گزارش‌های‌ فلزات

صنعت آلومینیوم در جهان عمر چندانی در مقایسه با سایر فلزات و متریال‌های صنعتی ندارد. با این حال، این فلز از ویژگی‌های منحصر به فردی از جمله نسبت استحکام به وزن بالا برخوردار است که زمینه رشد سریع آن را فراهم آورده‌اند. در دهه‌های پیش‌رو، مگاترندهایی از جمله توسعه شهرنشینی، تغییرات اقلیمی و تحولات تکنولوژیکی، تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر بازار و صنعت آلومینیوم خواهند داشت. در سال ۲۰۲۲، تقریبا ۱۰۸ میلیون تن آلومینیوم در جهان تولید شد. با توجه به چشم‌انداز افزایش نرخ شهرنشینی، ارتقای سطح تکنولوژیکی و ضرورت حرکت جهان در مسیر انتقال سبز و انتقال انرژی، بازار و صنعت آلومینیوم این ظرفیت را خواهد داشت که تا حدود ۳ برابر رشد کند.  

در دل دگرگونی‌های پرشتاب اقتصاد جهانی که در آن جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به‌سان قطب‌نمایی نیرومند مسیر تحولات صنعتی را ترسیم می‌کند، صنعت فلزات با جذابیتی نوین در عرصه سرمایه‌پذیری جهانی می‌درخشد، صنعتی که از بازتاب چشمگیر صعود سرمایه‌های خارجی در زنجیره تولید فولاد و فروآلیاژها تا جریان‌های هدفمند سرمایه‌گذاری خارجی در اعماق معادن مس، نیکل، طلا و نقره حکایتی چندوجهی و خیره‌کننده را رقم زده است. با نگاهی تحلیلی و موشکافانه به روند جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این صنعت، پرده از راهبردهای بنیادینی برداشته می‌شود که در پس این آمار و ارقام‌ جهانی نهفته‌اند، راهبردهایی که دگرگونی تقاضای جهانی، تحولات فناوری، بازآرایی سیاست‌های تجاری و دگرگونی‌های ژئوپلیتیک را به‌گونه‌ای در هم تنیده که صنعت فلزات را به یکی از قطب‌های نوین جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بدل سازند. بنابراین، آن‌چه امروزه در برابر دیدگان تحلیلگران و سیاست‌گذاران اقتصادی قرار گرفته، گشودگی دریچه‌ای از بازتعریف جایگاه فلزات در زنجیره‌های جهانی ارزش، مزیت‌های نسبی نوپدید و اولویت‌های نوین سرمایه‌گذاری در جهان پرتکاپوی امروز است.

فولاد، در طبقه استراتژیک‌ترین متریال‌های اقتصاد قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی تولید و مصرف فولاد در مقیاس جهانی کم‌وبیش با رونق همراه باشد. تقاضا و مصرف فولاد عمدتا از محل افزایش جمعیت و نسبت جمعیت شهری و همچنین توسعه ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر در مقیاس جهانی هدایت خواهد شد، به طوری که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰، تقاضای فولاد حداقل به ۲ میلیارد و ۲۶۲ میلیون تن برسد و تولید فولاد نیز تقریبا متناسب با تقاضا رشد کند. مسیر پیش‌روی صنعت فولاد، بیش از هر چیز در گرو تغییرات اقلیمی و الزامات زیست‌محیطی تحمیل‌شده بر این صنعت قرار خواهد داشت. مطالعات صورت‌گرفته در این زمینه نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، رویکردهای تولیدی دوست‌دار محیط‌زیست از جمله گسترش به‌کارگیری قراضه و استفاده از تکنولوژی‌های هیدورژن‌پایه محور توسعه صنعت فولاد خواهند بود. انتظار می‌رود تا حدود ۳ دهه دیگر، تقریبا ۹۳ درصد فولاد جهان با به‌کارگیری منابع ثانویه، فناوری‌های هیدروژن‌پایه، زیست‌انرژی‌ها و انواع سیستم‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی کربن تولید شود.  

در عصر امروز فولاد یکی از کامودیتی‌های پرکاربرد و پرمصرف در فضای اقتصادی و صنعتی جهان برشمرده می‌شود که تولید سالانه آن در حال حاضر از مرز ۱.۸ میلیارد تن نیز عبور کرده است. دامنه گسترده فرایندهای جاری در این صنعت، از معدن تا محصول نهایی در کنار صنایع وابسته به آن موجب می‌شود تا زنجیره ارزش این فلز، جایگاه عمیق و برجسته‌ای را در مراودات تجاری و اقتصادی جهان داشته باشد. البته با توجه به روش تولید فولاد، مولفه‌های موثر بر عملکرد زنجیره تولید این ماده نیز متغیر خواهند بود و طبق بررسی‌های انجام‌شده، با تغییر روش تولید از کوره بلند به کوره قوس، بازارهای جدیدی نیز به عنوان تامین‌کنندگان زنجیره ارزش شکل خواهند گرفت که تاثیر قابل توجهی بر تجارت جهانی و روندهای اقتصادی در دنیا خواهند داشت.

تکنولوژی هوش مصنوعی با الگوریتم‌های مبتنی بر یادگیری ماشین، بهره‌وری در زنجیره تامین فلزات حیاتی را بهبود می‌بخشد. این فناوری علاوه بر برخورداری از دقت بالا در اکتشاف ذخایر معدنی، مدت‌زمان عملیات اکتشاف را به حداقل می‌رساند و با پیش‌بینی زمان تعمیر تجهیزات، از خاموشی‌های طولانی و پرهزینه جلوگیری می‌کند و منجر به افزایش ایمنی در محیط کاری معدن می‌شود. هوش مصنوعی با بهینه‌سازی فرایندهای تولید و تنظیم مولفه‌های مختلف در واکنش‌های متالورژیکی، در تولید محصول باکیفیت‌تر و کاهش مصرف انرژی و زمان تولید تاثیر به سزایی دارد. متقابلا، زنجیره تامین عناصر حیاتی نیز به طور غیرمستقیم اما قابل ملاحظه‌ای روند پیشرفت و توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این عناصر با کاربردهای مهمی که در مراکز پردازش، انتقال و ذخیره‌سازی داده‌ها دارند، محور اصلی در توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی تلقی می‌شوند و بنابراین تغییر در میزان عرضه و اختلال در زنجیره تامین آن‌ها، به قیمت کاهش عملکرد و بروز اختلالات پردامنه در بسیاری از حوزه‌های دیگر تمام خواهد شد.

سنگ‌آهن نخستین حلقه زنجیره تولید فولاد است. در سال‌های اخیر، توسعه ظرفیت‌های صنعت فولاد یکی از گفتمان‌های مهم و اساسی اقتصاد کشور بوده است، اما به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری در عرصه معادن سنگ‌آهن آن‌چنان‌که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است. چالش‌های فعلی فولادسازان در زمینه تامین مواد اولیه نیز از همین موضوع حکایت دارد. روشن است که تحقق چشم‌اندازهای صنعت فولاد بدون توسعه و رشد معادن سنگ‌آهن کشور ممکن نخواهد بود که لازمه این امر سیاست‌گذاری‌های مناسب در این بخش و اصلاح دستورالعمل‌های دولتی است.