مشاهده بیشتر
پاندمی ویروسی ناشناخته در جهان، باعث ایجاد نگرانی‌هایی در خصوص تقاضای فلزات شده است. همان‌طور که این معضل بر اقتصاد جهانی اثرگذار بوده است، بدون شک به تبع آن اقتصاد ایران هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. صنعت سرب و روی ایران و جهان، مانند دیگر صنایع فلزی، خسارات زیادی از کاهش تقاضا، در برخی موارد کاهش تولید و گاه مازاد عرضه بر تقاضا ناشی از پاندمی بیماری کویید ۱۹ متحمل شده است. تمام کشورهای دنیا اقداماتی را به منظور جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری در دستور کار خود قرار داده‌اند که موجب تغییرات گسترده‌ای در لجستیک، شیوه‌های کار و روش‌ها در صنعت فلزات شده است. گزارش حاضر به بررسی رخدادهای صنعت سرب و روی ایران و جهان در دوران کرونا می‌پردازد.
ایجاد و توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، در بخش‌های ساخت‌وساز، تامین ماشین‌آلات، تامین زیرساخت، حمل‌ونقل و... برای فلزات تقاضای قابل توجهی ایجاد می‌کند. کلیه صنایعی که از محصولات پتروشیمی به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند، از قطعات پلاستیکی تا لاستیک خودرو، همگی در این بخش قرار می‌گیرند. به موازات توسعه صنایع پتروشیمی مادر در کشور، صنایع پایین‌دستی پتروشیمی کشور نیز درحال‌توسعه است. با توسعه این صنایع به سبب به‌کارگیری ماشین‌آلات و تجهیزات گوناگون و همچنین لزوم تامین زیرساخت‌های تامین مواد اولیه برای این واحدها، تقاضا برای مصرف فلزات اساسی مختلف همچون فولاد، آلومینیوم و مس به عنوان ماده اولیه اصلی تولید ماشین‌آلات و ساخت‌وساز سازه‌های صنعتی افزایش خواهد یافت. در گزارش پیشِ‌رو به بحث تاثیرات توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی بر رشد بازار فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم پرداخته می‌شود.
در سال‌های گذشته، رونق صنعت ساخت و تعمیر قایق‌های تفریحی و ورزشی موجب شده بود تا تقاضای مناسبی برای فلزات، خصوصا فولاد، در کشور ایجاد شود که این امر دورنمای روشنی را برای بازار فلزات کشور پدید می‌آورد. اما به‌یکباره رکود قابل توجهی در این صنعت ایجاد شد. این رکود متقابلا بر مصرف فلزات در این عرصه نیز اثرگذار بود و موجب شد تا افت شدیدی در تقاضای فولاد کشور پدید آید. این رکود، که در سال‌های اخیر نیز ادامه یافته است، در کنار تاثیرات سوء آن بر اقتصاد و اشتغال کشور، موجب شده است تا امروز بخش بزرگی از تقاضای بالقوه برای فلزات نیز بدون استفاده باقی بماند؛ در صورتی که اگر برنامه‌ریزی مناسبی به منظور توسعه این صنعت سودآور تحقق می‌یافت، امروز تقاضای قابل توجهی برای انواع محصولات فلزی در کشور ایجاد می‌شد.
رشد و توسعه چشمگیر صنایع غذایی و آشامیدنی در سال‌های گذشته، تقاضای شگرفی را برای ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده این صنایع ایجاد کرده است؛ به‌طوری که این امر به خودی خود، به محرکی برای رشد و توسعه صنعت ساخت و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع غذایی و آشامیدنی تبدیل شده است. با این وجود، همچنان ایران در زمره کشورهای واردکننده این تجهیزات شناخته می‌شود و فاصله زیادی تا پوشش نیاز وارداتی کشور از محل تولیدات داخلی به چشم می‌خورد.
صنایع ساختمانی یکی از مهم‌ترین بخش‌های وابسته به بخش ساخت‌وساز محسوب می‌شود. به دنبال افزایش کیفیت محیط زندگی و فعالیت انسان‌ها و لزوم فراهم آوردن زیرساخت‌های مناسب برای تحقق این مهم، امروزه صنایع ساختمانی با ظرفیت‌های فراوانی برای رشد تولیدات و تنوع‌بخشی به محصولات خود مواجه هستند. توسعه این صنایع از جنبه‌های مختلفی بر بازار فلزات کشور اثرگذار خواهد بود. رشد تولید محصولاتی که اغلب آن‌ها از جنس فلز ساخته می‌شوند و نیز احداث و توسعه واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها و زیرساخت‌ها و صنایع پشتیبان این واحدها تماما موجب افزایش مصرف فلزات می‌شوند.
نفت خام ماده‌ای ارزشمند اما تصفیه‌نشده است. این ماده از هزاران ترکیب شیمیایی مختلف به نام هیدروکربن‌ها تشکیل شده که دارای نقاط جوش مختلف هستند. پالایشگاه‌ها و سیستم‌های فرآوری آن‌ها نفت خام را به محصولات پرکاربرد و باارزش‌تری همچون سوخت‌ها تبدیل می‌کنند. ایران، با برخورداری از ذخایر نفتی فراوان، در گروه بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت دنیا قرار گرفته است. نفت استخراج‌شده از ذخایر، محصولی خام و با ارزش افزوده بسیار کم است. توسعه ظرفیت‌های پالایشگاهی گامی مهم در تولید فرآورده‌های نفتی به عنوان منابع انرژی و مواد واسطه صنعتی است. در شرایطی که تحریم‌ها موجب ایجاد موانع و مشکلات متعددی در حوزه صادرات شده است، جلوگیری از خام‌فروشی نفت و حرکت به سمت تولید محصولات میانی و نهایی می‌تواند موجب جهش صنعت نفت و در پی آن رشد اقتصادی کشور شود.
با پیشرفت تکنولوژی و نوآوری در فناوری لوازم الکترونیکی، دنیای امروز به سمت دیجیتالی و هوشمند‌شدن می‌رود. امروزه انجام کارها بدون استفاده از لوازم الکترونیکی دشوار و تا حدودی غیرممکن شده است و این لوازم در زمره کالاهای جدایی‌ناپذیر زندگی انسان‌ها محسوب می‌شوند. گسترش استفاده از لوازم الکترونیکی در جهان موجب افزایش تجارت بین‌المللی این محصولات شده و سهم قابل توجهی از ارزش تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است. آمار واردات لوازم الکترونیکی در کشور نشان می‌دهد که ارزش واردات این لوازم در سال‌های اخیر رشد داشته است. دسترسی نداشتن به تکنولوژی روز ساخت لوازم الکترونیکی و شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه سبب افزایش آمار واردات این محصول و تبدیل شدن ایران به کشوری واردکننده در این زمینه شده است.
در سال‌های اخیر، به سبب لزوم بهداشت و سلامت دام و طیور برای تامین غذای سالم، به مکانیزه کردن فرایند تولید محصولات پروتئینی و گوشتی بسیار توجه شده است. یکی از ملزومات اساسی برای مکانیزاسیون فرایند تولید این محصولات استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مرغداری و دامداری مناسب است تا با استفاده از آن‌ها بهره‌وری و تولید دام و طیور نیز افزایش یابد. با توجه به این مسئله، لازم است که توسعه ظرفیت‌ها و تولید این نوع ماشین‌آلات و تجهیزات در کشور مورد توجه قرار گیرد. احداث این واحدها و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع دامپروری و مرغداری بی‌شک موجب مصرف فلزات در کشور خواهد شد.
ساختمان‌ها کالبدهایی زیربنایی‌اند که زمینه ارتقای استانداردهای زندگی محسوب می‌شوند. بنابراین بخش ساختمان از بخش‌های مهم و اساسی اقتصاد کشور به شمار می‌رود. این بخش، به سبب اشتغال‌زایی فراوانی که در کشور فراهم می‌سازد، به بهبود وضعیت اقتصاد کمک می‌کند. از آنجا که صنعت ساختمان ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کند، می‌تواند منبع درآمد کشور را افزایش دهد و تاثیر بسزایی در رشد اقتصادی داشته باشد. بنابراین لازم است که با برطرف کردن چالش‌های پیشِ‌روی صنعت ساختمان، گام‌های اجرایی مطلوبی در راستای توسعه این صنعت برداشته شود، تا علاوه بر تامین نیازهای جامعه، به‌خصوص در زمینه ساختمان‌های مسکونی، نقش پررنگ‌تری را در رشد اقتصادی کشور ایفا کند.
فاکتور‌های جمعيتی، در هر جامعه کوچک و بزرگ، از بسياری از عوامل متفاوت تاثير می‌پذیرند و بر بسياری از آن‌ها نيز تاثیر می‌گذارند. فاکتور تعداد متوسط افراد خانوار يا به عبارتی، بعد خانوار يکی از انواع متنوع شاخص‌های جمعيتی است که در حال حاضر در بسياری از نقاط دنيا و همچنين کشورمان در حال کاهش است. تغييرات اين شاخص جمعيتی تاثیرات بسیاری را بر بسياری از بازارها و صنايع کشور خواهد داشت. کالاهای بادوام مصرفی در منازل یکی از مواردی هستند که مسئله کوچک شدن خانوارها و افزایش تعداد خانواده‌های کشور در اثر آن می‌تواند تاثیر دوچندانی را بر بازار مصرف آن‌ها داشته باشد که این امر فرصت مناسبی را برای بخش صنعت کشور در زمینه ارتقای تولی و تامین نیاز داخلی فراهم می‌سازد.
در تجارت بین‌المللی، از کشورهای دارای مرز مشترک به عنوان محور توسعه یاد می‌شود. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهند که استفاده از پتانسیل‌های این بخش موجب بهبود شرایط اقتصادی و توسعه صادرات کشورها می‌شود. ایران با کشور افغانستان حدود هزار کیلومتر مرز زمینی مشترک دارد. با توجه به اینکه این کشور کمتر از تکنولوژی‌های صنعتی بهره‌مند شده و چرخ اقتصاد آن نیز غالبا حول بخش کشاورزی و خدمات می‌چرخد، فرصت مناسبی برای حضور و نقش‌آفرینی ایران در بازارهای این کشور فراهم آمده است. در سال‌های اخیر نیز استفاده از فرصت‌های به‌وجودآمده موجب شده است تا سهم صادرات کشور به افغانستان افزایشی چشمگیر یابد. با این حال، شرایط بحرانی این کشور و همچنین موانع صادراتی در داخل کشور می‌توانند به عواملی برای از دست رفتن پتانسیل‌های صادراتی این کشور تبدیل شوند.
گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین زیربخش‌های اقتصادی در جهان، در قرن جاری به یکی از مهم‌ترین منابع درآمد و ایجاد فرصت‌های شغلی برای بسیاری از کشورهای دنیا تبدیل شده است و می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم سایر فعالیت‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد، به‌طوری که از آن به عنوان موتور توسعه یاد می‌شود. صنایع دستی و تا حدی هم صنایع حمل‌ونقل و ساخت‌وساز، از جمله صنایعی هستند که می‌توانند تحت تاثیر تحولات گردشگری قرار گیرند. با این حال عملکرد پایین‌تر از ظرفیت بخش گردشگری ایران در سال‌های گذشته، موجب شده است تا عملکرد و جایگاه اغلب این صنایع و فعالیت‌های اقتصادی در اقتصاد کشور از پتانسیل‌های واقعی کمتر باشد.
