریف شده است که همه آن‌ها نیز هدف مشترکی را دنبال می‌کنند؛ هدفی که چیزی جز تکمیل و توسعه زنجیره فولاد و خلق ارزش پایدار در کشور نیست. بی‌تردید یکی از این پروژه‌های مهم و راهبردی، مجتمع فولاد زاگرس اندیمشک است که در حال حاضر در بخش فولادسازی بیش از ۵۵ درصد و در مقیاس کل مجتمع نیز ۷۱ درصد پیشرفت دارد. یکی از مهمترین استراتژی‌های این مجتمع، دستیابی به زنجیره کامل تولید فولاد است؛ استراتژی‌ای که برخورداری از زیرساخت‌های به‌روز را به ضرورتی جدی در مجتمع فولاد زاگرس اندیمشک تبدیل می‌کند. در همین راستا، این مجتمع نیز گام‌های بلندی در راستای ایجاد و توسعه زیرساخت‌های ضروری به ویژه در حوزه آب و انرژی؛ به عنوان پیش‌نیازهای اساسی تولید در صنعت فولاد برداشته است.

• تحلیل
• سنگ‌آهن, صادرات

شرکت فولاد شرق کاوه، به عنوان بازیگری نوظهور در زنجیره فولاد کشور با تکیه بر مزیت‌های رقابتی از جمله نزدیکی به ذخایر سنگ‌آهن سنگان و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین تولید، مسیر درخشانی را برای ارتقای جایگاه خود در زنجیره فولاد کشور ترسیم کرده است. این شرکت، با تمرکز بر ارتقای کیفیت محصول توانسته است توجه شرکت‌های بزرگ فولادی را به خود جلب کند، اما با توجه به شرایط پرچالش تولید فولاد در کشور، این شرکت توسعه صادرات به ویژه به کشورهای چین و هندوستان را نیز به عنوان راهبردی استراتژیک برای سودآوری دنبال می‌کند که این راهبرد علاوه بر افزایش تاب‌آوری این شرکت، منجر به توسعه برند فولاد شرق کاوه در عرصه‌های بین‌المللی می‌شود.

• تحلیل
• محصولات میانی فولاد خام

شرکت فولاد کاوه جنوب کیش، به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ شمش بیلت فولادی کشور، با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی و فرصت‌های صادراتی همواره یکی از بازیگران کلیدی صادرات غیرنفتی کشور بوده است. این شرکت با برنامه‌ریزی برای حفظ پایداری تولید و سودآوری مستمر تلاش داشته است تا با غلبه بر همه موانع زیرساختی، نرخ تولید و جایگاه خود در بازارهای داخلی و جهانی را تا حد ممکن تقویت کند و به این ترتیب، با نقش‌آفرینی پررنگ‌تر در صنعت فولاد ایران، سهم بیشتری را از تامین بازار داخل و توسعه صادرات غیرنفتی کشور به خود اختصاص دهد.

• تحلیل
• محصولات فولادی

برخورداری از یک برند قدرتمند در فضای پیچیده و رقابتی امروز کسب‌و‌کار، الزامی برای حفظ جایگاه شرکت‌ها در بلندمدت محسوب می‌شود. در واقع در حال حاضر آنچه بیش از هر چیز بر تصمیم‌گیری مشتریان تاثیر می‌گذارد، تصویر برند شرکت در ذهن آن‌ها است. بنگاه‌های فعال در صنعت فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیستند، زیرا در چنین صنعتی که رقابت بالایی در بازار محصولات آن وجود دارد، برخورداری از یک برند قدرتمند می‌تواند به منزله برگ برنده‌ای در میدان رقابت عمل کند. در این میان، هلدینگ فولاد مبارکه به عنوان یکی از خوش‌نام‌ترین برندها در حوزه فعالیت خود، اقدامات بسیاری برای دستیابی به چنین جایگاهی در بازار انجام داده و به طور خاص نیز گام‌های بلندی در مسیر تعالی سازمانی برداشته است. اقدامات مهم و ارزشمند گروه فولاد مبارکه در راستای تعالی سازمانی، در نهایت بخش مهمی از هویت برند این شرکت را تشکیل داده‌اند.

• تحلیل
• صنعت

جهان در سال‌های اخیر شاهد تحولات عمیقی در حوزه‌های مختلف بوده است که به عنوان نمونه بارز آن می‌توان از رشد روز افزون تکنولوژی و جا‌به‌جایی مرزهای دانش یاد کرد که تقریبا تمامی جنبه‌های زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند. این موضوع سبب شده است که اقتصاد دانش‌بنیان به واژه‌ای آشنا در ادبیات اقتصادی و صنعتی امروز جهان تبدیل شود و حرکت به سمت آن نیز ضرورتی جدی برای رشد و توسعه اقتصادی باشد. اهمیت این مسئله در کشوری مانند ایران که با چالش‌های کوچک و بزرگ متعددی در مسیر رشد و پیشرفت مواجه است، بیشتر نمود پیدا می‌کند. در این میان، شرکت‌های دانش‌بنیان به نوعی بازیگر نقش اول در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به شمار می‌آیند؛ شرکت‌هایی که فعالیت آن‌ها با دستاوردهای چشمگیری در سال‌های اخیر همراه بوده است. شرکت دانش پرتو نقش جهان نیز یکی از برجسته‌ترین شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور به حساب می‌آید که با تامین قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنایع بزرگی مانند فولاد و مس، آن هم از مسیر بومی‌سازی، نقش راهبردی‌ای در رشد و توسعه صنعتی کشور ایفا می‌کند.