مشاهده بیشتر
در جوامع پیشرفته امروزی، توسعه حملونقل عمومی از اهمیت زیادی برخوردار است. تامین نیازهای اقتصادی و اجتماعی شهروندان، برطرف کردن مشکلات محیطزیست، حل مشکل ترافیک و جابهجایی و انتقال آسان و مقرونبهصرفه مردم از جمله اهداف دولتها با استفاده از توسعه ناوگان حملونقل عمومی است. با تشویق مردم به استفاده از حملونقل عمومی، بسیاری از مشکلات از جمله آلودگی هوا، آلودگی صوتی و ترافیک تا حد زیادی بهبود خواهد یافت. ساخت اتوبوس، مینیبوس و ون از جمله ملزوماتی است که رشد ناوگان حملونقل عمومی در کشور را تسهیل میکند. از آنجا که شرایط برای ایجاد خطوط اتوبوس در ناوگان حملونقل شهری بسیار راحتتر از مترو است و نیاز به زیرساختهای بسیار کمتری دارد و نیز در همه شهرها و استانها قابلاجراست، توسعه این بخش با صرف انرژی و هزینه کمتر، بازدهی سریع و آسانتری خواهد داشت. بنابراین لازم است که به رشد تولید در این بخش توجه ویژهای شود.
به لحاظ تاریخی، صنعت خودرو یکی از بزرگترین بازارهای مصرف انرژی در جهان به شمار میرود و با توجه به این که برای تامین انرژی مورد نیاز خود تا حد زیادی به سوختهای فسیلی متکی بوده است، عامل محرکی در تقاضای روبهرشد نفت تلقی میشود. با حرکت جهان به سمت منابع انرژی پایدار، وسایل نقلیه زمینی با چالشهایی در انتقال از سوختهای فسیلی به سمت سوختهای جایگزین مواجه هستند، بنابراین نفت همچنان بیش از ۹۰ درصد از سوخت مورد نیاز خودروها را تامین میکند، این در حالی است که وسایل نقلیه الکتریکی به عنوان محرک اصلی تقاضا برای الکتریسیته در آینده ظاهر شدهاند. در حالی که تقاضای الکتریسیته وسایل نقلیه عددی بالغ بر ۱۳۴ تراوات ساعت را در سال ۲۰۲۳ به ثبت رسانده، اما براساس سناریوی انتشار صفر انتظار میرود که از مرز ۱.۷ هزار تراوات ساعت نیز در سال ۲۰۳۰ فراتر رود.
تلاش بشر همواره به گونهای بوده است که بتواند با استفاده از ابزارها و وسایل مختلف، امکانات رفاهی مناسب را برای خود فراهم کند. صنعت لوازم خانگی به دنبال رشد جمعیت و توسعه فناوری و افزایش رفاه عمومی در جهان شکل گرفت. استفاده از وسایل جدید، متنوع و لوکس سبب افزایش تقاضای لوازم خانگی الکتریکی شد، به طوری که امروزه این صنعت بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را به خود اختصاص داده است. صنعت لوازم خانگی ایران فعالیت خود را در سال ۱۳۱۶ آغاز کرد و بهسرعت توانست جایگاه مناسبی را در بازارهای داخلی و خاورمیانه به دست آورد. با این حال، با گذشت بیش از هشتاد سال، این صنعت از رشد خوبی برخودار نبوده و نتوانسته است به سهم شایستهای از اقتصاد کشور دست یابد.
نقش صنعت خودروسازی در توسعه اقتصادی کشورها در طول یک قرن گذشته قابل توجه بوده است. در واقع این بخش پویا نه تنها برای میلیونها نفر شغل ایجاد میکند بلکه به طور قابل توجهی بر رشد تجارت بینالمللی نیز تاثیر دارد و ردپای اقتصادی کشورها را در صحنههای جهانی گسترش میدهد. به طور مثال، رشد سریع اقتصادی چین تا حد قابل توجهی به توسعه صنعت خودروسازی در این کشور وابسته است، علاوه بر این صنعت خودروسازی پیشرفته در اقتصادهای توسعهیافته جهان از جمله ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن و کرهجنوبی نیز نمونه بارزی از تاثیر صنعت خودرو بر اقتصاد جهان است. براساس آمارها، صنعت خودروسازی به طور میانگین ۵ تا ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعهیافته را به خود اختصاص میدهد که از این لحاظ میتوان گفت رشد صنعت خودروسازی به نوعی با میزان توسعهیافتگی کشورها در ارتباط است.
همگام با توسعه و ساخت اولین وسایل نقلیه موتوری در جهان، آغاز تجارت بینالمللی خودرو نیز مورد توجه قرار گرفت. در واقع نیاز مبرم بشر به حملونقل و جابهجایی، خودرو را به یک عنصر مهم و حیاتی در مراودات تجاری طی دو قرن گذشته تبدیل کرده است. تاریخنگاریها نشان میدهد اغلب کشورهایی که از توانمندی بالایی در ساخت و توسعه خودروها برخوردار بودهاند، بیشترین حضور را در عرصه بینالمللی خوردو به ثبت رساندهاند. آمارها نیز حاکی از آن هستند که کشورهایی مانند آلمان، چین، ژاپن، کرهجنوبی و ایالات متحده آمریکا بیشترین سهم از درآمدهای صادراتی صنعت خودروی جهانی را به خود اختصاص میدهند. به نظر میرسد افزایش جمعیت جهان، تغییر در ترجیحات مصرفکنندگان و معرفی خودروهای الکتریکی به رشد تجارت بینالمللی خودرو در دهههای آتی کمک کنند.
بدنه و اتاق خودرو یکی از اجزای اصلی هشتگانه اتومبیل محسوب میشود که اسکلت اصلی خودرو را تشکیل میدهد و سایر قطعات و تجهیزات بر روی آن قرار میگیرند. به همین دلیل، طراحی بدنه خودرو با پیچیدگیها و دشواریهای خاصی همراه است. بدنه خودروها معمولا از ورقهای فولادی گالوانیزه ساخته میشوند. بخش عمدهای از وزن یک خودرو به بدنه آن تعلق دارد. با توجه به این مسئله، رشد تولید بدنه خودروها تقاضای بسیار بالایی را برای فولاد ایجاد خواهد کرد. در گزارش پیشِرو، ارزش فولاد مصرفی در تولید اتاق و بدنه برای نوسازی خودروها و همچنین تولید تریلرها و کاروانها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
امروزه، آلومینیوم به فلزی پرکاربرد در صنایع مختلف تبدیل شده است که از جمله مهمترین آنها میتوان به صنعت خودروسازی اشاره کرد. این مسئله عمدتا بدان خاطر است که آلومینیوم ویژگیهای کمنظیری دارد که بسیاری از ضرورتها در خودروسازی را تامین میکند. طبق برآوردهای صورتگرفته، در سالهای اخیر سهم صنعت خودروسازی از بازار جهانی آلومینیوم به حدود ۱۸ درصد نیز رسیده است که البته انتظار میرود این رقم همگام با رشد مصرف آلومینیوم، افزایش یابد. بررسیها حکایت از آن دارد که شدت مصرف آلومینیوم در تولید هر خودرو به صورت قابل ملاحظهای در میان مناطق مختلف جهان، متفاوت است؛ به عنوان نمونه میزان مصرف آلومینیوم در تولید هر دستگاه وسیله نقلیه موتوری سبک در آمریکای شمالی بیش از ۲۵۰ کیلوگرم برآورد میشود، در حالی که شدت مصرف آلومینیوم در صنعت خودروسازی کشورهای در حال توسعهای نظیر هندوستان و چین کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم است.
رشد روزافزون وسایل نقلیه الکتریکی و ضرورت تحقق اهداف آبوهوایی جهان، تقاضا برای برخی مواد معدنی حیاتی از جمله لیتیوم، کبالت، نیکل و گرافیت را برانگیخته است، چرا که این مواد به عنوان اجزای حیاتی باتریهای لیتیوم یونی شناخته میشوند. ظهور و رشد تولید خودروهای الکتریکی رقابت برای تامین این مواد معدنی را تشدید کرده و منجر به فشار به زنجیره تامین جهانی و نوسانات قیمت شده است. البته باید توجه داشت که روند رشد استخراج و فراوری مواد معدنی حیاتی در جهان به تکامل خود ادامه میدهد تا همگام با بازار رو به رشد خودروهای الکتریکی حرکت کند. در حالی که تقاضای لیتیوم، کبالت و نیکل در خودروهای الکتریکی به ۷۷، ۵۹ و ۲۴۰ هزار تن میرسد. براساس سناریوی خوشبینانه آژانس بینالمللی انرژی (IEA) انتظار میرود که تقاضای جهانی برای این مواد به ترتیب اعداد ۱۸۷، ۱۸۰ و ۶۵۸ هزار تن را تا سال ۲۰۳۰ ثبت کند.
در دنیای امروز، فولاد به بخشی جداییناپذیر از محیط اقتصاد و صنعت تبدیل شده است و در این بین، صنعت خودروسازی یکی از مهمترین صنایع مصرفکننده این فلز به شمار میآید. آمارها نشان میدهد که تقاضا از سوی خودروسازان هر ساله ۱۲ درصد از بازار مصرف فولاد را به خود اختصاص میدهد. هر چند که نخستین خودروها در جهان عمدتا از جنس چوب ساخته میشدند، با این حال، هماکنون بالغ بر ۶۰ درصد از وزن خودروها را انواع مختلف فولاد تشکیل میدهد که از جمله مهمترین آنها Mild steel، High-strength steel و Advanced high-strength steel هستند. بررسیها نشان میدهد که مصرف فولادهای پیشرفته با استحکام بالا در فرایند تولید خودرو و قطعات آن طی سالهای گذشته رشد چشمگیری را تجربه کرده است و در سالهای آتی نیز این روند به دلیل مزیتهایی که استفاده از فولادهای پیشرفته استحکام بالا در راستای سبکسازی در اختیار صنعت خودروسازی قرار میدهند، ادامه خواهد یافت.
بازار جهانی خودرو از زمان توسعه خود در طول انقلاب صنعتی تاکنون با تقاضای در حال تغییر مصرفکنندگان همگام شده است و در حال حاضر بیش از ۹۲ میلیون خودرو در سطح جهانی به فروش میرسد. در چند سال گذشته گرایش فزایندهای به سمت توسعه خودروهای الکتریکی در سطح جهانی شکل گرفته است، به طوری که امروزه صنعت نوظهور خودروهای الکتریکی حدود ۱۸ درصد از بازار خودروها را به خود اختصاص میدهد. در حالی که بازار خودروهای الکتریکی در ابتدا به ایالات متحده آمریکا، اروپا و ژاپن محدود میشد، اما رشد بیسابقه بازار و صنعت خودرو چین در دو دهه گذشته این کشور را به بزرگترین بازار خودروهای الکتریکی، به ویژه خودروهای الکتریکی باتریدار (BEV) تبدیل کرده است.
صنعت خودروسازی، در بیشتر کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه فعال در این حوزه، لوکوموتیو بخش صنعت محسوب میشود و حتی یکی از شاخصهای توسعهیافتگی به شمار میآید. در ایران نیز رشد و توسعه صنعت خودروسازی همواره یکی از اهداف و چشماندازهای برنامههای کلان توسعه بوده است، صنعتی که اگرچه امروز با چالشهای پرشماری دستبهگریبان است، با سیاستگذاری مناسب و الگوبرداری از کشورهای موفق این حوزه نظیر ژاپن و کرهجنوبی، میتوان رونق را به آن بازگرداند و امیدوار بود که این صنعت چرخ اقتصاد کشور را به حرکت درآورد.
از صنعت خودروسازی، به سبب گستردگی و پیوستگی زنجیرههای ارزش آن، به عنوان محرکی برای رشد اقتصادی یاد میشود. با وجود این، امروز صنعت خودروسازی در ایران، به رغم سابقه بسیار طولانی، با چالشهای متعدد و گوناگونی دستبهگریبان است که موجب شده جایگاه آن در اقتصاد کشور کمرنگتر از گذشته شود. پیشرفت نکردن تکنولوژی خودروها همسو با روند تحولات جهانی و متعاقب آن عدم امکان حضور در بازارهای بینالمللی، وابستگی به واردات، آسیبپذیری در مقابل تحریمها و نوسانات بازار ارز و سیاستگذاریهای بعضا نامطلوب در زمینه قیمتگذاری و عرضه محصولات از اصلیترین چالشهای صنعت خودروسازی برای نقشآفرینی در اقتصاد کشور به شمار میآیند.