مشاهده بیشتر
صنعت کشاورزی، به لحاظ دارا بودن قابلیت‌ها و ظرفیت‌های شایان توجه در رشد و توسعه اقتصادی کشورها، از اهمیت بالایی برخوردار است و یکی از مهمترین منابع درآمد کشورهای درحال‌توسعه به شمار می‌آید. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر نفت منبع اصلی درآمدهای ملی کشور بوده و هم‌اکنون درآمدزایی این بخش به سبب وجود تحریم‌ها بسیار محدود شده است، توسعه تولید محصولات کشاورزی می‌تواند به میزان قابل ملاحظه‌ای از وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی بکاهد. با نگاهی به ارزش افزوده بخش کشاورزی و دامپروری کشور و مقایسه سهم آن از اقتصاد با میزان جهانی، به‌آسانی می‌توان دریافت که این بخش با جایگاه اصلی خود بسیار فاصله دارد. بر اساس بررسی‌ها، بخش کشت محصولات و باغداری سهم بالاتری را در تولید ناخالص داخلی کشور دارد، اما به سبب ارزش ستانده بالای بخش دامپروری، این بخش بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
آموزش و پرورش از ابتدا بخش جدایی‌ناپذیر زندگی افراد محسوب می‌شده است. امروزه مدارس و دانشگاه‌ها محل اصلی آموزش و کسب تجربه افراد محسوب می‌شوند و به همین دلیل، توسعه بافت شهرها را بدون ایجاد و احداث مدارس و حتی دانشگاه‌ها نمی‌توان متصور بود. ارتقای سرانه فضای آموزشی کشور و بهبود و تجهیز آن‌ها یکی از موارد مهمی است که در سال‌های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و تاثیر قابل توجهی را بر ارتقای سطح آموزش جوانان کشور دارد. احداث و نوسازی مدارس و دانشگاه‌ها، که ساختمان‌هایی بزرگ و با زیربنای قابل توجه‌اند، موجب مصرف میزان قابل توجهی از فلزات اساسی می‌شوند و به همین دلیل، توسعه آن‌ها را می‌توان از منظر تاثیرشان بر بازار فلزات نیز بررسی کرد.
سال‌هاست که وابستگی به نفت شرایط پرنوسانی را برای اقتصاد ایران ایجاد کرده و تاثیرپذیری شدید درآمدهای نفتی از تکانه‌های جهانی و نیز شرایط تحریمی در سال‌های اخیر ضربات شدیدی را بر پیکره اقتصاد ایران وارد آورده است. این در حالی است که توجه بیشتر به سایر بخش‌های اقتصادی نظیر صنایع معدنی و فلزی و تکمیل زنجیره‌های ارزش برای تولید محصولات نهایی می‌تواند گام بلندی در مسیر بهبود شاخص‌های اقتصاد ایران باشد. در برنامه‌های توسعه کشور برای هریک از بخش‌های اقتصاد و صنعت ایران، چشم‌اندازها و اهداف مختلفی پیش‌بینی شده است که تحقق آن‌ها می‌تواند وابستگی اقتصاد ایران به نفت را به حداقل برساند. در این گزارش، سناریوهای پیشِ‌روی اقتصاد ایران در سال‌های آتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
درگاه‌های صادراتی یکی از مهمترین منابع درآمد ارزی برای کشورها به شمار می‌آیند و توسعه صادرات تضمینی برای رشد اقتصادی کشورها محسوب می‌شود. لازمه نقش‌آفرینی در حوزه صادرات، تولید و عرضه محصولاتی با کیفیت و قیمت مناسب و رقابت‌پذیر است، اما کلیه کشورها با عرضه هر نوع محصولی در تلاش برای کسب درآمد از طریق صادرات‌اند. با توجه به اینکه ایران دارای ذخایر غنی نفت و گاز است، این بخش همواره بیشترین مقدار صادرات را به خود اختصاص می‌دهد. در سال‌های اخیر، صادرات غیرنفتی کشور افزایش یافته است، اما بخش عمده این محصولات را مواد خام و نیمه‌ساخته تشکیل می‌دهند. به نظر می‌رسد که با تکمیل زنجیره ارزش، حرکت به سمت تولید محصولات رقابت‌پذیر و رفع موانع موجود، بتوان زمینه‌های رونق صادرات در کشور را فراهم کرد.
بررسی وضعیت موجود در برخی از صنایع فلزات غیرآهنی حاکی از بهره‌مندی کشور از مزیت‌های بسیار است. با این حال، برخی از این صنایع در کشور آن‌طور که انتظار می‌رود توسعه نیافته‌اند که علل این مسئله را باید در محدودیت‌ها و موانعی جست‌وجو کرد که بر سر راه تولید این دسته از فلزات قرار دارند. در این میان، صنعت مس، با توجه به پیشینه آن در کشور و اقدامات صورت‌گرفته، شرایط مطلوب‌تری را تجربه می‌کند. امید می‌رود که راهکارهای لازم در خصوص توسعه هر چه بیشتر سایر فلزات غیرآهنی نیز در دستور کار قرار گیرد، زیرا در غیر این صورت، دستیابی به چشم‌اندازهای معین‌شده برای این فلزات بسیار دشوار خواهد بود.
در سرزمین ایران از دیرباز به دلیل خشکی آب و هوای بخش عمده‌ای از وسعت آن و عدم بارش کافی باران در بیش از نیمی از سال و همچنین فصلی بودن آب رودخانه‌ها و در نتیجه عدم دسترسی به آب، چاره‌اندیشی‌های گوناگونی برای تامین آب شیرین در فصول خشک سال شده است. احداث بندها، قنات و آب‌انبارها نمونه‌هایی از زیرساخت‌های سنتی توسعه پایدار هستند که نخستین مبدعان آن در تاریخ، ساکنان فلات ایران بوده‌اند. اما چند دهه‌ای است که در کشور به سبب سوء مدیریت منابع آبی، رشد سریع و الگوی استقرار نامناسب جمعیت و کشاورزی ناکارآمد، بحران آب که در گذشته زنگ خطری در پهنه ایران محسوب نمی‌شد، امروز در برخی استان‌های کشور با گوشت و پوست و استخوان در حال درک شدن است.
تاثیر تورم بر فضای کلی اقتصاد و محیط کسبوکار از جمله مفاهیمی به شمار می‌رود که تجربه اثبات کرده است این آثار بسته به سطوح نرخ تورم و منشا شکل‌گیری و بعضا نیز واکنش دولت‌ها برای کنترل تورم می‌تواند مثبت یا منفی باشد. بررسی روند کلی حجم اقتصاد ایران و تغییرات نرخ تورم بیانگر آن است که در سال‌های با نرخ تورم شدید، رشد اقتصادی منفی بوده است. با این حال، بررسی آمارهای ارزش‌افزوده گروه‌های مختلف اقتصادی گویای آن است که الزاما تحت سطوح بالای نرخ‌های تورم، رابطه کل به جزء برقرار نیست.
ایران که حدود ۱.۱ درصد از مساحت خشکی و یک درصد از کل جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهد، یکی از کشورهای ثروتمند جهان در زمینه برخورداری از ذخایر معدنی به شمار می‌آید و برخی از کارشناسان اظهار دارند که نزدیک به ۷ درصد از پتانسیل‌های معدنی جهان در ایران قرار گرفته‌اند. با این حال به نظر می‌رسد جایگاه بخش معدن که از پتانسیل‌های قابل توجهی برای فعال‌سازی ظرفیت‌های اقتصادی و ایجاد رشد در آن برخوردار است، کماکان با ظرفیت‌های واقعی خود فاصله دارد. عوامل متعددی در این بین قابل بررسی و ارزیابی هستند که از جمله مهمترین آن‌ها، می‌توان به محدودیت جذب سرمایه‌گذاری‌ها و عدم توازن آن‌ها و دسترسی نداشتن به تامین‌کنندگان تکنولوژی اشاره کرد.
احداث ساختمان‌های مسکونی یکی از اساسیترین پایه‌های رشد و شکوفایی اقتصادی و افزایش سطح رفاه اجتماعی در جوامع امروزی به شمار می‌رود. ساخت منازل مسکونی بسیار متاثر از شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه است و با رکود و یا رونق اقتصادی کشور، ساخت مسکن می‌تواند کاهش و افزایش یابد. در حالی که در جهان این مسئله مهم بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد، بررسی روند احداث ساختمان‌های مسکونی کشور در چند دهه اخیر نشان می‌دهد که ساخت مسکن همواره با فرازونشیبهای فراوانی مواجه بوده و به نظر می‌رسد که لازم است چالش‌ها و فرصت‌های این صنعت بیشتر مورد توجه و موشکافی قرار گیرند. توسعه سرمایه‌گذاری‌ها در پروژههای ساخت مسکن، به سبب ارتباط بسیار نزدیک آن با بخش‌های مختلف صنعت، می‌تواند به حرکت چرخ اقتصاد کشور کمک شایانی کند. یکی از صنایع وابسته به ساخت مسکن صنعت فلزات اساسی است که توسعه این بخش مصرف فلزاتی نظیر فولاد، آلومینیوم و مس را به دنبال خواهد داشت.
تونل‌ها، پل‌ها و گالری‌ها از جمله مهمترین زیرساخت‌های احداث خطوط ریلی برون‌شهری محسوب می‌شوند که احداث آن‌ها با دشواری‌ها و پیچیدگی‌های فراوانی همراه است. همچون هر سازه دیگری، فلزات نقش نخست را در احداث این زیرساخت‌ها ایفا می‌کنند. تونل‌ها باید از پایداری مناسبی در طول زمان برخوردار باشند و به همین دلیل در ساخت آن‌ها از سیستم‌های نگهداری مختلفی استفاده می‌شود که عنصر اصلی اغلب آن‌ها فولاد است. پل‌ها نیز سازه‌هایی بزرگ هستند که غالباً در شرایط دشوار محیطی ساخته می‌شوند و باید از مقاومت مناسبی در مقابل تحمل وزن قطار برخوردار باشند. به همین دلیل، از شکل‌های مختلف مقاطع فولادی در احداث این زیرساخت‌ها استفاده می‌شود.
صنعت ذوب و ریخته‌گری فلزات از جمله مهمترین صنایع سنگین در اقتصاد دنیا برشمرده می‌شود. در این صنعت از روش‌های مختلفی برای استخراج فلزات از دل مواد معدنی و تولید محصولات نیمه‌ساخته فلزی استفاده می‌شود که هریک از این روش‌ها از مکانیسم منحصربه‌فردی برخوردار هستند و بسته به نحوه عملکرد، از ماشین‌آلات و تجهیزات مختلفی بهره می‌گیرند. صنعت متالورژی ایران در سال‌های اخیر روندی روبه‌رشد را تجربه کرده که این امر افزایش تقاضا برای ماشین‌آلات این صنعت را در پی داشته است. بدیهی است که توسعه ظرفیت‌های تولید ماشین‌آلات صنعت متالورژی و رشد آمار تولیدات این تجهیزات می‌تواند نقش مهمی در پیمودن مسیر توسعه این صنعت ایفا کند. همچنین، با توجه به حجم فلزات مصرف‌شده در توسعه ظرفیت‌ها و تولید ماشین‌آلات یادشده، می‌تواند تا حد زیادی موجب افزایش مصرف فلزات در کشور شود.
امروز بازار جهانی تجهیزات ساختمانی به بازاری رقابتی و بزرگ تبدیل شده است و فعالان آن می‌کوشند تا با ارائه محصولاتی با دوام و کیفیت بالاتر، نقش پررنگ‌تری را در توسعه صنعت ساخت‌وساز کشورها ایفا کنند. شرایط کشورهایی نظیر عراق و افغانستان، که در دوره بازسازی پس از جنگ به سر می‌برند، فرصت مناسبی را برای واحدهای تولید تجهیزات ساختمانی کشور فراهم آورده است تا با حضور در بازار این کشورها و تامین نیاز آن‌ها، گام بلندی را در راستای توسعه صادرات و رشد اقتصادی کشور بردارند؛ مسئله‌ای که با توجه به میزان فلزات مصرف‌شده در تجهیزات مختلف ساختمانی، بر بازار صنایع معدنی و فلزی کشور و تکمیل زنجیره ارزش این صنایع نیز اثرگذار خواهد بود.
