مشاهده بیشتر
بلایای طبیعی هر سال خسارات و تلفات جانی و مالی بسیاری را ایجاد می‌کنند. یکی از مهم‌ترین راهکارها در دنیای امروزی به منظور کاهش یا جلوگیری از آثار مخرب ناشی از وقوع بلایای طبیعی، به‌کارگیری تکنولوژی در راستای پیش‌بینی‌پذیر کردن بلایای طبیعی و مقاوم‌سازی سازه‌ها در مناطق پرریسک از نظر وقوع بلایای طبیعی است. اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، شبکه‌های نسل پنجم، بتن‌های فرم‌پذیر، الیاف‌های کربنی عمل‌آوری‌شده با رزین اپوکسی نمونه‌هایی از تکنولوژی‌هایی هستند که در حال حاضر به منظور مدیریت بلایای طبیعی و مقابله با آنها در کشورهای مختلف به کار گرفته می‌شوند. نتایج بررسی آمارها گویای آن است که بهره‌گیری از تکنولوژی‌ها در حوزه مدیریت بلایای طبیعی در کاهش خسارت‌های جانی ناشی از آنها موثر بوده است.
همواره در اخبار مربوط به وقوع بلایای طبیعی، نام برخی کشورها بیشتر به گوش می‌رسد. سیر تاریخی وقوع بلایای طبیعی نشان می‌دهد بسته به شرایط اقلیم و جغرافیا، احتمال و ریسک وقوع این رخدادها در مناطق مختلف کره خاکی متفاوت است. اگر آمار تلفات جانی بلایای طبیعی نیز به تفکیک کشورها مورد مطالعه قرار گیرد، نتیجه حاصل خود صحه‌‌ای بر این ادعاست. ۴۸.۷ درصد و ۴۳.۲ درصد از تلفات جانی بلایای طبیعی در سال ۲۰۲۱ به ترتیب در دو قاره آسیا و آمریکا رخ داده و اروپا و آفریقا به ترتیب با ۲.۹ و ۵.۱ درصد کم‌ترین زیان را دیده‌اند.
اگرچه واضح‌ترین پیامدهای بلایای طبیعی تلفات جانی و خسارات فیزیکی ناشی از آن است، اما نباید از ابعاد آثار اقتصاد کلان آن غافل بود. در واقع عرضه، تقاضا و توزیع درآمد، سه وجه مهم از اقتصاد محسوب می‌شوند که تکانه بلایای طبیعی به دامن آنها نیز می‌رسد. در واقع بلایای طبیعی را می‌توان به عنوان رویداد‌هایی طبیعی تعریف کرد که با اختلال در عملکرد سیستم‌های اقتصادی، تأثیر منفی قابل توجهی بر دارایی ها، عوامل تولید، تولید، اشتغال یا مصرف دارند.
بلایای طبیعی شامل مجموعه‌ای از حوادث زیانباری هستند که منشا انسانی ندارند و به واسطه تغییرات آب‌وهوایی و حرکات تکتونیکی زمین ایجاد می‌شوند. این بلایا اغلب غیر قابل پیش‌بینی هستند و ممکن است رخداد یک بلای طبیعی مانند زلزله منجر به رویدادهای ناگوار دیگری همچون سیل، طوفان و شیوع بیماری شوند که این رویدادها نیز خسارت‌های مالی و جانی مضاعفی را ایجاد می‌کنند. در طول تاریخ وقوع برخی حوادث طبیعی با تلفات بالایی همراه بودهاند و یک کشور یا حتی کشورهای دیگری نیز به واسطه این حوادث درگیر شده‌اند. مروری بر رخداد حوادث طبیعی نشان می‌دهد که اغلب آنها در مناطقی خاص تکرار شده‌اند که جلوگیری از این حوادث به برنامه‌ریزی و سازگاری بیشتر با طبیعت نیاز دارد.
جنگ و اقتصاد، دو پدیده جدانشدنی از هم در طول تاریخ بشریت هستند. مسلماً پیروزی در میدان جنگ، بدون پشتیبانی یک اقتصاد قوی میسر نیست اما در مورد تاثیر مقوله جنگ بر اقتصاد طرف مهاجم یا مدافع، تحلیل‌ها و استنباط‌های ضدونقیضی وجود دارد. نخستین و قطعی‌ترین تبعات جنگ در حوزه اقتصاد، ایجاد فضایی پرپتانسیل همراه با عدم‌اطمینانی‌ها و ریسک است. در واقع آن چه که از تئوری رشد اقتصادی برمی‌آید، جنگ می‌تواند از طریق کانال‌هایی چون کاهش سرمایه انسانی و موجودی سرمایه فیزیکی، افزایش یا کندکردن روند توسعه فناوری، تقویت یا تضعیف نهادهای اجتماعی موجود، تورم و تأثیر بر قیمت‌ها از طریق افزایش هزینه سرمایه، بر اقتصادها تأثیر بگذارد.
در سطح محلی، ملی و بین المللی، گردشگری از نظر اقتصادی و زیست محیطی بازیگر مهمی است که قدرت زیادی برای تأثیرگذاری بر توسعه آینده دارد. اما علی‌رغم تمامی اثرات اقتصادی مثبت و رو به رشد آن در چند دهه اخیر که یکی از پررونق‌ترین بخش‌های اقتصاد جهانی محسوب می‌شود؛ روی دیگر چهره این صنعت، همراه با آثار خارجی منفی متعدد در جنبه‌های مختلف زیست محیطی، رفاهی و فرهنگی برای جوامع است. صنعت گردشگری در شکل نوین و کنونی خود با کاهش فزاینده منابع طبیعی از طریق استفاده غیربهینه از منابع آبی، جنگل‌زدایی و کمک به فرسایش خاک، گرم‌تر شدن کره زمین از طریق انتشار آلاینده‌ها و هم‌چنین از بین بردن تنوع زیستی و زیستگاه‌های طبیعی در سراسر جهان تاثیرات نامطلوب خود را بر جای گذاشته است.
بخش گردشگری در عصر حاضر به عنوان یکی از اجزای موثر بر رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع به شمار می‌آید. بدیهی است که نتایج حاصل از توسعه این بخش، در کشورهایی که با ورود تعداد بیشتری از گردشگران رو‌به‌رو هستند، پر رنگ‌تر نمود پیدا می‌کند. با این حال باید توجه داشت که ورود حجم بالایی از گردشگران به کشورهای میزبان، تنها به برخورداری از جنبه‌های مثبت آن ختم نمی‌شود و پیامدهای مخربی را نیز برای این کشورها در پی دارد. در سال ۲۰۲۱، سه کشور فرانسه، مکزیک و اسپانیا به ترتیب بیشترین ورود گردشگران بین‌المللی را ثبت کرده‌اند که عوامل متعددی را می‌توان به عنوان محرکی برای این موضوع بر‌شمرد.
بخش گردشگری جهان از روند رو به رشدی در سال‌های اخیر برخوردار بوده است و منبعی با پتانسیل بالا برای رشد اقتصاد و اشتغال در بسیاری از کشورها به شمار می‌آید. با این حال، ریسک‌ها و چالش‌های متعدد اثرگذار بر این بخش، تا حد زیادی آن را برای ادامه روند خود، آسیب‌پذیر می‌کنند. در سال‌های اخیر نیز، ریسک‌های متعددی به طور مستقیم و غیر مستقیم بر این بخش اثرگذار بودهاند که بحران کرونا، تورم اقتصادی و وقوع جنگ روسیه و اوکراین از آن جمله‌اند. اگرچه این ریسک‌ها می‌توانند گستره بزرگی از توریسم جهانی را تحت تاثیر قرار دهند، اما بدیهی است که بیشترین آسیب را کشورهایی که به اقتصاد حاصل از بخش گردشگری خود وابستگی بالایی دارند متحمل خواهند شد.
بخش گردشگری مجموعه‌ای از سفرها و جابه‌جایی‌ها، با اهداف و انگیزه‌های متفاوت را در خود جای می‌دهد. ماهیت «تفاوت» انسان‌ها و انگیزه‌های آنها، سبب طبقه‌بندی توریسم به بخش‌های متعددی می‌شود که از جمله موارد کلی آن می‌توان به توریسم داخلی، بین‌المللی، کاری و تفریحی اشاره کرد. این بخش در موارد جزئی‌تر خود، انواع متفاوتی از توریسم همچون توریسم آموزشی، پزشکی، مذهبی، فرهنگی، روستایی و ... را در بر می‌گیرد که هر یک از آنها، از سهم قابل توجهی در حوزه توریسم برخوردار هستند.
در عصر حاضر، از حوزه گردشگری به عنوان یکی از عناصر جدایی‌ناپذیر در رشد و توسعه کشورها یاد می‌شود. تاثیر توسعه این بخش، گستره بزرگی از وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تا نقش انکارناپذیر آن در رشد اقتصادی جوامع را به شکل مستقیم و غیر‌مستقیم در بر می‌گیرد. از این رو، کشورها علاوه بر سعی در حفظ منابع طبیعی خود، همواره در پی توسعه زیرساخت‌های لازم برای بهره‌مندی حداکثری از مزایای قابل حصول از بخش گردشگری هستند. شاخص‌های متعددی برای بررسی کشورهای بزرگ این حوزه وجود دارد که در این گزارش به ارزش افزوده ایجاد شده توسط بخش گردشگری، تعداد شغل‌های ایجاد شده و ورود گردشگر بین‌المللی پرداخته شده است.
صنعت گردشگری به عنوان بزرگترین صنایع خدماتی جهان در طول دهه‌های گذشته، با گسترش و تنوع مداوم مواجه بوده است، طوری که امروزه به یکی از بزرگترین و سریع‌ترین بخش‌های اقتصادی در جهان تبدیل شده است که توانسته اقتصاد بسیاری از کشورهای فقیر و درحال توسعه را تغذیه کند و روند رشد و توسعه را در آنها به حرکت درآورد. در واقع گردشگری تنها صنعتی محسوب می‌شود که بدون از دست دادن منابع طبیعی قابل توجه و صادرات هیچ گونه کالای مادی، برای کشورها کسب درآمد به ارمغان دارد.
امروزه افراد با اهداف مختلف تجاری، سیاسی، شغلی، سیاحتی و ... به شهر یا کشور دیگری سفر می‌کنند. این سفرها در سال‌های اخیر به شدت در حال افزایش است، اما آیا در گذشته نیز سفر کردن به سهولت امروز بوده است؟ بررسی تاریخ نشان می‌دهد که در قرون گذشته به سبب کمبود امکانات و نبود وسایل حمل‌ونقل سفر بر حسب ضرورت و به دشواری انجام می‌شد. در آن زمان اهداف مسافرت اغلب تجاری بود و مشهورترین جهانگرد جهان مارکو پولو نیز با هدف تجارت، اغلب به کشورهای آسیایی مسافرت می‌کرد. با این حال، در قرن هفدهم اولین تور مسافرتی جهان به نام تور بزرگ برگزار شد که اهداف سیاحتی و تفریحی را دنبال می‌کرد. این تورها نقطه عطف مسافرت‌های نوین بود و با ظهور وسایل نقلیه موتوری به اوج خود رسید. مسافرت که روزی فقط به ثروتمندان اختصاص داشت، امروز در دسترس همگان قرار گرفته و صنعتی جدید به نام گردشگری را ایجاد کرده است.
