گزارش‌های‌ فلزات

در حالی‌ که چشم‌انداز جهانی بازار آلومینیوم تا میانه دهه آینده با نرخ رشدی پیوسته به مرزهای تازه‌ای نزدیک می‌شود و در شرایطی که تولید و مصرف این فلز راهبردی به ‌ویژه در چین به‌ عنوان پیشران اصلی بازار آلومینیوم، از مقیاس‌های پیشین عبور کرده، آن‌چه بیش از هر زمان دیگر اهمیت یافته، تعقیب دقیق مسیرهایی ا‌ست که در آن کاربرد آلومینیوم نه‌ فقط به نیاز مهندسی، بلکه به استراتژی توسعه شهری، بازآفرینی زیست‌پذیری و تحول در معماری مدرن گره خورده است. در همین راستا، این فلز سبک، پایدار و انعطاف‌پذیر در حال بازیابی جایگاهی فراتر از گذشته در صنعت ساختمان است و در سازه‌های مدولار و سبز، پوسته‌های هوشمند شهری، پنجره‌ها و سقف‌هایی که اکنون باید مقاوم و هم‌راستا با تحولات اقلیمی و معیارهای انرژی‌برگشت‌پذیر باشند، جای خوش کرده است. در این میان، تقابل فرصت‌ها با چالش‌هایی مانند بهینه‌سازی فرایند بازیافت و رقابت میان مصالح در بازار صنعت ساختمان، این صنعت را در نقطه‌ای قرار داده که تحلیل آینده‌نگرانه آن، بی‌تردید مستلزم درک همزمان منطق اقتصادی، ضرورت‌های زیست‌محیطی و دگرگونی‌های اجتماعی معاصر در صنعت ساختمان است.

در میان تحولات صورت‌گرفته در دنیا طی دهه‌های اخیر، ظهور هوش مصنوعی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین تکنولوژی‌ها در زندگی بشر، روندهای مختلفی نظیر صنایع تولید و بازار مصرف فلزات را دستخوش تغییرات قابل توجهی کرده و در این میان، مس به سبب ماهیت رسانایی برق و گرما، از اهمیت مضاعفی برخوردار شده است. البته باید گفت که رابطه هوش مصنوعی با زنجیره ارزش مس یک رابطه دو‌‌طرفه است؛ به این معنا که همانقدر که ابزارهای هوش مصنوعی موجب تسریع روند تولید و افزایش بهره‌وری در معادن و صنایع مس می‌شوند، بسترهای پیاده‌سازی این الگوریتم‌ها نیز برای پردازش اطلاعات و انتقال داده‌ها، به این فلز حیاتی نیازمند هستند. به عبارتی، گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف، افزایش تقاضا برای فلز مس را در پی دارد و در مقابل، این تکنولوژی نیز با الگوریتم‌های هوشمندانه، به تولید بیشتر و عرضه محصولات باکیفیت‌تر کمک می‌کند.

توسعه صنایع پایین‌دستی و حرکت به سمت حلقه‌های انتهایی زنجیره ارزش، یکی از الزامات اساسی برای خلق ارزش افزوده و تحقق رشد پایدار و موثر در ساختارهای اقتصادی است. در ایران نیز با توجه به وفور پتانسیل‌های معدنی و انرژی، لزوم حرکت به سمت تولید محصولات نهایی در زنجیره ارزش فلزات اساسی کشور احساس می‌شود. البته اقداماتی قابل توجه در خصوص توسعه حلقه‌های پایین‌دستی زنجیره تولید فولاد، آلومینیوم و مس در دهه اخیر صورت گرفته که تداوم این تلاش‌ها و اقدامات، مسیر دستیابی به رشد پایدار و خلق ثروت را در شرایط اقتصادی فعلی هموارتر خواهد کرد.

در جهانی که تقاضای فزاینده برای فضاهای شهری، فشار بر زیرساخت‌ها را به سطحی بی‌سابقه رسانده و صنعت ساختمان‌سازی را به میدان رقابت برای دوام، بهره‌وری و سازگاری محیط‌زیستی بدل ساخته، فولاد همچنان در جایگاه ماده‌ای بنیادین، با بازتعریف کارکردها و هم‌گرایی با فناوری‌های نوین، به بازیگری چندبعدی در مسیر آینده‌ ساخت‌وسازهای مدرن تبدیل شده است. به عبارتی، ردپای فولاد در ساختار سازه‌های عظیم و سنگین، روکش‌های سبک و قابل بازیافت سازگار با الگوهای سبز و نیازهای مهندسی، همچنان پررنگ، تطبیق‌پذیر و در حال گسترش باقی مانده است، به گونه‌ای که شتاب شهرنشینی، تمایل به سبک‌سازی ساختمان‌ها و پیشروی تکنولوژی، آن را بیش از پیش به نقطه‌ کانونی تحولات آینده بدل ساخته‌اند.

توسعه زنجیره فلزات حیاتی در دنیای امروز به طور قابل ملاحظه‌ای به ابزاری برای خلق مزیت اقتصادی و معیاری برای ارزیابی پیشرفت‌های تکنولوژیکی تبدیل شده است. چین به عنوان کشور دارنده ذخایر قابل توجه فلزاتی همچون لیتیوم، نیکل، گرافیت، گالیوم و ...، از دهه‌های اخیر، در تولید فلزات حیاتی پیشرو بوده و به نوعی هدایت روندهای حاکم بر زنجیره تولید این فلزات را به دست داشته است. کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی نیز با آگاهی از تاثیرات عمیق این فلزات بر پیشرفت‌های تکنولوژیک و درک اهمیت استراتژیک این فلزات، در راستای توسعه زنجیره تولید آن‌ها اقدامات شایان توجهی داشته‌اند. اما به هرحال، پیش‌بینی می‌شود که دست کم تا سال ۲۰۴۰، چین با اختلاف، یکه‌تاز تولید فلزات حیاتی در دنیا باشد.

صنعت فولاد که از مهمترین محرک‌های رشد زیرساختی و همچنین تولید ثروت در دنیا محسوب می‌شود، تغییر و تحولات عمیقی را در چند دهه گذشته پشت سر گذاشته است. به این معنا که رشد تولید و توسعه صنایع فولاد از اواخر قرن بیستم بیش از آن که تحت تسلط فولادسازانی همچون ایالات متحده آمریکا، اروپا و ژاپن باشد، توسط فولادسازان جدیدی از جمله چین و هندوستان و سایر کشورهای درحال توسعه هدایت شد. به نوعی می‌توان گفت که صنایع فولاد یک گذار جغرافیایی را از کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته به کشورهای در حال توسعه طی کرد که این انتقال، منجر به بروز تغییرات قابل توجهی در زنجیره ارزش فولاد شد که البته تبعات منفی اقلیمی و زیست‌محیطی قابل ملاحظه‌ای را متوجه بازارهای جدید این محصول کرد.