مشاهده بیشتر
اهمیت و تاثیر افزایش ظرفیت حمل ریلی کالا بر توسعه صنعتی کشور بر کسی پوشیده نیست. این مسئله برای ایران، که از شرایط جغرافیایی استراتژیکی بهره می‌برد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ زیرا توسعه خطوط ریلی فرصت‌های مناسبی را پیشِ‌روی رشد صادرات و تجارت بین‌المللی کشور می‌گشاید. همچنین نمی‌توان از اهمیت مقوله ترانزیت کالا، که مسئله‌ای مهم در لجستیک منطقه‌ای و حتی جهانی محسوب می‌شود، غافل شد. روشن است که یکی از زیرساخت‌های مهم برای حمل ریلی کالا، تجهیزات و ماشین‌آلات بارگیری و باربرداری کالاها و محصولات به واگن‌هاست. از این رو، از جنبه میزان فلزات مصرفی در ساخت این تجهیزات می‌توان تاثیرات رشد ترانزیت و حمل کالای خطوط ریلی بر بازار فلزات کشور را مورد بحث و بررسی قرار داد.
حفاری یکی از مهمترین بخش‌های اکتشاف و تولید نفت و گاز به شمار می‌رود و تحقق اهداف توسعه صنعت نفت و گاز بدون برنامه‌ریزی اصولی و منسجم برای سازماندهی صنعت حفاری کشور امکان‌پذیر نیست. عملیات حفاری فرایندی پیچیده و دشوار است و به تجهیزات مختلفی نیاز دارد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به دکل حفاری اشاره کرد. علاوه بر دکل، در حفاری چاه‌ها به منظور پیشگیری از ریزش دیواره نیاز به لوله‌گذاری است. این لوله‌ها عموما از فولاد کربنی و فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شوند.
امنیت انرژی در جهان، همواره به عنوان یک مسئله استراتژیک در نظر گرفته شده، این در حالی است که همگام با پیشرفت جوامع و روند جهانی شدن «Globalization»، اقتصاد جهانی و بازارهای انرژی شاهد پیدایش ریسک‌های ژئوپلیتیکی بوده که هر یک به نحوی بازارهای نفت و گاز طبیعی را تحت تاثیر قرار داده‌اند. سال ۱۹۷۳، یکی از بزرگترین بحران‌های نفتی جهان تا به امروز (به دلیل بالا گرفتن منازعات نظامی میان برخی کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی) کلید خورد که تقریبا ۷ سال به طول انجامید و سبب شد تا قیمت جهانی نفت تقریبا ۶ برابر شود. سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ نیز با آغاز نبرد نظامی روسیه و اوکراین و همچنین حمله رژیم صهیونیستی به غزه، به دلیل کاهش قابل ملاحظه صادرات نفت و گاز طبیعی روسیه به اتحادیه اروپا و مختل شدن روند تولید و صادرات گاز طبیعی در منطقه خاورمیانه، مجددا بازارهای انرژی در مقیاس جهانی تا حدی متلاطم شد، با این حال، تاثیر ریسک‌های ژئوپلیتیکی اخیر بر بازار انرژی نسبت به دوره‌های قبل محدودتر شده است. واقعیت آن است که در طول بحران‌های نفتی گذشته، جامعه جهانی به سمت پویایی بیشتر (به خصوص در زمینه تامین و مصرف انرژی) رفته است؛ این مسئله عمدتا به این خاطر است که وقوع بحران‌های نفت و گاز طبیعی در بلندمدت، هم به تامین‌کنندگان و هم به مصرف‌کنندگان انرژی خسارت جدی وارد می‌کند.
در گزارش پیشِ‌رو میزان مصرف فلزات ناشی از توسعه ظرفیت‌های واحدهای تولید بدنه و اتاق وسایل نقلیه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این بخش یکی از اجزای مهم صنعت بزرگ و گسترده خودروسازی محسوب می‌شود که رونق و توسعه آن می‌تواند این صنعت را هم از لحاظ کمیت و رشد تولیدات و هم از لحاظ کیفیت محصولات بهبود ببخشد. به‌علاوه، توسعه ظرفیت‌های واحدهای تولید بدنه و اتاق خودرو، همچون سایر واحدهای صنعتی، از جنبه‌های مختلف نظیر احداث ساختمان‌ها و تاسیسات بزرگ و همچنین نیاز به ساخت ماشین‌آلات متعدد و پیشرفته موجب مصرف فلزات خواهد شد.
تلاش برای درمان بیماری‌ها و آسیب‌ها در قرون گذشته همواره وجود داشته است. اهمیت سلامتی در بهره‌وری اجتماعی و کیفیت زندگی، منجر به شکل‌گیری سازمان‌های ملی و بین‌المللی و طرح قوانینی شده است تا حوزه سلامت را به بخش دارای ساختار و نظام‌مند تبدیل کند. مروری بر آمارها نشان می‌دهد روند توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و سلامتی کشورهای مختلف، تا حد زیادی به شاخص‌های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی آن‌ها وابسته است. در ادامه می‌توان گفت سرمایهگذاری در حوزه سلامت علاوه بر کمک به ارتقای سطح سلامت جامعه و بهبود سیستم‌ها و زیرساخت‌های بهداشتی سبب رشد اقتصادی در جوامع نیز می‌شود. افزایش شدید مخارج دولت‌ها برای سلامت، زمینه‌ساز افزایش هزینه‌های بهداشتی به بالاترین سطح خود در طول تاریخ و رسیدن آن به حدود ۹ تریلیون دلار شد که تقریبا برابر با ۱۱ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان است.
در عصر حاضر حفظ سلامتی جسمی و روانی اعضای جامعه به خصوص نیروی کار به یک پارامتر مهم برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان تبدیل شده است، چرا که کاهش بهره‌وری در نتیجه بروز نقصان در سلامتی نیروی کار می‌تواند تبعات سنگینی در سطح کلان برای جوامع به دنبال داشته باشد. از این رو، بسیاری از کشورها مبالغ قابل توجهی را صرف توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی به عنوان لازمه بهبود سطح عمومی سلامت جامعه می‌کنند. در ایران تنها طی دهه ۱۳۹۰، رقمی حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال از سوی دولت صرف توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی شده است. این مسئله با خود افزایش چشمگیر مصرف فلزات را به دنبال داشته است.
بخش اعظم انرژی مصرفی در جهان به سوخت‌های فسیلی اختصاص می‌یابد و به همین دلیل، امروز مقوله نفت سیاست بین‌المللی در جهان را تا حد زیادی تحت‌الشعاع قرار داده است. مسئله دسترسی ارزان و آسان، تامین انرژی برای مصرف‌کنندگان و نیز امنیت مسیرهای انتقال انرژی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بسیار مهم است. در این میان، ایران از سه ویژگی برجسته برای نقش‌آفرینی در بازار جهانی نفت و گاز جهان برخوردار است: نخست، برخورداری از ذخایر فراوان انرژی‌های فسیلی؛ دوم، قرار گرفتن در مرکز بیضی انرژی جهان؛ سوم، موقعیت ژئوپلیتیکی مناسب و قرار گرفتن در محل تلاقی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا. برخورداری از چنین شرایطی مزیت‌های فراوانی را برای حضور پررنگ در بازار انرژی جهان ایجاد کرده است. یکی از موارد مهم در این زمینه، برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و توسعه پایانه‌های صادراتی نفت است که توجه به آن گام بلندی در مسیر افزایش ظرفیت‌ها، رفع چالش‌ها و کاهش هزینه‌ها خواهد بود.
بخش عمده ذخایر نفتی در منطقه جنوب کشور قرار گرفته‌اند. این در حالی است که بسیاری از پالایشگاه‌های بزرگ کشور در نواحی مرکزی کشور نظیر تهران و اصفهان احداث شده‌اند که با توجه به این مسئله، مقوله انتقال نفت خام از محل استخراج به پالایشگاه امری کلیدی و تعیین‌کننده است. بخش بزرگی از انتقال نفت خام توسط خطوط لوله انجام می‌شود. این خطوط از قطر بالایی برخوردارند و از جنس فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شوند. هم‌اکنون ظرفیت‌های مناسبی برای تولید داخلی این نوع فولاد در کشور ایجاد شده است که توسعه این ظرفیت‌ها و رشد تولیدات این نوع ورق‌های فولادی می‌تواند موجب خودکفایی و جلوگیری ازخروج ارز از کشور شود؛ مسئله‌ای که نمی‌توان از تاثیرات گسترده آن بر بازار و صنعت فولاد چشم‌پوشی کرد.
بسته به عوامل مختلفی همچون برخورداری از منابع طبیعی، اهمیت نظامی و پتانسیل‌های اقتصادی، مناطق جغرافیایی استراتژیکی در جهان وجود دارند. آبراهه‌های طبیعی یا کانال‌های ساخته شده به دست انسان که اقیانوس‌ها و دریاها را به هم متصل می‌سازند یکی از این مناطق به شمار می‌آیند که نقشی بسیار حساس را در توازن اقتصاد و تجارت کلیه کشورهای صنعتی و کشورهای ساحلی منطقه ایفا می‌کنند، چرا که سالانه حجم زیادی از تجارت بین‌الملل از طریق این آبراهه‌های باریک صورت می‌پذیرد و هر رخدادی که امنیت دریانوردی را در این مناطق تهدید کند به همان نسبت منافع این اقتصادها را به خطر می‌اندازد. همچنین ارزش اقتصادی این نقاط اغلب سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در تاسیسات بندری، زیرساخت‌های کشتیرانی و سایر صنایع مرتبط با دریانوردی را در این مناطق به دنبال دارد.
سرنوشت کریدورهای اقتصادی را پیش از آن‌که مزیت‌های نسبی جریان‌های تجاری تعیین کنند، سیاست‌های ژئوپلتیکی تعیین می‌کند. برای مثال کشور روسیه در پاسخ به تحریم‌های اقتصادی به دنبال جایگزین‌کردن بازارهای غرب با کشورهای آسیای میانه و شرقی است که به طور قابل توجهی بر نقشه راه تجارت جهانی تاثیر می‌گذارد. ابتکار کمربند و جاده، یکی از بزرگترین پروژه‌های زیرساختی جهان است که پتانسیل بالایی در ترسیم مجدد الگوهای تجارت جهانی دارد. کمربند و جاده، یک استراتژی توسعه زیرساخت جهانی است که توسط دولت چین در سال ۲۰۱۳ برای سرمایه گذاری در بیش از ۱۴۰ کشور اتخاذ شده و بر اساس گفته‌ها می‌تواند به مهمترین ابزار سیاسی پکن در آینده تبدیل شود.
توسعه و پیشرفت در صنایع نظامی همواره موضوعی حیاتی بوده است که هم بر هدایت جنگ‌ها و هم بر اقتصاد کشورها در دوران درگیری‌های ژئوپلیتیکی تاثیرگذار می‌گذارد. برای مثال جنگ جهانی اول شاهد تغییر از جنگ سنتی به درگیری‌های صنعتی بود و در طول جنگ جهانی دوم مقیاس تولید صنایع نظامی به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد. به طور مثال، نوآوری‌هایی مانند تانک‌ها، هواپیماها، رادارها و فناوری هسته‌ای در این دوره توسعه یافتند. علاوه بر این، در سال‌های اخیر تجارت و انتقال تسلیحات نظامی توسط کشورهای با صنایع نظامی پیشرفته مورد توجه قرار گرفته است که این امر فارغ از این که به حمایت نظامی از کشورهای متحد کمک می‌کند به تشدید درگیری بین کشورها دامن می‌زند.
با توجه به اینکه ایران در رده کشورهای برخوردار از منابع انرژی محسوب می‌شود، توسعه صنعت نفت و گاز همواره یکی از اولویت‌های مهم برنامه‌های توسعه کشور بوده است، برنامه‌هایی که با توجه به تغییر شرایط سیاسی و تحریم‌های شدید، تحقق آن‌ها با اما و اگرهایی مواجه شده و برخی از کارشناسان این عرصه معتقدند که لازم است مورد بازنگری قرار گیرند. در هر صورت، مطابق با شرایط فعلی صنعت نفت و گاز و دورنمای این صنعت، می‌توان سناریوهایی را برای توسعه این صنعت در نظر گرفت. بر اساس این سناریوها، می‌توان چشم‌اندازهایی برای مصرف فلزات در بخش‌های مختلف صنعت نفت و گاز کشور ترسیم کرد.
