مشاهده بیشتر
صنعت خودروسازی یکی از بخشهای مهم اقتصاد و تجارت جهانی محسوب میشود. نقش و جایگاه خودروها در صنعت و زندگی امروز بشر موجب شده است تا بسیاری از کشورها، با سرمایهگذاری در این عرصه به منظور ارتقای ظرفیتهای تولید و بالا بردن سطح کیفی محصولات، به جایگاه مناسبی در صنعت خودرو دست یابند و از این طریق، ضمن تامین نیاز مصرفی، بر قدرت اقتصادی خود نیز بیفزایند. خودرو در سال ۲۰۱۹، بر اساس ارزش تجارت، چهارمین محصول تجاری در جهان بوده و افزون بر آن، اشتغال میلیونها نفر در سراسر جهان وابسته به صنعت خودروسازی است.
صنعت خودروسازی بهعنوان یکی از صنایع استراتژیک جهان، از گذشته تاکنون تحولات بسیار زیادی را تجربه کرده است. از تحول در قسمتهای مختلف یک خودرو گرفته تا تغییرات موتور و پیشران آنها، همه به منظور رفاه و بهبود کیفیت زندگی انسانها انجام شدهاند. ایجاد تحولاتی در ساخت باتری اتومبیلها، منجر به تولید خودروهای برقی و هیبریدی شد که انقلابی بزرگ در این صنعت محسوب میشوند. تولید این خودروها نسبت به خودروهای بنزینی در طی دهه گذشته افزایش یافته و به دنبال رویکرد جهانی کاهش مصرف سوختهای فسیلی، روز به روز بر تولید آنها افزوده میشود. پیشبینیها از آیندهای با خودروهای برقی و هیبریدی بیشتر و کاهش فروش خودروهای بنزینی خبر میدهند. همچنین هیدروژن به عنوان یک سوخت پاک در جهان، گزینهای است که فراگیرشدن آن منوط به توسعه بیشتر و کاهش برخی هزینهها برای استفاده از این سوخت پاک در جهان خواهد بود.
صنعت باتری در ایران، از ابتدای تاسیس تا کنون، سرعت بسیار بالایی را در توسعه ظرفیتها تجربه کرده است، به طوری که در حال حاضر، ظرفیت تولید سالانه باتری در ایران بیش از نیاز کشور تخمین زده میشود. چالشهای متعددی پیشروی صنعت باتری کشور قرار دارد که از جمله مهمترین آنها سهم بالای باتریهای خارجی از بازار مصرف داخلی است؛ همچنین هماکنون بخش قابل توجهی از ظرفیتهای تولید باتری در داخل کشور خالی مانده است. آمارها در حالی نشان میدهد واردات باتری از سوی ایران تقریبا ۲۸ برابر صادرات آن است که ظرفیت صادرات سالانه ۳۲ تا ۳۳ میلیون عدد باتری در کشور وجود دارد.
با توجه به روند تولید و واردات خودرو و نیز آمار نامناسب اسقاط خودروها در کشور، هرساله به میزان قابلتوجهی به خودروهای موجود در کشور افزوده میشود. هر خودرو از قطعات مختلفی تشکیل شده است که اغلب آنها باید در دورههای زمانی مختلف تعویض شوند. از این رو، بدیهی است که هر سال به میزان قطعات یدکی مورد نیاز برای تعمیر خودروهای فعلی افزوده میشود. اغلب قطعات مورد استفاده در خودروها از جنس فلزات اساسی ساخته میشوند. بنابراین تولید داخلی قطعات خودرو و افزایش تقاضا برای آن در سالهای آینده بر مصرف فلزات در کشور بسیار اثرگذار خواهد بود.
زیرساختهای آب گستره وسیعی از سیستمهای ذخیره، تصفیه و تامین آب را در بر میگیرند. بدیهی است که هر یک از این زیرساختها در شرایط محیطی و کارکردی متفاوتی قرار دارند و به تبع آن، پیشنیازهای متفاوتی نیز برای موادی که از آنها ساخته میشوند وجود دارد. مواد و شرایط محیطی از جمله مهمترین پارامترهایی به شمار میآیند که در عمر مفید زیرساختها تاثیرگذارند. استحکام، مقاومت به خوردگی، دوام، مقاوم به تغییرات دمایی و ... برخی از خواصی هستند که در فرایند انتخاب مواد برای این زیرساختها مد نظر قرار گرفته میشوند.
در باب اهمیت و جایگاه تولید و صادرات نفت خام در اقتصاد ایران سخن بسیار گفته شده است. سالهاست که بخش بزرگی از اقتصاد ایران با صادرات نفت خام و درآمدهای نفتی گره خورده است. به رغم ذخایر بسیار ارزشمند نفت خام ایران، این مسئله هماکنون به پاشنه آشیل اقتصاد کشور بدل شده است؛ زیرا صادرات و درآمدهای نفتی کشور تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله تحریمها، شرایط اقتصادی دنیا و قیمت جهانی نفت قرار دارد و هر گونه تغییر در این شرایط، درآمدهای نفتی به عنوان منبع اصلی درآمد کشور را با چالش و حتی بحران مواجه میسازد. نشانههای این مسئله، در شرایط اقتصادی کشور در سالهای اخیر به دنبال اِعمال تحریمهای نفتی، بهراحتی قابل مشاهده است.
به لحاظ تاریخی، صنعت خودرو یکی از بزرگترین بازارهای مصرف انرژی در جهان به شمار میرود و با توجه به این که برای تامین انرژی مورد نیاز خود تا حد زیادی به سوختهای فسیلی متکی بوده است، عامل محرکی در تقاضای روبهرشد نفت تلقی میشود. با حرکت جهان به سمت منابع انرژی پایدار، وسایل نقلیه زمینی با چالشهایی در انتقال از سوختهای فسیلی به سمت سوختهای جایگزین مواجه هستند، بنابراین نفت همچنان بیش از ۹۰ درصد از سوخت مورد نیاز خودروها را تامین میکند، این در حالی است که وسایل نقلیه الکتریکی به عنوان محرک اصلی تقاضا برای الکتریسیته در آینده ظاهر شدهاند. در حالی که تقاضای الکتریسیته وسایل نقلیه عددی بالغ بر ۱۳۴ تراوات ساعت را در سال ۲۰۲۳ به ثبت رسانده، اما براساس سناریوی انتشار صفر انتظار میرود که از مرز ۱.۷ هزار تراوات ساعت نیز در سال ۲۰۳۰ فراتر رود.
ایران در تولید مواد اولیه و برخی از محصولات نیمهنهایی و نهایی مزایای بسیاری دارد. تولید سالانه بیش از ۲۵ میلیون تن فولاد خام، ۲۵۰ هزار تن کاتد مس و بیش از ۳۰۰ هزار تن شمش آلومینیوم مواردی هستند که ایران در آنها مزیت جانبی دارد و اکنون باید بهره بسیار بیشتری از آنها در صنایع پاییندست و پرمصرف خود مانند صنعت خودرو ببرد. عوامل داخلی و خارجی بسیاری مانع از پیشتازی و توسعه صنعت خودرو و صنایع وابسته مانند صنعت تولید قطعات شدهاند. اگرچه از دهه گذشته تاکنون کشور در تولید بسیاری از قطعات پیشرفت کرده، تا خودکفایی کامل راه زیادی در پیش است.
با رشد تقاضا برای خودروهای الکتریکی و صنایع الکترونیکی مصرفی و متعاقبا باتریهای قابل شارژ و با چگالی انرژی بالا، طیف متنوعی از تکنولوژیهای جدید باتری ظاهر شدهاند که از مواد معدنی مختلفی مانند لیتیوم، کبالت و نیکل ساخته میشوند. این مسئله تقاضا برای مواد خام را افزایش میدهند و از آنجایی که عرضه اولیه این فلزات همواره با محدودیتهایی مواجه است، موضوع بازیافت باتری که به ایجاد یک اقتصاد چرخشی و به حداقل رساندن پسماند کمک میکند مورد توجه قرار گرفته است. آمارها نشان میدهد چین با ظرفیت بازیافت بیش از ۵۰۰ هزار تن باتری در جهان پیشرو است و پس از آن اروپا و ایالات متحده آمریکا با ظرفیت بازیافت ۲۰۰ هزار تن باتری در سال، بخش قابل توجهی از ظرفیت بازیافت باتریهای جهانی را به خود اختصاص میدهند.
بخش اعظم انرژی مصرفی در جهان به سوختهای فسیلی اختصاص مییابد و به همین دلیل، امروز مقوله نفت سیاست بینالمللی در جهان را تا حد زیادی تحتالشعاع قرار داده است. مسئله دسترسی ارزان و آسان، تامین انرژی برای مصرفکنندگان و نیز امنیت مسیرهای انتقال انرژی برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگان بسیار مهم است. در این میان، ایران از سه ویژگی برجسته برای نقشآفرینی در بازار جهانی نفت و گاز جهان برخوردار است: نخست، برخورداری از ذخایر فراوان انرژیهای فسیلی؛ دوم، قرار گرفتن در مرکز بیضی انرژی جهان؛ سوم، موقعیت ژئوپلیتیکی مناسب و قرار گرفتن در محل تلاقی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا. برخورداری از چنین شرایطی مزیتهای فراوانی را برای حضور پررنگ در بازار انرژی جهان ایجاد کرده است. یکی از موارد مهم در این زمینه، برخورداری از زیرساختهای مناسب و توسعه پایانههای صادراتی نفت است که توجه به آن گام بلندی در مسیر افزایش ظرفیتها، رفع چالشها و کاهش هزینهها خواهد بود.
از گذشته جادهها یکی از در دسترسترین راههای ارتباطی میان روستاها، شهرها و کشورها بودند و امروزه نیز راههای مواصلاتی در قالب زیرساختهای حملونقل از اهمیت بسیاری برخوردارند و نقشی محوری در رشد اقتصادی کشورها ایفا میکنند، زیرا جادهها ارتباط و دسترسی بین بخشهای مختلف از تولید تا مصرف کالا را فراهم میسازند. بر همین اساس، در اغلب کشورهای درحال توسعه و توسعهیافته، سالانه سرمایهگذاریهای فراوانی برای ایجاد و احداث زیرساختهای حملونقل جادهای انجام میشود و بر دامنه آن افزوده میشود. در ساخت جادهها، تجهیزات و داراییهای فیزیکی مرتبط با آنها از فلزاتی نظیر فولاد، مس و آلومینیوم استفاده میشود و به همین دلیل سرمایهگذاری در این بخش، محرک قدرتمندی برای بازار فلزات به شمار میآید.
اهمیت ارتقای استانداردها در بخش مراقبت و بهداشت در کشوری مانند ایران، به عنوان یک کشور در حال توسعه، بر کسی پوشیده نیست. این موضوع هنگام وقوع حوادث و یا بلایای طبیعی برای دستیابی به عدالت در سلامت برجستهتر میشود. یکی از شاخصهای دسترسی عادلانه به خدمات سلامت توزیع متناسب و متوازن زیرساختها و منابع است که علاوه بر افزایش بهرهوری باعث افزایش ارتقای سلامت جامعه میشود. اگرچه طی چند سال گذشته سرانه تختهای بیمارستانی، پزشک و پرستار در ایران رو به بهبود بوده است اما کماکان فاصله قابل ملاحظهای نسبت به کشورهای توسعه یافته و حتی متوسط جهانی مشاهده میشود.
