مشاهده بیشتر
مبادلات تجاری با کشورهای همسایه همواره فرصتی مناسب برای توسعه تجارت خارجی بوده است. با در نظر گرفتن شرایط ناشی از تحریم‌ها در وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران، توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه اهمیتی دوچندان می‌یابد. هر یک از کشورهای همسایه شمالی ایران، از جمله جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و ارمنستان، دارای مزایای به‌خصوصی در این حوزه‌اند و البته موانع و مشکلاتی نیز بر سر راه تجارت با آن‌ها وجود دارد. با این حال، آمارها حاکی از خالی ماندن بسیاری از ظرفیت‌ها در مبادلات تجاری با کشورهای یادشده‌اند. امید می‌رود که از تمامی ظرفیت‌ها در این حوزه به بهترین شکل استفاده شود تا فشار ناشی از تحریم‌ها بر اقتصاد کشور تا حد ممکن کاهش یابد.
امروزه با توجه به این که کشورها با انواع تهدیدات داخلی و خارجی مواجه هستند، برخورداری از توان نظامی مناسب و مطلوب یک ضرورت محسوب می‌شود. تا پیش از چند دهه گذشته، تسلیحات نظامی ایران عمدتا وارداتی بود و به همین دلیل کشور دستاورد تکنیکی خاصی در حوزه صنایع نظامی نداشت. این در حالی است که پس از انقلاب و به دنبال آن تحریم‌ها، وقوع جنگ تحمیلی و تهدیدهای پی در پی نظامی شکل‌گیری گفتمان «خودکفایی» و جریان نخبه‌گرایی فضای صنعت نظامی کشور را در طول چهار دهه به کلی متحول ساخت، به طوری که اگر در سال‌های پیش از انقلاب بخش عمده‌ای از نیازهای نظامی کشور از طریق واردات برطرف می‌شد، امروزه نه‌تنها واردات تسلیحات نظامی ایران به حداقل ممکن رسیده بلکه ایران قادر به صدور تسلیحات خود است.
خدمات عمومی طیف گسترده‌ای دارد و شامل تمام اموری می‌شود که جوامع امروزی به منظور ادامه حیات خود و پیشرفت به آن‌ها نیاز دارد. در ایران، دولت‌ها طی دهه‌های گذشته به اشکال گوناگون اقدام به ارائه گسترده خدمات عمومی در تقریبا تمامی حوزه‌ها از جمله تامین اجتماعی، حمل‌ونقل عمومی، آموزش و بهداشت و درمان کرده است. آمارها و گزارش‌های ارائه‌شده گویای آن است که خدمات عمومی در حوزه تامین اجتماعی، حمل‌ونقل و آموزش به صورت کلی چندان مطلوب نبوده و رضایت عمومی را به دنبال نداشته است. با این حال، حوزه بهداشت و درمان از وضعیت به نسبت بهتری برخوردار بوده است، به طوری که بر اساس آخرین گزارش‌های ارائه‌شده، ایران به لحاظ شاخص پوشش همگانی سلامت بالاتر از متوسط جهانی است.
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، به دلیل نقشی که هم در ایجاد تقاضا و هم در توسعه ظرفیت‌ها و امکانات تولیدی دارد، از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد ایران برخوردار است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و موجودی سرمایه در ایران، طی تقریبا دو دهه گذشته به شدت تضعیف شده است. در سال ۱۳۸۵، مجموع تشکیل سرمایه ثابت ناخالص حدود یک هزار و ۱۹۶ هزار میلیارد ریال بود و تا سال ۱۳۹۹ به حدود ۸۷۱ هزار میلیارد ریال (ثابت سال ۱۳۹۰) کاهش پیدا کرد که جهش ۱.۶ برابری میزان استهلاک سرمایه‌های ثابت در مدت مشابه، سبب شد تا در سال‌های اخیر نرخ رشد موجودی سرمایه در اقتصاد ایران به صفر نزدیک و حتی در برهه‌هایی منفی شود. در کنار افت قابل ملاحظه میزان سرمایه‌گذاری‌ها در ایران، بررسی‌ها نشان می‌دهد تخصیص منابع مالی به تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش‌های مختلف اقتصادی چندان متناسب با نیازمندی‌های کشور و میزان مشارکت هر یک از بخش‌ها در تولید ناخالص داخلی نیست؛ موضوعی که به نوعی حکایت از هدررفت سرمایه در اقتصاد ایران دارد.
ساختار اقتصادی ایران برای سال‌های متمادی با درآمدهای نفتی عجین شده است. با این حال، این مسئله به همان اندازه که مزیتی ذاتی برای اقتصاد کشور به شمار می‌آید، در بزنگاه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی به خصوص در سال‌های اخیر، به پاشنه‌آشیل اقتصاد کشور نیز تبدیل شده است. در واقع در چند سال اخیر زنگ خطری برای ضرورت تنوع‌بخشی به اقتصاد ایران به صدا درآمده است و لزوم حرکت به سمت اقتصاد معدنی در کشور روز به روز بیشتر از قبل احساس می‌شود. اگرچه برخورداری از ذخایر قابل توجهی از مواد معدنی مختلف، مزیت پررنگی برای رشد بخش معدن و صنایع معدنی و فلزی در کشور به حساب می‌آید، اما بی‌تردید کلید اصلی تحقق این موضوع را باید در رشد سرمایه‌گذاری‌ها و تشکیل سرمایه ثابت در این حوزه جست‌و‌جو کرد.
در هر واحد صنعتی، تجهیزات و ماشین‌آلات مختلفی به کار گرفته می‌شود و عملکرد مناسب این ماشین‌آلات عامل بسیار مهمی در بهره‌وری کل مجموعه به حساب می‌آید. از این رو، لازم است تا در ساخت تجهیزات صنعتی، استانداردهای خاصی مد نظر قرار بگیرد و این محصولات مطابق با آخرین فناوری‌های روز ساخته شوند. در ایران نیز اگرچه بخش عمده‌ای از ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی از کشورهای خارجی خریداری می‌شوند، بدیهی است که حرکت به سمت تولید این تجهیزات گام بلندی به سمت بی‌نیازی به خارج از کشور و توسعه اقتصادی خواهد بود.
در زندگی امروز، ابزارآلات و یراق‌آلات نقش مهمی را در ساخت و تولید محصولات ایفا می‌کنند و استفاده از آن‌ها موجب دوام، استحکام، زیبایی و افزایش کارایی وسایل و تجهیزات می‌شود. ابزارآلات دستی نظیر آچارها، اره‌ها و ... در واقع وسایلی هستند که به شکل‌های گوناگونی طراحی می‌شوند و موجب تسهیل و تسریع فعالیت‌ها می‌شوند و دقت انسان را افزایش می‌دهند. یراق‌آلات نیز محصولات نیمه‌ساخته‌ای هستند که موجب اتصال بسیاری از وسایل چوبی و فلزی، از جمله در‌ها و پنجرهها (فلزی و غیرفلزی) و سایر وسایل منزل می‌شوند. با توجه به اینکه ابزارآلات و یراق‌آلات در زمره محصولات بادوامی هستند که باید تحمل فشار و ضربه را در مدت زمان طولانی داشته باشند، جنس این قطعات غالبا فلزی است. همچنین این محصولات از تنوع بالایی نیز برخوردار هستند؛ بنابراین یکی از محرک‌های بازار فلزات اساسی به شمار می‌روند. از این رو، در گزارش حاضر، تولید و توسعه ظرفیت‌های یراق‌آلات و ابزارهای دستی و بُرّنده در کشور و تاثیر آن بر ارزش فلزات مصرفی در این عرصه مورد بررسی قرار گرفته است.
زندگی مدرن امروزی نیاز به سرعت عمل و سهولت در انجام امور روزمره را بیشتر کرده است و هر روز ابزاری تازه برای تامین نیاز انسان و بهبود این شرایط طراحی و به کار گرفته می‌شود. انسان امروز از ابزارهای متنوع و پرتعدادی برای رسیدن به رفاه نسبی تلاش می‌کند. لوازم خانگی یکی از عواملی هستند که در تعیین سبک زندگی افراد نقش مهمی ایفا می‌کنند. روند صعودی فناوری‌ها و تکنولوژی، در کنار تمایل بشر به تسریع و تسهیل شدن امور، باعث شده است که لوازم خانگی نسبت به گذشته گستردگی و کاربرد افزون‌تری پیدا کنند و کارهای خانه با سرعت و شتاب بیشتری انجام شوند. تجهیزات پخت و آماده‌سازی غذا نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌اند و از سال‌های گذشته تاکنون ابزارهای متنوعی برای عملآوری غذا پدید آمده‌اند. روشن است که آماده‌سازی غذا با کمک لوازمی همچون چرخ‌گوشت، همزن، فر، مایکروفر و ... نه‌تنها موجب صرفه‌جویی در زمان می‌شود، بلکه نتیجه مطلوب‌تری از لحاظ کیفیت نیز ارائه می‌دهد. در چند سال اخیر، تنوع زیادی در بخش ماشین‌های عملآوری غذا به وجود آمده است و لوازم جدید و کاربردی زیادی ارائه شده‌اند. از این رو، توسعه ظرفیت‌های تولید این عرصه همواره یکی از موارد مهم قابل‌توجه در توسعه صنعت لوازم خانگی به شمار می‌رود. توسعه ظرفیت‌های این بخش، همچون سایر بخش‌های صنعت، از چندین منظر می‌تواند بر بازار فلزات تاثیرگذار باشد.
امروز دیگر پیمودن مسیر توسعه صنعتی بدون دسترسی و تامین ماشین‌آلات و تجهیزاتِ مناسب میسر نیست. استفاده از ماشین‌آلات مناسب مزیت‌های پرشماری را از جنبه‌های مختلف نظیر بهره‌وری تولید و کاهش بهای تمام‌شده محصولات ایجاد می‌کند. فلزات بخش عمده وزن ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل، با رشد صادرات این محصولات، مقدار قابل‌توجهی از فلزات مختلف با حداکثر ارزش افزوده به کشورهای خارجی صادر می‌شود. یکی از چالش‌های اساسی امروز صنعت ماشین‌سازی کشور معضل تحریم‌ها و دسترسی نداشتن به تکنولوژی‌های روز است که موجب شده تا به‌تدریج از ارزش صادرات ماشین‌آلات صنعتی کشور کاسته شود.
دو فلز سرب و روی از پرکاربردترین و باارزش‌ترین فلزات غیرآهنی شمرده می‌شوند و در زمره منابع معدنی اثرگذار بر اقتصاد جهانی هستند. با توجه به ذخایر بالقوه معدنی سرب و روی ایران و همچنین پیش‌بینی افزایش تقاضای جهانی این دو فلز ارزشمند به سبب کاربردهای وسیع، بررسی فرصت‌ها و ابعاد مختلف حرکت به سوی بهره‌برداری از ظرفیت‌ها بیش از پیش نمایان می‌شود. در چنین شرایطی، با پیاده‌سازی یک استراتژی مناسب به منظور استفاده از این فرصت‌ها، می‌توان با ایجاد ارزش افزوده به رشد اقتصاد کشور و افزایش تولید ناخالص داخلی کمک قابل‌توجهی کرد.
عوامل مختلفی بر میزان نفت ذخیره‌سازی‌شده در مخازن کشور اثرگذار هستند. محدودیت‌های فروش و کاهش صادرات و کاهش سطح تولید پالایشگاه‌های کشور از جمله عواملی هستند که موجب افزایش میزان نفت ذخیره‌سازی‌شده می‌شوند. از این رو، توسعه زیرساخت‌ها و احداث مخازن جدید نفت خام عاملی مهم برای بهبود شرایط صنعت نفت کشور به شمار می‌آید. در احداث مخازن فوق، از ورق‌های فولادی با ابعاد و آلیاژهای خاصی استفاده می‌شود که تولید داخلی آن‌ها در بی‌نیازی صنعت نفت از واردات خواهد بود. از این رو، سرمایهگذاری در احداث و نوسازی مخازن نفت را می‌توان از جنبه تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار داد.
بخش زیادی از ذخایر نفت جهان در زیر سطح دریاها قرار گفته است که این امر موجب شده تا بشر به سمت احداث سکوهای دریایی استخراج نفت حرکت کند؛ مسئله‌ای که به سبب پیچیدگی‌های احداث سازه‌های دریایی، با چالش‌ها و ریسک‌هایی مواجه است. خلیج فارس و دریای خزر ذخایر نفتی فراوانی را در خود جای داده‌اند؛ به همین سبب، حرکت به سمت بهره‌برداری و استخراج از این ذخایر فرصتی مناسب برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود. با توجه به این مسئله و نیز حجم فلزات مصرفی در احداث سکوهای نفتی دریایی، می‌توان به بررسی اثر توسعه این بخش بر بازار فلزات کشور پرداخت.
