از زمان پایهریزی بخش صنعت در ایران، این بخش همواره با چالشهایی روبهرو بوده که سبب شده است تا در هر دورهای وضعیت موجود با هدفگذاریهای انجامشده برای صنعت در آن دوره، فاصله قابل توجهی داشته باشد. به عنوان نمونه بر اساس سند چشمانداز 20 ساله کشور، بخش صنعت ایران باید تا سال 1404 با بخش صنعت کشورهای نوظهور صنعتی همتراز شده باشد و سهم ارزشافزوده صنعت ایران از ارزشافزوده صنعت در مقیاس جهانی به حدود 0.5 درصد برسد. این در حالی است که پس از گذشت بالغ بر سهچهارم از عمر سند یادشده، ایران نهتنها نتوانسته خود را به تراز کشورهای نوظهور صنعتی برساند بلکه در برخی از صنایع شاخص از جمله خودروسازی افت نیز کرده است. سهم ارزشافزوده صنعتی جهان نیز که قرار بود از حدود 0.44 درصد به 0.5 درصد افزایش یابد، تا پایان سال 1399، تقریبا 0.04 واحد درصد کاهش را تجربه کرد. چالشهای کلان اقتصادی کشور، ضعف سرمایهگذاریها، تحریمها و محدودیت در دسترسی به فناوریها از جمله مهمترین پارامترهایی بودند که تا کنون سبب شدهاند بیشتر صنایع کشور آنطور که باید در یک روند توسعه صنعتی پایدار قرار نگیرند و انتظار میرود تا زمانی که تدابیری برای این پارامترهای بازدارنده اندیشیده نشود، شاهد تحولاتی مثبت و امیدوارکننده در بخش صنعت کشور نباشیم.
دورنمای توسعه صنعتی ایران و چالشهای تحقق آن
از زمان پایهریزی بخش صنعت در ایران، این بخش همواره با چالشهایی روبهرو بوده که سبب شده است تا در هر دورهای وضعیت موجود با هدفگذاریهای انجامشده برای صنعت در آن دوره، فاصله قابل توجهی داشته باشد. به عنوان نمونه بر اساس سند چشمانداز 20 ساله کشور، بخش صنعت ایران باید تا سال 1404 با بخش صنعت کشورهای نوظهور صنعتی همتراز شده باشد و سهم ارزشافزوده صنعت ایران از ارزشافزوده صنعت در مقیاس جهانی به حدود 0.5 درصد برسد. این در حالی است که پس از گذشت بالغ بر سهچهارم از عمر سند یادشده، ایران نهتنها نتوانسته خود را به تراز کشورهای نوظهور صنعتی برساند بلکه در برخی از صنایع شاخص از جمله خودروسازی افت نیز کرده است. سهم ارزشافزوده صنعتی جهان نیز که قرار بود از حدود 0.44 درصد به 0.5 درصد افزایش یابد، تا پایان سال 1399، تقریبا 0.04 واحد درصد کاهش را تجربه کرد. چالشهای کلان اقتصادی کشور، ضعف سرمایهگذاریها، تحریمها و محدودیت در دسترسی به فناوریها از جمله مهمترین پارامترهایی بودند که تا کنون سبب شدهاند بیشتر صنایع کشور آنطور که باید در یک روند توسعه صنعتی پایدار قرار نگیرند و انتظار میرود تا زمانی که تدابیری برای این پارامترهای بازدارنده اندیشیده نشود، شاهد تحولاتی مثبت و امیدوارکننده در بخش صنعت کشور نباشیم.
موضوع دورنمای توسعه صنعتی
نوع گزارش تحلیل
منطقه ایزان
مقدمه
توسعه صنعتی ناکافی در کشور
مسیر پرچالش صنعت
نمودار 1. پیشبینی سهم ارزش افزوده صنعت ایران از جهان در دو سناریو
نمودار 2. سرانه ارزش افزوده صنعت کشور در شرایط تحقق و عدم تحقق هدفگذاری
- گزارشهای اقتصاد, گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای اقتصاد, گزارشهای صنایع مصرفکننده, گزارشهای فلزات
- گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای اقتصاد
- گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای اقتصاد, گزارشهای صنایع مصرفکننده
- گزارشهای صنایع مصرفکننده, گزارشهای فلزات
- تحلیل
- معدن
سالها است که بسیاری از کشورها، برنامههای لازم به منظور توسعه و تقویت زنجیرههای ارزش عناصر و مواد معدنی حیاتی را به صورت جدی دنبال میکنند. ایران نیز در توسعه صنعت برخی از عناصر حیاتی که در آنها مزیت داشته اقداماتی انجام داده است؛ با این حال، ارزیابی میشود این اقدامات به منظور تضمین صنعت باتری کشور به لحاظ کیفی و کمی، کافی نباشد. در سال ۲۰۲۲، ایران حدود ۶۵ هزار و ۸۰۰ تن تولید معدنی منگنز، ۱۹ هزار و ۵۷۰ تن تولید معدنی تیتانیوم، ۱۰۵ هزار و ۵۰۰ تن تولید معدنی سرب، ۵ هزار و ۹۸۰ تن مولیبدن و ۳ هزار و ۸۹۰ تن نیز تولید معدنی آنتیموان داشته، در حالی که به منظور تولید لیتیوم و کبالت اقدامی انجام نداده است؛ موضوعی که میتواند زمینه بروز اختلالهایی جدی در آینده صنعت باتری کشور را فراهم آورد.
۳۰ فروردین ۱۴۰۳- تحلیل
- سایر صنایع کالاهای مصرفی بادوام
صنعت باتری در ایران، از ابتدای تاسیس تا کنون، سرعت بسیار بالایی را در توسعه ظرفیتها تجربه کرده است، به طوری که در حال حاضر، ظرفیت تولید سالانه باتری در ایران بیش از نیاز کشور تخمین زده میشود. چالشهای متعددی پیشروی صنعت باتری کشور قرار دارد که از جمله مهمترین آنها سهم بالای باتریهای خارجی از بازار مصرف داخلی است؛ همچنین هماکنون بخش قابل توجهی از ظرفیتهای تولید باتری در داخل کشور خالی مانده است. آمارها در حالی نشان میدهد واردات باتری از سوی ایران تقریبا ۲۸ برابر صادرات آن است که ظرفیت صادرات سالانه ۳۲ تا ۳۳ میلیون عدد باتری در کشور وجود دارد.
۳۰ فروردین ۱۴۰۳- تحلیل
- سایر صنایع کالاهای مصرفی بادوام
امروزه باتریها به عنوان اجزایی ضروری در وسایل نقلیه الکتریکی، تجهیزات الکترونیکی مصرفی و سیستمهای ذخیره انرژی شناخته میشوند که این امر تقاضای جهانی برای باتری را در سراسر جهان برانگیخته است. به جرات میتوان گفت، تجارت بینالمللی باتری، عاملی حیاتی برای انتقال انرژی جهانی به سمت سیستمهای پاکتر و پایدارتر است. کشورهایی که از قابلیتهای پیشرفته تولید باتری برخوردار هستند، اغلب باتریها را در راستای پاسخگویی به تقاضای روبهرشد کشورهای دیگر که ممکن است ظرفیت تولید محدودی داشته باشند، صادر میکنند. آمارها نیز حاکی از آن است که مجموع ارزش تجارت بینالمللی باتری در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۱۴۱.۳ میلیارد دلار میرسد.
۳۰ فروردین ۱۴۰۳- تحلیل
- فلزات نادر, قلع و نیکل
با رشد تقاضا برای خودروهای الکتریکی و صنایع الکترونیکی مصرفی و متعاقبا باتریهای قابل شارژ و با چگالی انرژی بالا، طیف متنوعی از تکنولوژیهای جدید باتری ظاهر شدهاند که از مواد معدنی مختلفی مانند لیتیوم، کبالت و نیکل ساخته میشوند. این مسئله تقاضا برای مواد خام را افزایش میدهند و از آنجایی که عرضه اولیه این فلزات همواره با محدودیتهایی مواجه است، موضوع بازیافت باتری که به ایجاد یک اقتصاد چرخشی و به حداقل رساندن پسماند کمک میکند مورد توجه قرار گرفته است. آمارها نشان میدهد چین با ظرفیت بازیافت بیش از ۵۰۰ هزار تن باتری در جهان پیشرو است و پس از آن اروپا و ایالات متحده آمریکا با ظرفیت بازیافت ۲۰۰ هزار تن باتری در سال، بخش قابل توجهی از ظرفیت بازیافت باتریهای جهانی را به خود اختصاص میدهند.
۳۰ فروردین ۱۴۰۳