گزارش‌ های خدمات

بخش حمل‌ونقل هوایی به عنوان یک عامل مهم برای رشد و توسعه اقتصادی، تبدیل دنیا به یک دهکده جهانی و مراودات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی را تسهیل کرده است. در حال حاضر ایالات متحده آمریکا بیشترین تعداد فرودگاه را با ظرفیت بیش از ۸ میلیون پرواز در سال به خود اختصاص داده است و اختلاف قابل توجهی با سایر کشورهای جهان دارد. کشور چین علی‌رغم تعداد کمتر فرودگاه‌ها با افزایش ظرفیت در بخش‌زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی توانسته تعداد پرواز‌های حامل خود را به بیش از ۳ میلیون پرواز در سال ۲۰۲۱ برساند، البته باید این نکته را در نظر گرفت که افزایش ظرفیت حمل و نقل هوایی کشور چین بدون در نظر گرفتن توسعه متوازن زیرساخت‌های آن، به پایین آمدن سطح کیفیت حمل‌ونقل هوایی این کشور منجر شده است.  طی دو دهه گذشته تعداد پروازهای حامل بار و مسافر روند رو به رشدی را سپری می‌کرد، با این حال بروز بحران کرونا موجب شد تا عملکرد این بخش نیز همانند سایر بخش‌های حمل و نقل با رکودی شدید مواجه شود.

در جوامع امروزی با توجه به این که دسترسی سریع و آسان به اطلاعات یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود، زیرساخت‌های حوزه «ICT» و توسعه و تکمیل آن‌ها اهمیت دوچندانی پیدا کرده است. این مسئله برای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز صادق است. ایران طی سال‌های گذشته در قالب پروژه‌های متعددی، اقدام به توسعه زیرساخت‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات کرده است. به عنوان نمونه می‌توان به پروژه‌های به کارگیری کابل‌های فیبر نوری در شبکه‌های ارتباطی کشور اشاره کرد که از اواخر دهه ۱۳۷۰ آغاز شد. بر اساس آمارهای ارائه‌شده، ایران موفق شده است طول شبکه‌های فیبر نوری خود را به حدود ۷۱ هزار و ۲۵۷ کیلومتر در سال ۱۴۰۰ برساند.

در عصر حاضر، با توجه به گسترش کاربرد تکنولوژی در حوزه‌های مختلف، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است. آمارها نشان می‌دهد که میزان سرمایه‌گذاری‌ها در زیرساخت‌های «ICT» طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۲ رشد تقریبا ۱۱۰ درصدی را تجربه کرده است. این موضوع با توجه به کاربرد فلزات فولاد، آلومینیوم و مس در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزایش قابل توجه در مصرف فلزات را با خود به همراه داشته است. بر اساس برآوردهای صورت‌گرفته در سال ۲۰۲۲، ارزش فولاد، آلومینیوم و مس به کاررفته در توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات به ترتیب حدود ۸۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و ۱۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بوده است.

صنعت حمل‌ونقل را می‌توان در قلب تجارت و اقتصاد جهانی قرار داد چرا که جهانی‌شدن بدون توانایی جابه‌جایی انسان و کالا در سراسر کره زمین بی‌معنا خواهد بود. ظرفیت‌های حمل‌ونقل برای انتقال کالاها و مواد از جایی که تولید می‌شود به جایی که در نهایت مصرف می‌شود، زیربنای زندگی مدرن است. از قرن شانزدهم تحولات صنعت حمل‌ونقل تاثیرات عمیقی بر چهره اقتصاد جهانی وجهش تجارت بین‌الملل داشته است. در طول زمان کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل موجب شده است تا بازارهای جهانی گسترده‌تر و مواد اولیه و کالاهایی که پیش از آن در دسترس نبودند، در همه‌جا یافت شوند.

گسترش اینترنت در سطح جهانی از اهمیت بالایی برخوردار است و تلفن‌های همراه به عنوان یکی از ابزارهای ضروری برای دسترسی به اینترنت شناخته شده‌اند. به طوری که امروزه اکثر تلفن‌های همراه مورد استفاده، گوشی‌های هوشمندی هستند که طیف گسترده‌ای از ویژگی و برنامه‌های کاربردی مرتبط با اینترنت از جمله مرورگر‌های وب، برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی و سرویس‌های گیرنده را شامل می‌شود. این پلتفرم‌ها به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی مردم تبدیل شده‌اند و راه‌هایی برای ارتباطات، سرگرمی، اشتراک‌گذاری اطلاعات و تجارت آنلاین فراهم آورده‌اند.

خدمات عمومی طیف گسترده‌ای دارد و شامل تمام اموری می‌شود که جوامع امروزی به منظور ادامه حیات خود و پیشرفت به آن‌ها نیاز دارد. در ایران، دولت‌ها طی دهه‌های گذشته به اشکال گوناگون اقدام به ارائه گسترده خدمات عمومی در تقریبا تمامی حوزه‌ها از جمله تامین اجتماعی، حمل‌ونقل عمومی، آموزش و بهداشت و درمان کرده است. آمارها و گزارش‌های ارائه‌شده گویای آن است که خدمات عمومی در حوزه تامین اجتماعی، حمل‌ونقل و آموزش به صورت کلی چندان مطلوب نبوده و رضایت عمومی را به دنبال نداشته است. با این حال، حوزه بهداشت و درمان از وضعیت به نسبت بهتری برخوردار بوده است، به طوری که بر اساس آخرین گزارش‌های ارائه‌شده، ایران به لحاظ شاخص پوشش همگانی سلامت بالاتر از متوسط جهانی است.

تاثیر اندازه دولت بر توسعه اقتصادی بر اساس ویژگی‌های خاص کشورها، چارچوب‌های نهادی و اجرای سیاست‌ها متفاوت است. برای تعیین اندازه دولت‌ها شاخص‌های مختلفی از جمله نسبت مخارج دولت، بدهی عمومی و درآمد مالیاتی از تولید ناخالص داخلی در نظر گرفته می‌شوند. با وجود اینکه بزرگ بودن ابعاد دولت‌ها، مزایایی مانند تسهیل توسعه زیرساخت‌ها، ارائه برنامه‌های رفاه اجتماعی و اجرای مقررات برای تضمین ثبات بازار را ایجاد می‌کنند، اما در سمت مقابل تامین مالی دولت‌های بزرگتر به سطوح بالاتری از درآمدهای مالیاتی نیاز دارد که درآمد قابل تصرف برای افراد و مشاغل را کاهش می‌دهد. به علاوه دولت‌های بزرگ معمولا همراه با بوروکراسی پیچیده‌تری هستند. تجربه نشان می‌دهد بوروکراسی بیش از حد باعث توقف نوآوری و خلاقیت می‌شود و رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد.

ترانزیت بار نوعی صادرات خدمات حمل‌ونقل است که علاوه بر آن‌که درآمد ارزی قابل توجهی با خود به همراه دارد با تقویت دیپلماسی کشور در منطقه و در نتیجه وابستگی بیشتر کشورهای جهان به همکاری اقتصادی با کشور، عملا کاهش تحریم‌پذیری اقتصاد کشور را با خود به دنبال خواهد داشت. اما در دهه‌ اخیر به رغم آن‌که به واسطه تحریم‌های بین‌المللی ایران عملا از حوزه ترانزیت دریایی و حمل هوایی جا مانده‌ است، بازار ترانزیت زمینی کشور نیز به دلیل عدم توسعه زیرساخت‌های زمینی حمل‌ونقل به کشورهای همسایه واگذار شده است.

برخورداری از یک سیستم حمل‌ونقل کارآمد، با جلوگیری از اتلاف وقت و ارتباط موثر میان بخش‌های مختلف نه تنها موجب کاهش هزینه‌های تولید می‌شود، بلکه روند رشد اقتصادی کشورها را نیز بهبود می‌بخشد. بر خلاف اهمیت این مسئله، سیستم لجستیک و حمل‌ونقل کشور در سال‌های اخیر به دلیل عدم هماهنگی و تناسب بین روش‌های حمل و روند کند و نامتوازن توسعه عملکرد چندان مناسبی نداشته است و بار جابجایی کالا و مسافر بر دوش جاده‌های کشور سنگینی می‌کند. علاوه بر این امنیت پایین، نبود قطعات استراتژیک و عدم انسجام در برنامه‌ریزی از جمله مشکلاتی هستند که سیستم لجستیک کشور با آن روبه‌رو است. به نظر می‌رسد که توسعه سیستم حمل‌ونقل کشور علاوه بر دیدگاهی وسیع و جامع به برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه نیاز دارد.

بخش حمل‌ونقل هوایی به عنوان یک عامل مهم برای رشد و توسعه اقتصادی، تبدیل دنیا به یک دهکده جهانی و مراودات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی را تسهیل کرده است. در حال حاضر ایالات متحده آمریکا بیشترین تعداد فرودگاه را با ظرفیت بیش از ۸ میلیون پرواز در سال به خود اختصاص داده است و اختلاف قابل توجهی با سایر کشورهای جهان دارد. کشور چین علی‌رغم تعداد کمتر فرودگاه‌ها با افزایش ظرفیت در بخش‌زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی توانسته تعداد پرواز‌های حامل خود را به بیش از ۳ میلیون پرواز در سال ۲۰۲۱ برساند، البته باید این نکته را در نظر گرفت که افزایش ظرفیت حمل و نقل هوایی کشور چین بدون در نظر گرفتن توسعه متوازن زیرساخت‌های آن، به پایین آمدن سطح کیفیت حمل‌ونقل هوایی این کشور منجر شده است.  طی دو دهه گذشته تعداد پروازهای حامل بار و مسافر روند رو به رشدی را سپری می‌کرد، با این حال بروز بحران کرونا موجب شد تا عملکرد این بخش نیز همانند سایر بخش‌های حمل و نقل با رکودی شدید مواجه شود.

از گذشته جاده‌ها یکی از در دسترس‌ترین راه‌های ارتباطی میان روستاها، شهرها و کشورها بودند و امروزه نیز راه‌های مواصلاتی در قالب زیرساخت‌های حمل‌ونقل از اهمیت بسیاری برخوردارند و نقشی محوری در رشد اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند، زیرا جاده‌ها ارتباط و دسترسی بین بخش‌های مختلف از تولید تا مصرف کالا را فراهم می‌سازند. بر همین اساس، در اغلب کشورهای درحال توسعه و توسعه‌یافته، سالانه سرمایه‌گذاری‌های فراوانی برای ایجاد و احداث زیرساخت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای انجام می‌شود و بر دامنه آن افزوده می‌شود. در ساخت جاده‌ها، تجهیزات و دارایی‌های فیزیکی مرتبط با آن‎ها از فلزاتی نظیر فولاد، مس و آلومینیوم استفاده می‌شود و به همین دلیل سرمایه‌گذاری در این بخش، محرک قدرتمندی برای بازار فلزات به شمار می‌آید.

حمل‌ونقل دریایی شریان حیات اقتصاد جهان محسوب می‌شود و توسعه زیرساخت‌های حمل دریایی و بندری در هر کشور، به منزله ایجاد فرصتی ارزشمند برای  گسترش مراودات تجاری و اقتصادی و حتی کسب درآمد از طریق ارائه خدمات حمل‌ونقل است. نگاهی به آمارها نیز نشان می‌دهد قدرت‌های اقتصادی جهان، از جمله چین و ایالات متحده آمریکا، از بیشترین ظرفیت‌های زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی نیز بهره‌ می‌برند. باید توجه داشت توسعه زیرساخت‌های یاد شده، از جنبه‌های مختلفی مانند احداث ساختمان‌ها و تاسیسات و تجهیزات سبک و سنگین بارگیری و باربرداری، موجب مصرف فلزات مختلف، به ویژه فولاد می‌شوند.