گزارش‌های‌ فلزات

فرآیند شهرنشینی و حرکت به سمت بلندمرتبه‌سازی در ایران طی دهه‌های گذشته، روند نسبتا پایداری را شاهد بوده است. تا پیش از سال ۱۳۸۶، تراکم ساختمانی در کشور کمتر از ۱۰۰ درصد بود و سهم پروانه‌های احداث ساختمان‌های یک و دو طبقه تقریبا دو برابر سهم پروانه احداث ساختمان‌های سه طبقه و بیشتر بود. اما از این سال به بعد، همزمان با اجرایی شدن پروژه مسکن مهر، رویکردها در این حوزه تغییر یافت. آمارها نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۰۰، میزان تراکم ساختمانی در کشور به حدود ۱۴۰ درصد افزایش یافت و سهم پروانه‌های احداث ساختمان‌های سه طبقه و بیشتر نیز به ۴۷ درصد رسید که این موضوع به وضوح در دستور کار قرار گرفتن توسعه عمودی شهرها را آشکار می‌کند. علاوه بر این، توسعه شهرنشینی طی سال‌های گذشته، مصرف گسترده فلزات فولاد، آلومینیوم و مس را به دنبال داشته است. برآوردها حاکی از آن است که طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۰، سالانه به طور متوسط حدود ۴ میلیارد دلار فولاد، ۴۰۲ میلیون دلار آلومینیوم و ۲۲۶ میلیون دلار مس در صنعت ساختمان‌سازی کشور به مصرف رسیده است.

صنعت فولاد به عنوان بزرگترین صنعت جهان در حوزه فلزات، به سبب کاربردهای فراوان در حوزه‌های متعدد، از اهمیت استراتژیکی برخوردار شده است. صنایع خودروسازی، تولید ماشین‌آلات صنعتی و همچنین بخش ساخت‌وساز و توسعه زیرساخت‌ها، وابسته به مصرف فولاد هستند و از این رو، کشورهای بسیاری در تلاش‌اند تا در تامین این کامودیتی ارزشمند به خودکفایی برسند. تا قبل از آغاز قرن ۲۱، بازار مصرف فولاد عمدتا به کشورهای غربی از جمله اروپا و ایالات متحده آمریکا وابسته بود، اما با تحولات صورت‌گرفته در کشورهای در حال توسعه به خصوص چین و هندوستان، امروزه این کشورها به قدرت‌های بی‌رقیبی در جهان تبدیل شده‌ که سهم قابل توجهی از بازار مصرف فولاد را در دو دهه اخیر به خود اختصاص داده‌اند.

تحولات صنعت ساختمان‌سازی در طول چند دهه گذشته موجب شده است  تا تغییرات قابل توجهی در متریال و مصالح مصرفی ایجاد شود و  استفاده از فلزات غیرآهنی در بخش‌های مختلف این صنعت گسترش یابد. در واقع اهمیت یافتن مفاهیمی مانند سبک‌سازی ساختمان، خانه‌های هوشمند، سبک‌های نوین معماری و طراحی دکوراسیون و همچنین انبوه‌سازی از جمله روندهای حاکم بر صنعت ساختمان هستند که موجب شده‌اند استفاده از فلزاتی مانند آلومینیوم، مس و روی در احداث ساختمان‌ها افزایش یابد.

صنعت فولاد به دلیل آن که در فرآیند تولید خود به شدت به استفاده از زغال‌سنگ وابسته است، در گروه آلاینده‌ترین صنایع جهان قرار می‌گیرد. آمارها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر به طور متوسط سالانه حدود ۹/۱ میلیارد تن فولاد در جهان تولید شده که این مسئله منجر به انتشار یافتن ۹/۲ میلیارد تن گاز دی‌اکسید کربن در اتمسفر شده است. این موضوع باعث شده است تا چشم‌انداز صنعت فولاد نیز تحت تاثیر سیاست‌های اقلیمی و آب‌وهوایی در دهه‌های آتی قرار بگیرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای صنعت فولاد در افق زمانی ۲۰۵۰، در مقایسه با امروز باید حداقل ۵۰ درصد کاهش یابد.

فولاد از مهمترین و استراتژیک‌ترین کامودیتی‌های جهان محسوب می‌شود. ویژگی‌های فیزیکی منحصر به فرد فولاد و همچنین خواص مشابه با بتن از جمله ضریب انبساط حرارتی تقریبا یکسان، آن را به پرکاربردترین متریال در صنعت ساختمان‌سازی تبدیل کرده است. مروری بر آمارهای مرتبط با حوزه ساختمان‌سازی برخی از کشورها گویای آن است که انواع محصولات فولادی، بالغ بر نیمی از مواد و مصالح به کاررفته در فرآیند اجرای پروژه‌های ساختمانی را تشکیل می‌دهند. بر این اساس، تحولات صنعت ساختمان‌سازی، اصلی‌ترین محرک بازار فولاد محسوب می‌شود. بیشترین سهم از صنعت ساختمان‌سازی جهان به چین اختصاص دارد. از این رو، پروژه‌های ساختمانی این کشور، بزرگترین بازار مصرف فولاد در جهان به حساب می‌آید. در سال ۲۰۲۲، حدود ۳۵۰ میلیون تن فولاد در صنعت ساختمان‌سازی چین به مصرف رسید که این رقم معادل ۵۴ درصد از فولاد به کاررفته در صنعت ساختمان‌سازی جهان و ۲۰ درصد از کل فولاد مصرف‌شده در جهان است.

فلز مس به عنوان یکی از فلزات پایه برای انواع صنایع و بخش‌های مختلف یک جامعه از جمله زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل به شمار می‌رود. به دنبال گسترش شهرها و افزایش فعالیت‌های صنعتی، میزان مصرف این فلز نیز طی دهه‌های اخیر روندی صعودی داشته است، اما آغاز برخی روندها در دو دهه اخیر از جمله تولید روزافزون خودروهای برقی و همچنین تولید برق با استفاده از منابع تجدیدپذیر، روند رو به رشد مصرف مس را به طور قابل توجهی افزایش داده است. همچنین قدرت‌های جدید در جنوب شرق آسیا از جمله چین، هندوستان، تایوان، کره جنوبی، تایلند و سایر کشورهای شرقی، به دنبال توسعه مناطق و صنایع خود در دو دهه اخیر، به مصرف‌کنندگان عمده مس در جهان تبدیل شده‌اند و این در حالی است که تا نیم قرن اخیر، بخش عمده بازار مصرف مس به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی اختصاص داشت.