ماهنامه شماره 180

• تحلیل
• مس

مسیر تحولات صنایع مس در دنیا به سمتی رفته است که علاوه بر تغییرات تکنولوژیک و مولفه‌های مرتبط با ارزش تولید و میزان عرضه و تقاضا برای این فلز، یک گذار جغرافیایی نیز در این حوزه در طول یک قرن اخیر رخ داده است. به گونه‌ای که صنایع تولید مس در این بازه زمانی، از کشورهای توسعه‌یافته‌ای همچون ایالات متحده آمریکا، اروپا و اقتصادهای پیشرفته آسیا نظیر ژاپن، به کشورهایی با اقتصاد در حال توسعه‌ که چین، هندوستان، شیلی، پرو و کشورهای منطقه «ASEAN» منتقل شده است. نظر به تداوم روندهایی همچون برقی‌شدن و تکامل تکنولوژی‌های دیجیتال به خصوص در این اقتصادهای نوظهور درحال توسعه، روند تولید مس در چنین کشورهایی به شکلی روزافزون در حال رشد است و به نظر می‌رسد که روندهای آتی در مورد صنایع تولید مس توسط کشورهای درحال توسعه هدایت شود.

• تحلیل
• آلومینیوم

اهمیت جایگاه آلومینیوم در تمام صنایع دنیا، کشورهای بسیاری را به عرصه تولید این فلز کشانده است. تولید این فلز با وجود کاربرد گسترده و مزیت‌هایی که برای صنعتگران ایجاد می‌کند، دارای فرایندی بسیار انرژی‌بر و آلاینده است. این مسئله با توجه به بحران انرژی در کشورهای توسعه‌یافته، به معضل تبدیل شد و صرفه اقتصادی در تولید آلومینیوم را کاهش داد. از این رو، انتقال صنایع تولید آلومینیوم به کشورهای در حال توسعه به عنوان یک روند تدریجی، علاوه بر این که رشد اقتصادی قابل توجهی را برای کشورهای درحال توسعه فراهم کرد، منجر به کاهش انتشار کربن در اقتصادهای توسعه‌یافته و حفاظت از اقلیم و محیط زیست آن‌ها شد.

• تحلیل
• محصولات فولادی, محصولات میانی فولاد خام

صنعت فولاد که از مهمترین محرک‌های رشد زیرساختی و همچنین تولید ثروت در دنیا محسوب می‌شود، تغییر و تحولات عمیقی را در چند دهه گذشته پشت سر گذاشته است. به این معنا که رشد تولید و توسعه صنایع فولاد از اواخر قرن بیستم بیش از آن که تحت تسلط فولادسازانی همچون ایالات متحده آمریکا، اروپا و ژاپن باشد، توسط فولادسازان جدیدی از جمله چین و هندوستان و سایر کشورهای درحال توسعه هدایت شد. به نوعی می‌توان گفت که صنایع فولاد یک گذار جغرافیایی را از کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته به کشورهای در حال توسعه طی کرد که این انتقال، منجر به بروز تغییرات قابل توجهی در زنجیره ارزش فولاد شد که البته تبعات منفی اقلیمی و زیست‌محیطی قابل ملاحظه‌ای را متوجه بازارهای جدید این محصول کرد.

• تحلیل
• آلومینیوم, محصولات میانی فولاد خام, مس

توسعه صنایع پایین‌دستی و حرکت به سمت حلقه‌های انتهایی زنجیره ارزش، یکی از الزامات اساسی برای خلق ارزش افزوده و تحقق رشد پایدار و موثر در ساختارهای اقتصادی است. در ایران نیز با توجه به وفور پتانسیل‌های معدنی و انرژی، لزوم حرکت به سمت تولید محصولات نهایی در زنجیره ارزش فلزات اساسی کشور احساس می‌شود. البته اقداماتی قابل توجه در خصوص توسعه حلقه‌های پایین‌دستی زنجیره تولید فولاد، آلومینیوم و مس در دهه اخیر صورت گرفته که تداوم این تلاش‌ها و اقدامات، مسیر دستیابی به رشد پایدار و خلق ثروت را در شرایط اقتصادی فعلی هموارتر خواهد کرد.

• تحلیل
• صنعت

با تغییر معادلات جهانی در حوزه انرژی و محیط‌زیست، سیاست‌های توسعه صنعت فولاد نیز تحولات چشمگیری را تجربه کرده‌اند، به طوری که مدرنیزاسیون فرایندها و تولید فولاد سبز از مهمترین رویکردهای تحولات توسعه‌ این صنعت به شمار می‌آیند. شرکت بین‌‌‌المللی مهندسی ایران (ایریتک) به عنوان یکی از شرکت‌های فنی و مهندسی برجسته کشور که ارتقای سطح رقابت‌پذیری در مقیاس جهانی را در راس اهداف و چشم‌اندازهای خود قرار داده، امروز در مسیر حرکت می‌کند تا بتواند با این تحولات همگام شود. این شرکت با نیم‌قرن تجربه در اجرای طرح‌های توسعه صنایع معدنی و فلزی، تمرکز بر نوسازی زیرساخت‌ها، بهینه‌سازی و مدیریت مصرف انرژی و بهره‌گیری از فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را در راستای مدرنیزاسیون فرایندها و رویکردهای تولید فولاد سبز در اولویت قرار داده است. این مسیر که زمینه تحقق اهداف و چشم‌اندازهای ایریتک را نیز فراهم می‌آورد، می‌تواند به سکوی توسعه صنعت فولاد تبدیل شود، به طوری که می‌توان دورنمایی تحول‌گرا را برای این صنعت استراتژیک متصور بود.

• تحلیل
• محصولات میانی فولاد خام

بررسی روند توسعه صنعتی کشور، به وضوح نمایانگر لزوم نگاهی زیربنایی و پایدار به احداث واحدهای تولیدی است؛ موضوعی که امروز در قالب چالش‌های متعدد موجود در مسیر فعالیت صنایع خود را نشان می‌دهد. در چنین شرایطی، شرایط پروژه مجتمع فولاد زاگرس اندیمشک به عنوان یک الگو در مقیاس صنعت فولاد قابل بررسی است ، به طوری که رویکرد این شرکت به تامین زیرساخت‌ها، فناوری‌ها و تجهیزات پیشرفته و لازم برای پیشبرد فعالیت‌های خود، به عامل تمایز این مجتمع با بسیاری دیگر از پروژه‌های تولیدی و صنعتی در کشور تبدیل شده است. حرکت این مجتمع در مسیر بهره‌گیری از فناوری‌ها و تکنولوژی‌های نوین و مدرن‌سازی فرایندهای خود، چشم‌انداز روشنی را نه تنها برای عملکرد آن، بلکه برای تکمیل و توسعه زنجیره فولاد کشور ترسیم می‌کند.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

در عصری که صنعت فولاد، بیش از هر زمان دیگری با تحولات فناورانه و تکنولوژیکی و الزامات و محدودیت‌های زیست‌محیطی مواجه شده، شرکت فولاد شرق کاوه با نگرشی هوشمندانه و آینده‌نگرانه، پرشتاب در مسیر مدرنیزاسیون و توسعه فرایندها گام برداشته است؛ رویکرد تحول‌آفرینی که نقش به‌سزایی در ارتقای سطح بهره‌وری، افزایش کیفیت محصول و حفظ پایداری تولید ایفا می‌کند. این شرکت با درک اهمیت مدرن‌سازی فرایندها، علاوه بر به‌روزرسانی سازوکار خرید، تولید و فروش، استفاده از فناوری‌های جدید را در احداث واحد گندله‌سازی با ظرفیت تولید سالانه ۵ میلیون تن گندله در دستور کار دارد. این اقدامات استراتژیک علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید و ارتقای شاخص‌های سودآوری، جایگاه شرکت فولاد شرق کاوه را به عنوان بازیگر نوظهور و پیشرو زنجیره فولاد کشور ارتقا می‌دهد و آن را به الگوی نوین مدرنیزاسیون فرایندها تبدیل می‌کند.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

تحولات دیجیتال و هوشمندسازی در بخش معدن و صنایع معدنی، کلید تعالی و پیشرفت و حرکت به سمت استفاده از نسل‌های جدید فناوری نوین و اتوماسیون به شمار می‌آیند؛ موضوعاتی که شرکت فولاد سنگان خراسان آن را به‌مثابه چراغ راه توسعه خود قلمداد می‌کند و پرشتاب در مسیر تحول دیجیتال، هوشمندسازی فرایندها و مدرنیزاسیون گام برداشته است. این شرکت با بهره‌گیری از الگوهای هوشمند و فناورمحور جهانی، توانسته است سیستم‌ها و فرایندها را در بخش‌های تولید، بازرگانی، ایمنی، حمل‌ونقل، نگهداری و تعمیرات و ... به‌روزرسانی کند، به طوری که امروز شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان را می‌توان سمبل جهش فناورانه در زنجیره فولاد دانست.

• تحلیل
• آلومینیوم

در سال‌های اخیر به کرات بر اهمیت و ضرورت تکمیل و توسعه زنجیره‌های ارزش و همچنین خلق ارزش افزوده در کشور تاکید شده است. با این حال، باید توجه داشت که یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازهای تحقق این موضوع در پایداری و پیشرفت فعالیت‌ها در حلقه‌های نخست زنجیره‌های ارزش یا همان تامین‌کنندگان مواد اولیه صنایع نهفته است. صنعت آلومینیوم نیز به عنوان صنعتی که هر روز بر اهمیت آن در جهان افزوده می‌شود از این قاعده مستثنی نیست. در این میان، شرکت آلومینای ایران به عنوان یکی از نقش‌آفرینان استراتژیک در زنجیره ارزش آلومینیوم، عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا در کشور به عنوان ماده اولیه اصلی در تولید فلز آلومینیوم را یدک می‌کشد. با این حال، این شرکت با چالش‌هایی در مسیر پیشبرد فعالیت‌های خود مواجه است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به مشکلات حوزه انرژی اشاره کرد؛ موضوعی که خود از تامین پایدار این موتور محرک تولید تا افزایش قیمت حامل‌های انرژی را شامل می‌شود. در چنین شرایطی، نگاهی به راهبردها و اقدامات انجام‌شده در شرکت آلومینای ایران نشان می‌دهد که این شرکت استراتژی‌های موثری را برای عبور از چالش‌های یادشده اتخاذ کرده است و به شکل استواری در مسیر رشد و توسعه گام بر می‌دارد.

• تحلیل
• محصولات فولادی, محصولات میانی فولاد خام

افزایش نرخ حامل‌های انرژی در سال‌های اخیر، در کنار ناترازی‌ها و محدودیت‌های مصرف انرژی به یکی از چالش‌های صنعت فولاد تبدیل شده است. آثار و تبعات این مسئله می‌تواند تاثیرات قابل توجه را در عملکرد، افزایش هزینه‌های تولید و بهای تمام‌شده محصول و افت حاشیه سود صنعت مشاهده کرد. در این میان شرکت جهان فولاد سیرجان با وجود افزایش هزینه‌های تولید، موفق به درآمد عملیاتی ۲۴۶ هزار و ۱۹۶ میلیارد ریالی و حاشیه سود ۱۳ درصدی در سال ۱۴۰۳ شده است. این شرکت با تمرکز بر تامین پایدار انرژی و مدیریت هزینه‌های تولید و سرمایه‌گذاری برای انجام پروژه‌های هوشمندسازی و به‌روزرسانی خطوط تولید، هزینه‌های تولید را به حداقل برساند و رقابت‌پذیری خود را در بازار داخلی و بین‌المللی ارتقا دهد.

• تحلیل
• محصولات فولادی

در شرکت مجتمع فولاد خراسان نگاه همه‌جانبه‌ای به مقوله توسعه وجود دارد و همواره تلاش می‌شود تا ضمن ارتقای مستمر کیفیت و کمیت تولید محصولات، برنامه‌ریزی لازم در خصوص فراهم آوردن امکانات زیربنایی و زیرساختی لازم نیز صورت گیرد. نتیجه این مسئله، توانمندی بالای این شرکت در استفاده از ظرفیت‌های در دسترس و حرکت مستمر در مسیر جهش تولید و ارزش‌آفرینی است. در نتیجه این موضوع، در حالی که در سال ۱۴۰۳، اغلب فعالان زنجیره فولاد کشور با چالش‌های جدی در زمینه تولید و سودآوری مواجه بودند، فخاس توانست، به آمار تولید یک میلیون و ۶۱۱ هزار تن گندله سنگ‌آهن، یک میلیون و ۱۱۰ هزار تن آهن اسفنجی، حدود ۹۰۲ هزار تن شمش فولاد و بیش از ۶۰۰ هزار تن محصولات سبک ساختمانی دست یابد و میزان درآمدزایی و سود خالص خود را حدود ۲۶ درصد ارتقا دهد.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

رشد و توسعه بخش معدن و صنایع معدنی و فلزی با تامین پایدار انرژی به عنوان عاملی حیاتی گره خورده است، به طوری که هر گونه اختلال در پایداری انرژی به تنهایی می‌تواند مانع بزرگی در مقابل پیشبرد فعالیت‌ها در این حوزه تلقی شود. اهمیت انرژی در این عرصه علاوه بر بحث عملیاتی، به لحاظ مالی نیز قابل بررسی است. با توجه به اینکه هزینه‌های انرژی بخش مهمی از بهای تمام‌شده محصولات را تشکیل می‌دهند، می‌توانند به طور مستقیم رقابت‌پذیری بنگاه‌ها و محصولات آن‌ها را به خصوص در بازارهای بین‌المللی تحت تاثیر قرار دهند. در همین راستا، شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین که یکی از فعال‌ترین و برجسته‌ترین شرکت‌ها در بخش معدن و صنایع معدنی کشور به شمار می‌آید، اقدامات مهم و موثری را در جهت مدیریت مصرف انرژی انجام داده و در دستور کار قرار داده است. این اقدامات که تا امروز نیز با نتایج درخشانی در گهرزمین همراه بوده‌اند، چشم‌انداز روشن‌تری را نیز پیش روی این شرکت ترسیم می‌کنند.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

اهمیت بخش معدن و صنایع معدنی در رشد و توسعه اقتصادی کشورهای معدن‌خیز، واقعیتی انکارناپذیر است. این بخش علاوه بر پتانسیل‌های بالایی که در ارزش‌افزایی و ایجاد رشد اقتصادی دارد، با فراهم آوردن زمینه لازم برای توسعه زیرساختی و بهبود شرایط اقتصادی نواحی فعالیت خود می‌تواند شکل‌گیری یک توسعه همه‌جانبه و فراگیر را به ارمغان بیاورد. در این میان شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس نیز به عنوان یکی از بزرگترین نقش‌آفرینان زنجیره فولاد کشور، به خصوص در بخش‌های استراتژیک بالادست و میانی این زنجیره، به طور توقف‌ناپذیری در مسیر توسعه پایدار و همه‌جانبه و عمل به مسئولیت‌های اجتماعی در حرکت است.

• یاد‌داشت
• آلومینیوم

شرکت آلومینیوم المهدی به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران صنعت آلومینیوم ایران در سال‌های اخیر تلاش داشته است تا با غلبه بر همه موانع و چالش‌های محیط کسب‌وکار، با سرعت در مسیر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های در دسترس و نیز رقم زدن یک توسعه پایدار صنعتی و زیرساختی حرکت کند. با این حال باید اذعان داشت که توانمندی این شرکت و سایر فعالان صنعت آلومینیوم کشور برای حضور در عرصه رقابت و تداوم حرکت در مسیر جهش تولید، مستلزم اتخاذ راهبردهایی موثر و کارآمد از سوی نهادهای بالادستی در حوزه‌های مختلف از جمله تامین تامین پایدار، توسعه زیرساخت‌ها و تکمیل زنجیره‌های ارزش و رشد صنایع پایین‌دستی آلومینیوم در کشور است تا به این ترتیب بتوان در آینده‌ای نزدیک شاهد اعتلا و نقش‌آفرینی پررنگ‌تر این صنعت استراتژیک در فضای اقتصادی کشور بود.