مشاهده بیشتر
از اکتشاف ذخایر نفتی و شروع استخراج از این ذخایر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ صنعت جهان یاد می‌شود. در ایران نیز، به عنوان کشوری دارای ذخایر بزرگ نفتی جهان، از سال‌ها قبل، استخراج نفت خام بخش بزرگی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است. فرایند استخراج نفت از مناطق خشکی شامل مراحل مختلفی است و به تجهیزات و ابزارهای گوناگونی نیاز دارد که اکثر آن‌ها از فلزات، به‌ویژه انواع فولاد، ساخته می‌شوند.
بخش زیادی از ذخایر نفت جهان در زیر سطح دریاها قرار گفته است که این امر موجب شده تا بشر به سمت احداث سکوهای دریایی استخراج نفت حرکت کند؛ مسئله‌ای که به سبب پیچیدگی‌های احداث سازه‌های دریایی، با چالش‌ها و ریسک‌هایی مواجه است. خلیج فارس و دریای خزر ذخایر نفتی فراوانی را در خود جای داده‌اند؛ به همین سبب، حرکت به سمت بهره‌برداری و استخراج از این ذخایر فرصتی مناسب برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود. با توجه به این مسئله و نیز حجم فلزات مصرفی در احداث سکوهای نفتی دریایی، می‌توان به بررسی اثر توسعه این بخش بر بازار فلزات کشور پرداخت.
صنعت نفت و گاز امروز بزرگ‌ترین بخش اقتصاد ایران است. در بخش‌های مختلف صنعت نفت و گاز، از اجرای عملیات حفاری و لوله‌گذاری تا استخراج و تاسیسات و تجهیزات مورد نیاز برای آن، حمل نفت و گاز از طریق خط لوله، ذخیره‌سازی در مخازن و فروش محصولات از پایانه‌های صادراتی فلزات نقشی بدون جایگزین را ایفا می‌کنند. از این رو، احداث تاسیسات بزرگ این صنعت و نیز تولید داخلی تجهیزات مورد استفاده در آن موجب افزایش مصرف فلزات در کشور خواهد شد. در گزارش پیشِ‌رو، جنبه‌های مختلف تاثیر توسعه صنعت نفت و گاز بر بازار فلزات کشور به‌اختصار مورد بررسی قرار گرفته است.
تونل‌ها، پل‌ها و گالری‌ها از جمله مهم‌ترین زیرساخت‌های احداث خطوط ریلی برون‌شهری محسوب می‌شوند که احداث آن‌ها با دشواری‌ها و پیچیدگی‌های فراوانی همراه است. همچون هر سازه دیگری، فلزات نقش نخست را در احداث این زیرساخت‌ها ایفا می‌کنند. تونل‌ها باید از پایداری مناسبی در طول زمان برخوردار باشند و به همین دلیل در ساخت آن‌ها از سیستم‌های نگهداری مختلفی استفاده می‌شود که عنصر اصلی اغلب آن‌ها فولاد است. پل‌ها نیز سازه‌هایی بزرگ هستند که غالباً در شرایط دشوار محیطی ساخته می‌شوند و باید از مقاومت مناسبی در مقابل تحمل وزن قطار برخوردار باشند. به همین دلیل، از شکل‌های مختلف مقاطع فولادی در احداث این زیرساخت‌ها استفاده می‌شود.
توسعه‌نیافتگی خطوط ریلی برون‌شهری متناسب با رشد صنعتی کشور، در سال‌های اخیر، همواره یکی از نگرانی‌های اصلی بخش صنعت و معدن کشور بوده است. بر اساس برنامه ۱۴۰۴ توسعه، طول خطوط ریلی کشور باید به دو برابر میزان کنونی برسد که با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور و روند چند سال اخیر توسعه بخش راه‌آهن، تحقق آن منطقی به نظر نمی‌رسد و این مسئله دورنمای چالش‌برانگیزی را برای لجستیک و حمل‌ونقل کشور پدید می‌آورد. ریل‌های قطارها از جنس فولاد ساخته می‌شوند تا از مقاومت کافی در مقابل وزن سنگین قطارها برخوردار باشند. همچنین در ساخت تجهیزات مورد استفاده در خطوط ریلی برون‌شهری از مس، آلومینیوم و فولاد استفاده می‌شود. در گزارش پیشِ‌رو، تاثیرات توسعه خطوط ریلی برون‌شهری بر بازار فلزات کشور مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
ایستگاه‌های قطار یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های سیستم‌های راه‌آهن برون‌شهری محسوب می‌شوند. یک ایستگاه قطار شامل بخش‌های مختلف نظیر خطوط ریل، سوزن‌ها، سکوهای مسافری و بارگیری و نیز ساختمان بزرگی می‌شود که بخش‌های مختلف تجاری، اداری و رفاهی مجموعه را در خود جای می‌دهد. در احداث ایستگاه‌های قطار نیز، همچون سایر ساختمان‌ها و تاسیسات، فلزات مختلف از جمله فولاد، آلومینیوم و مس نقش اصلی را ایفا می‌کنند. به این موارد بایستی میزان فولاد مصرفی در خطوط ریل و سوزن‌ها را نیز افزود. با توجه به این مسئله، اثر احداث ایستگاه‌های جدید قطارهای برون‌شهری را می‌توان از منظر ارزش فلزات مصرفی مورد بررسی قرار داد.
امروزه احداث و توسعه خطوط قطارهای شهری یکی از اولویت‌های اصلی برنامه‌ریزی‌های شهرها و کلان‌شهرها محسوب می‌شود که می‌تواند بخش بزرگی از چالش‌های امروز نظیر رفت‌وآمد، مصرف انرژی، اتلاف زمان، ترافیک و حوادث رانندگی را مرتفع سازد. احداث خطوط مترو در شهرها غالبا به روش زیرزمینی انجام می‌شود و به همین دلیل، به سرمایهگذاری بالایی نیاز دارد. برای نگهداری و حفظ پایداری تونل‌های حفرشده، از تجهیزات و سیستم‌های مختلفی استفاده می‌شود که فولاد ماده اولیه اساسی اغلب آن‌هاست. ریل‌های نصب‌شده در تونل‌ها نیز از جنس فولاد هستند. با توجه به این مسئله، احداث خطوط قطارهای شهری از جنبه‌های مختلف موجب افزایش مصرف فلزات در کشور می‌شود.
در بخش‌های مختلف احداث یک ایستگاه مترو انواع گوناگونی از فلزات مصرف می‌شوند. فولاد ماده اولیه اصلی احداث سازه ایستگاه در زیر سطح زمین خواهد بود تا بتواند در طولانی‌مدت، پایداری ایستگاه را تضمین کند. به‌علاوه، در یک ایستگاه مترو، تجیهزات مختلفی برای سهولت استفاده و رفاه افراد پیش‌بینی می‌شود که بخش بزرگی از این تجهیزات نظیر صندلی‌ها، نرده‌ها و ... از انواع مختلف فولاد و همچنین آلومینیوم هستند. همچنین تجهیزات برق‌رسانی و روشنایی در ایستگاه‌های مترو نیز دیگر منبع مصرف فلزاتی نظیر مس، فولاد و آلومینیوم است.
فرایند تولید در صنایع ریلی، همچون دیگر صنایع، به تامین یوتیلیتی‌ها از جمله گاز، برق و آب نیاز دارد و توسعه ظرفیت‌های این صنایع بدون توجه به مسئله احداث زیرساخت‌های انتقال و توزیع این یوتیلیتی‌ها امکان‌پذیر نیست. در احداث این زیرساخت‌ها، فلزات نقش پررنگی را ایفا می‌کنند. فولاد ماده اولیه اصلی ساخت لوله‌های انتقال آب و گاز است. همچنین در ساخت تجهیزات انتقال و توزیع برق از انواع مختلف فولاد و نیز آلومینیوم و مس استفاده می‌شود. در همین راستا، می‌توان تاثیرات توسعه ظرفیت‌های تامین یوتیلیتی‌های صنایع ریلی را بر بازار فلزات کشور مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
اهمیت و تاثیر افزایش ظرفیت حمل ریلی کالا بر توسعه صنعتی کشور بر کسی پوشیده نیست. این مسئله برای ایران، که از شرایط جغرافیایی استراتژیکی بهره می‌برد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ زیرا توسعه خطوط ریلی فرصت‌های مناسبی را پیشِ‌روی رشد صادرات و تجارت بین‌المللی کشور می‌گشاید. همچنین نمی‌توان از اهمیت مقوله ترانزیت کالا، که مسئله‌ای مهم در لجستیک منطقه‌ای و حتی جهانی محسوب می‌شود، غافل شد. روشن است که یکی از زیرساخت‌های مهم برای حمل ریلی کالا، تجهیزات و ماشین‌آلات بارگیری و باربرداری کالاها و محصولات به واگن‌هاست. از این رو، از جنبه میزان فلزات مصرفی در ساخت این تجهیزات می‌توان تاثیرات رشد ترانزیت و حمل کالای خطوط ریلی بر بازار فلزات کشور را مورد بحث و بررسی قرار داد.
با توجه به شرایط خاص حمل‌ونقل فرآورده‌های نفتی، بخش قابل‌توجهی از انتقال این مواد به کمک خطوط لوله انجام می‌شود. از این رو، گسترش ظرفیت‌های پالایشگاهی در کشور نیاز به احداث خطوط لوله جدید برای انتقال این مواد خواهد داشت. با توجه به فشار بالای انتقال این فرآورده‌ها در داخل خطوط لوله و همچنین خاصیت خورندگی این مواد، برای ساخت خطوط لوله مذکور از انواع خاصی از فولاد استفاده می‌شود. از این رو، می‌توان احداث خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی را از جنبه تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار داد.
اگرچه برخورداری از ذخایر فراوان گاز و توسعه ظرفیت‌های پالایش گاز، ایران را در تامین گاز مصرفی جامعه و صنعت کشور بی‌نیاز ساخته است، اما باید توجه داشت که مسئله مهم در این زمینه توجه به خطوط توزیع گاز کشور است تا بتوان نیاز تمام واحدهای صنعتی و مناطق مسکونی را در نقاط مختلف کشور تامین کرد. با توجه به فولاد به‌کاررفته در خطوط لوله و تاسیسات توزیع گاز، اهمیت توسعه این خطوط را می‌توان از منظر میزان فلزات مصرفی در احداث و توسعه خطوط جدید نیز مورد بررسی قرار داد.
