مجلات و نشریات

امروزه بخش گردشگری یکی از محورهای مهم ایجاد رشد اقتصادی و کسب درآمدهای بین‌المللی برای بسیاری از کشورها به شمار می‌آید.  ظهور مقاصد جدید گردشگری و تلاش کشورها برای ایجاد زیرساخت‌ها و جذابیت برای ورود گردشگران، گواهی بر اهمیت صنعت توریسم در عصر امروز است. در سمت مقابل، بررسی آمارها از سهم بسیار پایین ایران از ورود گردشگران بین‌المللی حکایت دارد که بخش عمده همین میزان محدود نیز از مبدا ۴ کشور همسایه عراق، افغانستان، آذربایجان و ترکیه بوده است. به جرات می‌توان گفت امروز ایران جایگاه بسیار کم‌رنگی را در بازار جهانی گردشگری دارد که دلیل اصلی آن را باید محدودیت‌های زیرساختی و شرایط حاکم بر فضای فرهنگی و اجتماعی کشور دانست. تصویر «فنجان چای» روی جلد، به عنوان نمادی قدیمی از پذیرایی از مهمان در ایران، سمبلی از شرایط سنتی زیرساختی و فرهنگی کشور است که موجب کاهش جذابیت ایران برای ورود گردشگران و «جای خالی» ایران در این بازار پراهمیت و روبه‌رشد می‌شود.

جهان امروز سریع‌تر و گسترده‌تر از هر زمان دیگری به سمت برقی‌شدن حرکت می‌کند. در حال حاضر به طور متوسط حدود ۲۰ درصد از انرژی جهان به شکل برق تامین می‌شود و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن هستند که این عدد تا سال ۲۰۵۰ از مرز ۵۰ درصد نیز عبور کند. در سمت مقابل به نظر می‌رسد روند تحولات حوزه انرژی در مورد ایران سمت‌وسوی دیگری داشته است. امروز در حالی حدود ۷۰ درصد از انرژی اولیه کشور توسط گاز طبیعی تامین می‌شود که بخش عمده مصرف این حامل انرژی به کاربردهای سوختی  و گرمایشی با بهره‌وری و راندمان بسیار پایین تعلق دارد و سهم برق از کل مصرف انرژی کشور حدود ۱۰ درصد است. تصویر کلید و پریز روی جلد، سمبلی از شرایط زیرساخت‌های برق کشور است که هم از لحاظ میزان توسعه‌یافتگی و هم راندمان و عملکرد، فاصله قابل ملاحظه‌ای با سطوح مطلوب دارند، موضوعی که موجب شده است ذخایر گاز طبیعی که حکم ثروت ملی بی‌بدیل کشور را دارند و به بیانی «هست‌و‌نیست» و بنیان توسعه صنعتی ایران محسوب می‌شوند با پایین‌ترین سطح بهره‌وری به مصرف برسند و بخش عمده‌ای از مزیت‌های ارزشمند کشور عملا هدر برود.

موقعیت جغرافیایی و وضعیت زمین‌شناسی ایران، شرایط پرریسکی را برای نواحی مختلف کشور در زمینه احتمال بروز انواع بلایای طبیعی به ویژه سیل و زلزله ایجاد می‌کند. این در حالی است که در بسیاری از شهرهای کشور، ساختمان‌ها و زیرساخت‌های موجود از شرایط ناایمن و غیراستانداردی برای مقابله با زلزله برخوردار هستند. تجربه زلزله هفته‌های اخیر ترکیه نیز نشان داد در صورت بی‌توجهی به استانداردها و ایمن‌سازی ساختمان‌ها، بروز یک زلزله تا چه میزان کشور را با تلفات جانی و آسیب‌های اقتصادی مواجه خواهد کرد. تصویر «سوت» روی جلد، سمبلی از اعلام هشدار و اخطار برای توجه به رعایت استانداردها در شهرسازی و ایمن‌سازی ساختمان‌ها در مقابل پدیده‌هایی مانند سیل و زلزله است تا به این ترتیب بتوان در صورت رخداد بلایای طبیعی، آمار تلفات و خسارات و پس‌لرزه‌ ناشی از آن‌ها را تا حد امکان کاهش داد. باید توجه داشت حوزه مدیریت بلایای طبیعی هم از جنبه مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و هم بازسازی پس از آسیب‌های آن، محرکی برای مصرف فلزات به شمار می‌آید.

توسعه و فعالیت صنایع هوافضا در ایران از قدمتی در حدود نیم قرن برخوردار است. در طول دو دهه گذشته، به دنبال معطوف‌شدن توجه‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع هوافضا، عملکرد این صنایع رشد چشمگیری یافت که نتیجه آن،  ثبت دستاوردهایی مانند پرتاب ماهواره‌های متعدد به فضا و طراحی و ساخت انواع هواپیماهای بدون سرنشین بود. با این حال، صنایع هوافضا در چند سال اخیر، متاثر از تحریم‌ها و کاهش شدید سرمایه‌گذاری‌ها و بودجه این صنایع در اثر شرایط نامناسب اقتصاد کشور با رکود بزرگی مواجه شده‌اند. تصویر موشک کاغذی روی جلد، نمادی از شرایط صنایع هوافضای کشور است که از حرکت همگام با آخرین پیشرفت‌های جهان جا مانده و در اصطلاح گرفتار یک «چاله هوایی» شده که روند حرکت این صنایع را کند کرده است. تجربه نشان داده است توجه بیشتر به صنایع هوافضا، افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این صنایع و تکیه بر توان متخصصان داخلی می‌تواند فرصت دوباره‌ای را برای برون‌رفت صنایع هوافضا از شرایط کنونی و درخشش دوباره در جهان فراهم آورد.

فلزات از دیرباز تاکنون، پایه و اساس اغلب تحولات مهم در زندگی بشر بوده‌اند. امروز نیز تامین مایحتاج انسان‌ها و ایجاد هرگونه توسعه و پیشرفت، بدون مصرف فلزات مختلف قابل تصور نیست. همین مسئله بازار جهانی فلزات را به بخشی استراتژیک و تعیین‌کننده در اقتصاد دنیا تبدیل کرده است که سمت تقاضای آن به خاطر وجود محرک‌هایی مانند رشد جمعیت، توسعه زیرساخت‌ها و پیشرفت‌های حوزه تکنولوژی در حال تقویت شدن است. این مسئله برای کشورهایی مانند ایران که از منابع ارزشمند و متنوع معدنی برخوردار هستند، فرصت مناسبی محسوب می‌شود تا با توسعه ظرفیت‌ها و نقش‌آفرینی در زنجیره تامین جهانی، در مسیر توسعه و اعتلای خود حرکت کنند. تصویر «چرتکه» روی جلد، سمبل و نمادی از لزوم و اهمیت حسابگری و پیش‌بینی شرایط آتی بازار جهانی فلزات است تا بتوان با شناخت تحولات جاری و سمت‌وسوی حرکت این بازار، در مسیر ارزش‌آفرینی و کسب سهم بیشتر از این بازار گام نهاد.

ایران از دیرباز یکی از تمدن‌های نقش‌آفرین و تعیین‌کننده در مناسبات و تحولات جهان بوده است. با این حال، نگاهی به آمارها نشان می‌دهد در طول نیم‌قرن گذشته، سرعت توسعه اقتصاد ایران از روند رشد جهانی عقب مانده است که دلیل اصلی این مسئله را باید تحریم‌هایی دانست که موانع بزرگی را بر سر راه مراودات تجاری و دسترسی به تکنولوژی‌های روز ایجاد کرده‌اند. همچنین وابستگی بیش از حد درآمدهای ایران به نفت و کم‌توجهی به توسعه و ارتقای سایر بخش‌های اقتصادی و صنعتی نیز دیگر چالشی محسوب می‌شود که موجب آسیب‌های‌پذیری اقتصاد ایران در مقابل تکانه‌ها و عوامل خارجی شده است. تصویر «ماشین‌ تحریر» روی جلد، سمبلی از بی‌توجهی به  مفهوم توسعه و عقب ماندن از سیر پیشرفت فناوری دنیا محسوب می‌شود که سبب شده است اقتصاد ایران به عنوان کشوری دیرینه و کهنه‌کار، نتواند در بازارهای رقابتی جهان نقش‌آفرینی کند.

تورم همواره یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین شاخص‌های اقتصادی جهان برشمرده می‌شود که افزایش آن،ریسک‌ها و عدم‌قطعیت‌های قابل توجهی را متوجه محیط کسب‌وکار و فعالیت بنگاه‌‎های اقتصادی می‌کند. از این رو دولت‌ها تلاش دارند که از طریق ابزارهای پولی و مالی، تورم خود را در سطوح مطلوبی حفظ کنند تا به این ترتیب ضمن ایجاد رونق و حفظ قدرت خرید مصرف‌کنندگان و میزان تقاضا در بازارها، شرایط پیش‌بینی‌پذیر و به دور از تلاطمی را بر فضای اقتصادی خود حاکم کنند. اقتصاد ایران سال‌هاست که با موضوع تورم‌های شدید دست و پنجه نرم می‌کند. فراز و فرود این شاخص اقتصادی که بیش از هرچیز از کاهش درآمدهای دولت و متعاقب آن افزایش بی‌پشتوانه نقدینگی کشور نشئت می‌گیرد، در چند سال گذشته شرایط پرریسکی را برای محیط کسب‌وکار و فعالیت بنگاه‌های اقتصادی کشور ایجاد کرده و حتی موجب افت عملکرد و کاهش تولید واحدهای صنعتی شده است. بررسی آمارها نیز نشان می‌دهد در زمان‌هایی که اقتصاد ایران با تورم شدید مواجه است، نرخ مصرف فلزات به ویژه فولاد در کشور، نسبت به شرایط ثبات اقتصادی کاهش قابل توجهی می‌یابد. تصویر اسکناس‌های کهنه روی جلد، سمبلی از واحد پول ملی کشور است که متاثر از وجود تورم به عنوان میهمان «ناخوانده‌» اقتصاد ایران، به تدریج ارزش خود را از دست می‌دهد. امید می‌رود با بهبود شرایط اقتصادی کشور و کاهش تورم، در سال‌های آینده فضای کسب‌وکار کشور با شرایط بهتری مواجه شود که نتیجه آن افزایش مصرف فلزات و خلق ارزش مضاعف خواهد بود.

در چند دهه گذشته، توسعه دانش و فناوری‌، پیشرفت‌های قابل توجهی را در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به دنبال داشته که این مسئله، تحولات شگرفی را در الگوهای حیات بشر، محیط کسب‌وکار، فعالیت‌‌های صنعتی و حتی شکل حکمرانی دولت‌ها ایجاد کرده است. ظهور مفاهیم نوینی مانند انقلاب صنعتی چهارم، تحول دیجیتال و دولت‌های الکترونیک همگی بر پایه فناوری‌های جدید حوزه ارتباطات صورت گرفته است. امروزه به جرات می‌توان گفت ارتباط مستقیمی میان سطح توسعه‌یافتگی زیرساخت‌های ارتباطی با عملکرد و رقابت‌‌پذیری اقتصادی کشورها وجود دارد. از طرفی نیز باید به این نکته توجه داشت که توسعه زیرساخت‌های یاد شده با توجه به تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز، محرکی برای بازار مصرف فلزات به شمار می‌آید. نگاهی به آمارهای ایران نشان می‌دهد اگرچه در سال‌های اخیر توسعه قابل توجهی در زیرساخت‌های ارتباطی کشور صورت گرفته است اما کماکان فاصله قابل ملاحظه‌ای میان با کشورهای توسعه‌یافته جهان وجود دارد. تصویر «تلفن سکه‌ای» روی جلد سمبلی از  رشد و پیشرفت ناکافی زیرساخت‌های ارتباطی کشور است، موضوعی که در رابطه مستقیمی با «قطع و وصل» کانال‌های تجاری و اقتصادی ایران با جهان است و تداوم یافتن آن می‌تواند ریسک‌های قابل توجهی را متوجه فعالیت بنگاه‌های اقتصادی و صنایع مختلف کشور کند.

در همه مکاتب و دیدگاه‌های اقتصادی بر اهمیت نقش‌آفرینی پررنگ دولت‌ها در ایجاد رشد و توسعه اقتصادی تاکید شده است. در این بین، مسئله مهم، میزان و نحوه نقش‌آفرینی و دخالت دولت‌ها در تنظیم بازارها و محیط کسب‌وکار است. تجربه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان نشان می‌دهد که دولت‌ها با اجرای سیاست‌های توسعه‌ای، حمایت از کسب‌وکارها و ایجاد فضای رقابتی، ساختارهای اقتصادی خود را به بلوغ و تعالی رسانده‌اند. در سمت مقابل، اگرچه نگاهی به شاخص‌ها نشان می‌دهد دولت ایران در زمره کوچکترین دولت‌های جهان قرار می‌گیرد، اما به عقیده بسیاری از اقتصاددانان، سازوکارهای نامناسب دولت در مدیریت بازارها و محیط کسب‌وکار و تعیین قیمت‌ها یکی از چالش‌های مهم محیط کلان اقتصادی کشور بوده است. در واقع گسترده‌شدن دامنه اجرایی دولت در فعالیت‌های مختلف اقتصادی و ایفای نقش تصدی‌گری به جای تنظیم‌گری، هم فضای اقتصاد کشور را به عدم تعادل کشانده و هم موجب افزایش شدید هزینه‌های دولت در مقابل درآمدهای آن شده است. یکی از تبعات منفی این موضوع، کاهش سرمایه‌گذاری‌های دولت در پروژه‌های عمرانی و زیرساختی است که کاهش مصرف فلزات در طرح‌های عمرانی دولت و زیرساخت‌های مربوط به خدمات عمومی کشور را به دنبال دارد. تصویر «کیف پول» روی جلد، نمادی از شرایط اقتصادی کنونی دولت است که «دخل و خرج» آن با هم نمی‌خواند و کسری بودجه ناشی از آن، تبعات و آسیب‌های اقتصادی سنگینی را برای کشور به دنبال داشته است.

زیرساخت‌ها و مسیرهای حمل‌ونقل مانند شریان‌های حیاتی ساختار اقتصادی جهان هستند که برقراری جریان‌های تجاری میان کشورها را تسهیل می‌کنند. اهمیت این زیرساخت‌ها به حدی است که از آن‌ها به عنوان یکی از مولفه‌های مهم توسعه‌یافتگی اقتصادهای بزرگ جهان یاد می‌شود. موضوع توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل برای ایران از دو جنبه حائز اهمیت است. از طرفی یکی از الزامات تحقق چشم‌اندازهای مسیر توسعه صنعتی کشور، ایجاد و بهبود زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای و بندری است. از طرف دیگر، موقعیت جغرافیایی ویژه ایران و قرارگیری در ناحیه‌ای که شرق و غرب جهان و بازارهای بزرگ اروپا و آسیا را به یکدیگر متصل می‌کند، این فرصت را برای کشور به وجود می‌آورد تا از طریق ارائه خدمات حمل‌ونقل و ترانزیت به درآمدهای ارزی قابل توجهی دست یابد. در حال حاضر بهره‌وری پایین سیستم حمل‌ونقل و توسعه ناکافی زیرساخت‌های آن نه‌تنها موجب شده‌اند که ایران عملا جایگاه مناسبی را در ترانزیت منطقه نداشته باشد، بلکه بخش حمل‌ونقل در حال تبدیل شدن به گلوگاه و چالشی جدی برای فعالیت و توسعه بخش صنعت، به ویژه صنایع معدنی  و فلزی است. باید توجه داشت توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، از جنبه‌های مختلف مانند احداث خطوط ریلی، تجهیزات و تاسیسات بنادر و تجهیزات ایمنی و نظارت جاده‌ای موجب رشد بازار مصرف فلزات در کشور می‌شود. تصویر «کامیون قدیمی» روی جلد، نمادی از پیشرفت و توسعه ناکافی زیرساخت‌ها و امکانات حمل‌ونقل کشور است، موضوعی که آن را می‌توان به یک «دست‌انداز» بزرگ بر سر راه بهره‌مندی از پتانسیل‌های ترانزیتی و رشد صنعتی ایران تشبیه کرد.  

به طور کلی نظام سلامت و درمان عاملی تعیین‌کننده در بهبود سطح رفاه جسمی، روانی و اجتماعی مردم برشمرده می‌شود. با این حال مقایسه میان شاخص‌های بهداشت و درمان کشور با استانداردهای جهانی، از توسعه ناکافی زیرساخت‌ حکایت دارد و به نظر می‌رسد لازم است که سیاست‌گذاری مناسب‌تری در افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این عرصه صورت پذیرد. این موضوع هم از جنبه احداث زیرساخت‌ها و هم تامین تجهیزات پزشکی موجب رشد مصرف فلزات در کشور می‌شود. تصویر «فشارسنج قدیمی» روی جلد سمبلی از شرایط کلی حاکم بر نظام بهداشت و سلامت کشور ایران است، ساختاری که جایگاه و اهمیت آن در ارتقای سطح بهداشت و درمان جامعه، همچون مویرگ‌های گسترش‌یافته در بدن انسان است که حیات و سلامتی را به ارمغان می‌آورد.

در دنیای امروز، موضوع دسترسی به آب پاک و تامین پایدار آن برای بسیاری از کشورها یک چالش و ریسک مهم و حیاتی به شمار می‌آید. ایران نیز به عنوان کشوری که بخش عمده مساحت آن را نواحی گرم و خشک تشکیل می‌دهد، از دیرباز با محدودیت تامین آب مواجه بوده است. این محدودیت در سال‌های اخیر، متاثر از عوامل مختلفی مانند رشد جمعیت و افزایش تقاضای آب، توسعه ناکافی زیرساخت‌ها، مدیریت نامطلوب منابع آب و الگوهای نامناسب کشاورزی شکل جدی‌تر به خود گرفته است و در صورتی که در سال‌های آینده اقدام جدی‌تری در خصوص بهبود مدیریت منابع آب و توسعه زیرساخت‌های آن در کشور صورت نپذیرد، در آینده‌ای نزدیک به بحرانی بزرگ تبدیل خواهد شد. توسعه و احداث زیرساخت‌های آب شامل سدها، خطوط لوله انتقال و توزیع و تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، محرک قدرتمندی برای بازار مصرف فلزات به ویژه فولاد است. تصویر «قمقمه» روی جلد نمادی از شرایط نابسامان و محدودیت‌ منابع آبی در دسترس است که اگر در سال‌های آتی فکری به حال آن نشود، بحران بزرگی را ایجاد خواهد کرد و حتی می‌‌تواند منجر به «کوچ» بسیاری از مردم از محل زندگی خود باشد.