مشاهده بیشتر
پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه فناوری هسته‌ای و کاربرد آن در حوزه‌های مختلف از جمله تامین انرژی، نگاه بسیاری از کشورهای دنیا را به این مقوله جلب کرده است، به طوری که در دهه‌های اخیر، بازار تجهیزات هسته‌ای از جمله راکتورها و سانتریفیوژها با رونق قابل توجهی همراه بوده است. از آن‌جا که تولید این تجهیزات دانش و تکنولوژی بالایی را می‌طلبد، برخی از کشورهای توسعه‌یافته نظیر چین، روسیه، کانادا، فرانسه و ایالات متحده آمریکا بازار این تجهیزات را در دست گرفته‌اند. توجه به نرخ فزاینده جمعیت و به دنبال آن چالش تامین انرژی و همچنین تاکید بر کاهش انتشار کربن در فعالیت‌های صنعتی، انگیزه قابل توجهی را در کشورهای مختلف جهان برای کاربرد دانش هسته‌ای ایجاد کرده است که طبق پیش‌بینی‌ها، موجب رشد بازار راکتورها و تجهیزات تولید انرژی هسته‌ای خواهد شد.
پیشرفت‌ها در فناوری‌های نوآورانه و تقاضا برای تولید محصولات کارآمدتر منجر به تکامل صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات در طول سال‌های طولانی شده است. این صنعت در چند دهه گذشته، با حرکت از ابزارهای دستی ساده به سوی ماشین‌آلات پیشرفته و خودکار مسیر تحولات سریعی را به سمت اتوماسیون و دیجیتالی‌شدن در پیش گرفته است. به جرات می‌توان گفت، این تحولات نه تنها بهره‌وری و کیفیت را بهبود می‌بخشد، بلکه منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی در فرایندهای تولید می‌شود. با افزایش تقاضا برای هوشمندسازی ماشین‌آلات و توسعه اقتصادی پایدار، آینده صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات امیدوارکننده به نظر می‌رسد. براساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، ارزش افزوده این بخش از ۷۹۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۹۷۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۲ خواهد رسید.
ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و تجهیزات برقی یکی از ملزومات توسعه صنایع و رشد اقتصادی محسوب می‌شوند. پیشرفت تکنولوژی و توسعه فناوری تحولات شگرفی را در تولیدات این صنعت پدید آورده و موجب کارآمدی نیروی کار و افزایش بهره‌وری تولید شده است. به همین دلیل، تقاضا برای محصولات این صنعت به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. با این حال، امروز صنعت تولید تجهیزات یادشده در کشور، به سبب دسترسی نداشتن به فناوری‌های روز، با چالش‌های متعددی مواجه است که مسیر توسعه ان را دشوار می‌سازد. با این حال، با توجه به چشم‌انداز توسعه صنعتی کشور و تقاضا برای ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات برقی، به نظر می‌رسد که لازم است رویکرد جدیدی در خصوص ارتقای توان داخلی برای تولید ماشین‌آلات صنعتی در کشور اتخاذ شود.
در سال‌های اخیر، به سبب لزوم بهداشت و سلامت دام و طیور برای تامین غذای سالم، به مکانیزه کردن فرایند تولید محصولات پروتئینی و گوشتی بسیار توجه شده است. یکی از ملزومات اساسی برای مکانیزاسیون فرایند تولید این محصولات استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مرغداری و دامداری مناسب است تا با استفاده از آن‌ها بهره‌وری و تولید دام و طیور نیز افزایش یابد. با توجه به این مسئله، لازم است که توسعه ظرفیت‌ها و تولید این نوع ماشین‌آلات و تجهیزات در کشور مورد توجه قرار گیرد. احداث این واحدها و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع دامپروری و مرغداری بی‌شک موجب مصرف فلزات در کشور خواهد شد.
در سال‌های اخیر، مقوله مکانیزاسیون و به‌کارگیری ماشین‌آلات و تجهیزات نوین تاثیرات شگرفی بر توسعه صنعت کشاورزی داشته است. در واقع به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید در فرایندهای مختلف زراعت، باغبانی و جنگلداری سبب شده است ضمن کاهش تاثیر نیروی انسانی، بهره‌وری عوامل تولید صنعت کشاورزی، از جمله آب و خاک، تا حد قابل ملاحظه‌ای افزایش یابد. تولید ماشین‌آلات و تجهیزات کشاورزی در ایران از قدمتی طولانی برخوردار است. با این حال، این صنعت امروز با چالش‌های متعددی در زمینه دسترسی به فناوری‌های روز مواجه است که موجب می‌شود ایران در زمینه تامین برخی از تجهیزات ضروری، نیازمند واردات باشد.
پیشرفت فناوری‌ها در ابعاد مختلف صنعت، موجب پدید آمدن ابزار و وسایل متنوع با هدف پیشبرد بهتر فعالیت‌ها در محیط‌های صنعتی و تسهیل فعالیت‌های نیروی انسانی شده است. تجهیزات بالابرنده و جابه‌جاکننده از جمله ماشین‌آلاتی به شمار می‌روند که نقش اساسی در فعالیت‌های صنعتی ایفا می‌کنند، به طوری که امروزه جزوی جدایی‌ناپذیر از صنعت هستند. وزن بالای مواد اولیه و محصولات میانی در اغلب صنایع، جابه‌جایی و انبار کردن آن‌ها را دشوار ساخته است. از این رو، با به‌کارگیری این ماشین‌آلات، صرفه‌جویی در وقت، هزینه و انرژی رقم می‌خورد. ضرورت استفاده از این تجهیزات در صنعت موجب شده است تا تولید آن‌ها مورد توجه قرار بگیرد.
به طور کلی، ماشین‌ابزارها نوع خاصی از ماشین‌آلات صنعتی به شمار می‌روند که در تولید و شکل‌دهی قطعات فلزی و سخت به کار گرفته می‌شوند. اساس کار این ماشین‌ها فرایندهای مکانیکی است و با روش‌هایی مختلف، روی قطعات شکل‌دهی یا براده‌برداری انجام می‌دهند. اولین ماشین‌‌ابزاری که مورد استفاده قرار گرفت یک ماشین تراش بود که با عوض کردن چرخ‌دنده‌های تعبیه‌شده روی محور اصلی و محور پیچ‌بری، می‌توانست پیچ‌های مختلفی را بسازد. کار با این ماشین‌ابزار به صورت دستی و به همین دلیل، استفاده از آن بسیار دشوار بود. امروزه این ماشین‌آلات شکل پیچیده‌تری به خود گرفته‌اند و به سبب اتوماتیک بودن و کنترل به وسیله کامپیوترها، کار با آن‌ها بسیار آسان شده است.
در هر واحد صنعتی، تجهیزات و ماشین‌آلات مختلفی به کار گرفته می‌شود و عملکرد مناسب این ماشین‌آلات عامل بسیار مهمی در بهره‌وری کل مجموعه به حساب می‌آید. از این رو، لازم است تا در ساخت تجهیزات صنعتی، استانداردهای خاصی مد نظر قرار بگیرد و این محصولات مطابق با آخرین فناوری‌های روز ساخته شوند. در ایران نیز اگرچه بخش عمده‌ای از ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی از کشورهای خارجی خریداری می‌شوند، بدیهی است که حرکت به سمت تولید این تجهیزات گام بلندی به سمت بی‌نیازی به خارج از کشور و توسعه اقتصادی خواهد بود.
کوره‌ها یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین تجهیزات در صنایع مختلف و علوم آزمایشگاهی به شمار می‌روند. با توجه به تعاریف ارائه‌شده، کوره‌ها از جمله وسایل یا محل‌هایی هستند که در آن‌ها حرارت لازم برای ذوب مواد و تولید محصولات ایجاد می‌شود. در صنایع سنگین مانند نفت و گاز، پتروشیمی، تولید فلزات، ریخته‌گری، تولید مصالح ساختمانی مانند سرامیک‌سازی، سیمان و واحدهای شیمیایی کوره‌های صنعتی، متناسب با نوع فرایند و نحوه عملکرد، کوره‌ها در ابعاد مختلف به کار گرفته می‌شوند. مشعل‌ها از مهم‌ترین تجهیزات احتراق در کوره‌ها به شمار می‌روند. عمده کاربرد مشعل‌ها در کوره‌های پخت سرامیک، آهک، آجر و نسوزها، کوره‌های ذوب شیشه، کوره‌های عملیات حرارتی و ذوب فلزات آهنی و غیرآهنی، خشک‌کن‌های صنعتی برای مصارف مختلف و زباله‌سوزهای صنعتی است. در گزارش پیشِ‌رو، روند توسعه ظرفیت‌ها و تولید کوره‌ها و مشعل‌های صنعتی در کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد.
ماشین‌آلات و ادوات ابتدایی و ساده از دیرباز در بخش کشاورزی به منظور تسهیل امور مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این ماشین‌آلات و تجهیزات با گذشت زمان تغییرات زیادی کردند و پیشرفت‌های چشمگیری در ساختار آن‌ها حاصل شد؛ همچنین پیش‌بینی‌ها حاکی از گسترش فناوری‌های پیچیده در آینده این ماشین‌هاست. پیشرفت در فناوری ماشین‌آلات کشاورزی یکی از مولفه‌هایی است که با تکیه بر آن می‌توان سرعت شکوفایی و توسعه زراعت و کشاورزی را با شتاب بیشتری همراه ساخت. امروزه افزایش جمعیت و اهمیت بیشتر امنیت غذایی و نیاز به تولید محصولات فراوان و ارزان باعث شده است تا ماشین‌آلات نقشی کلیدی در بخش کشاورزی ایفا کنند. اهمیت فناوری در افزایش تولید محصولات کشاورزی لزوم توسعه زیرساخت‌ها و تولید این ماشین‌آلات در کشور را بیش از پیش نمایان کرده است. با توجه به کاربرد گسترده فلزات در فرایند ساخت ماشین‌آلات کشاورزی، خودکفایی در تولید آن‌ها علاوه بر تاثیر زیادی که بر توسعه بخش کشاورزی دارد، موجب رونق چشمگیر در صنایع فلزی کشور نیز می‌شود.
صنعت ذوب و ریخته‌گری فلزات از جمله مهم‌ترین صنایع سنگین در اقتصاد دنیا برشمرده می‌شود. در این صنعت از روش‌های مختلفی برای استخراج فلزات از دل مواد معدنی و تولید محصولات نیمه‌ساخته فلزی استفاده می‌شود که هریک از این روش‌ها از مکانیسم منحصربه‌فردی برخوردار هستند و بسته به نحوه عملکرد، از ماشین‌آلات و تجهیزات مختلفی بهره می‌گیرند. صنعت متالورژی ایران در سال‌های اخیر روندی روبه‌رشد را تجربه کرده که این امر افزایش تقاضا برای ماشین‌آلات این صنعت را در پی داشته است. بدیهی است که توسعه ظرفیت‌های تولید ماشین‌آلات صنعت متالورژی و رشد آمار تولیدات این تجهیزات می‌تواند نقش مهمی در پیمودن مسیر توسعه این صنعت ایفا کند. همچنین، با توجه به حجم فلزات مصرف‌شده در توسعه ظرفیت‌ها و تولید ماشین‌آلات یادشده، می‌تواند تا حد زیادی موجب افزایش مصرف فلزات در کشور شود.
رشد صنعت ماشین‌آلات، به سبب نقش زیرساختی‌ای که در توسعه صنایع کشور دارد، همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان قرار داشته است. با این حال، ناتوانی تولید برخی از ماشین‌آلات خاص و دسترسی نداشتن به تکنولوژی‌های به‌روز موجب شده است تا بخش عمده‌ای از ماشین‌آلات مورد استفاده در صنایع کشور خارجی باشند. البته بررسی روند چند سال اخیر حاکی از بهبود نسبی این شرایط است. با این حال، کماکان فاصله زیادی با حد مطلوب وجود دارد و ایران همچنان به جای یک صادرکننده قدرتمند، واردکننده ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی به حساب می‌آید.
