مشاهده بیشتر
تاثیر اندازه دولت بر توسعه اقتصادی بر اساس ویژگی‌های خاص کشورها، چارچوب‌های نهادی و اجرای سیاست‌ها متفاوت است. برای تعیین اندازه دولت‌ها شاخص‌های مختلفی از جمله نسبت مخارج دولت، بدهی عمومی و درآمد مالیاتی از تولید ناخالص داخلی در نظر گرفته می‌شوند. با وجود اینکه بزرگ بودن ابعاد دولت‌ها، مزایایی مانند تسهیل توسعه زیرساخت‌ها، ارائه برنامه‌های رفاه اجتماعی و اجرای مقررات برای تضمین ثبات بازار را ایجاد می‌کنند، اما در سمت مقابل تامین مالی دولت‌های بزرگتر به سطوح بالاتری از درآمدهای مالیاتی نیاز دارد که درآمد قابل تصرف برای افراد و مشاغل را کاهش می‌دهد. به علاوه دولت‌های بزرگ معمولا همراه با بوروکراسی پیچیده‌تری هستند. تجربه نشان می‌دهد بوروکراسی بیش از حد باعث توقف نوآوری و خلاقیت می‌شود و رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد.
ترانزیت بار نوعی صادرات خدمات حملونقل است که علاوه بر آن‌که درآمد ارزی قابل توجهی با خود به همراه دارد با تقویت دیپلماسی کشور در منطقه و در نتیجه وابستگی بیشتر کشورهای جهان به همکاری اقتصادی با کشور، عملا کاهش تحریم‌پذیری اقتصاد کشور را با خود به دنبال خواهد داشت. اما در دهه اخیر به رغم آن‌که به واسطه تحریم‌های بین‌المللی ایران عملا از حوزه ترانزیت دریایی و حمل هوایی جا مانده است، بازار ترانزیت زمینی کشور نیز به دلیل عدم توسعه زیرساخت‌های زمینی حملونقل به کشورهای همسایه واگذار شده است.
برخورداری از یک سیستم حملونقل کارآمد، با جلوگیری از اتلاف وقت و ارتباط موثر میان بخش‌های مختلف نه تنها موجب کاهش هزینه‌های تولید می‌شود، بلکه روند رشد اقتصادی کشورها را نیز بهبود می‌بخشد. بر خلاف اهمیت این مسئله، سیستم لجستیک و حملونقل کشور در سال‌های اخیر به دلیل عدم هماهنگی و تناسب بین روش‌های حمل و روند کند و نامتوازن توسعه عملکرد چندان مناسبی نداشته است و بار جابجایی کالا و مسافر بر دوش جاده‌های کشور سنگینی می‌کند. علاوه بر این امنیت پایین، نبود قطعات استراتژیک و عدم انسجام در برنامه‌ریزی از جمله مشکلاتی هستند که سیستم لجستیک کشور با آن روبه‌رو است. به نظر می‌رسد که توسعه سیستم حملونقل کشور علاوه بر دیدگاهی وسیع و جامع به برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه نیاز دارد.
بخش حملونقل هوایی به عنوان یک عامل مهم برای رشد و توسعه اقتصادی، تبدیل دنیا به یک دهکده جهانی و مراودات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی را تسهیل کرده است. در حال حاضر ایالات متحده آمریکا بیشترین تعداد فرودگاه را با ظرفیت بیش از ۸ میلیون پرواز در سال به خود اختصاص داده است و اختلاف قابل توجهی با سایر کشورهای جهان دارد. کشور چین علی‌رغم تعداد کمتر فرودگاه‌ها با افزایش ظرفیت در بخش‌زیرساخت‌های حملونقل هوایی توانسته تعداد پروازهای حامل خود را به بیش از ۳ میلیون پرواز در سال ۲۰۲۱ برساند، البته باید این نکته را در نظر گرفت که افزایش ظرفیت حمل و نقل هوایی کشور چین بدون در نظر گرفتن توسعه متوازن زیرساخت‌های آن، به پایین آمدن سطح کیفیت حملونقل هوایی این کشور منجر شده است. طی دو دهه گذشته تعداد پروازهای حامل بار و مسافر روند رو به رشدی را سپری می‌کرد، با این حال بروز بحران کرونا موجب شد تا عملکرد این بخش نیز همانند سایر بخش‌های حمل و نقل با رکودی شدید مواجه شود.
از گذشته جاده‌ها یکی از در دسترس‌ترین راه‌های ارتباطی میان روستاها، شهرها و کشورها بودند و امروزه نیز راه‌های مواصلاتی در قالب زیرساخت‌های حملونقل از اهمیت بسیاری برخوردارند و نقشی محوری در رشد اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند، زیرا جاده‌ها ارتباط و دسترسی بین بخش‌های مختلف از تولید تا مصرف کالا را فراهم می‌سازند. بر همین اساس، در اغلب کشورهای درحال توسعه و توسعه‌یافته، سالانه سرمایه‌گذاری‌های فراوانی برای ایجاد و احداث زیرساخت‌های حملونقل جاده‌ای انجام می‌شود و بر دامنه آن افزوده می‌شود. در ساخت جاده‌ها، تجهیزات و دارایی‌های فیزیکی مرتبط با آن‌ها از فلزاتی نظیر فولاد، مس و آلومینیوم استفاده می‌شود و به همین دلیل سرمایهگذاری در این بخش، محرک قدرتمندی برای بازار فلزات به شمار می‌آید.
حملونقل دریایی شریان حیات اقتصاد جهان محسوب می‌شود و توسعه زیرساخت‌های حمل دریایی و بندری در هر کشور، به منزله ایجاد فرصتی ارزشمند برای گسترش مراودات تجاری و اقتصادی و حتی کسب درآمد از طریق ارائه خدمات حملونقل است. نگاهی به آمارها نیز نشان می‌دهد قدرت‌های اقتصادی جهان، از جمله چین و ایالات متحده آمریکا، از بیشترین ظرفیت‌های زیرساخت‌های حملونقل دریایی نیز بهره می‌برند. باید توجه داشت توسعه زیرساخت‌های یاد شده، از جنبه‌های مختلفی مانند احداث ساختمان‌ها و تاسیسات و تجهیزات سبک و سنگین بارگیری و باربرداری، موجب مصرف فلزات مختلف، به ویژه فولاد می‌شوند.
بخش حمل و نقل از جمله فعالیت‌های اساسی و زیربنای رشد اقتصادی و لازمه تحول جامعه محسوب می‌شود و سهم فزاینده‌ای از انتشار گازهای گلخانه‌ای متعلق به همین بخش است. سیستم ریلی به‌عنوان یکی از مهمترین روش‌های حمل و نقل کمترین میزان انتشار آلاینده را دارد و زیرساخت‌های آن به‌عنوان یک شاخص مهم در بررسی میزان توسعه‌یافتگی کشورها در نظر گرفته می‌شود. واضح است که کشورهایی مانند چین و ایالات متحده آمریکا با اقتصادهای بزرگ بیشترین طول خطوط ریلی را نیز دارا هستند. در سمت مقابل کشور ژاپن نیز در سال‌های اخیر با تمرکز بر افزایش کیفیت زیرساخت‌های ریلی خود توانسته است در زمینه شاخص‌های کیفی خطوط ریلی از ایالات متحده آمریکا و چین پیشی بگیرد.
زندگی مدرن امروزی با اشتغال و مصرف پیش می‌رود، مسئله‌ای که با تجارت داخلی و بین‌المللی پیوند خورده است و این تجارت با تولید و ایجاد کالاها و خدمات سپس حملونقل آن به بازارهای مصرف امکان‌پذیر می‌شود. خطوط ریلی تقریباً هر بخش صنعتی، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی مبتنی بر منابع اقتصادی را به هم متصل می‌کند و چشم‌اندازی متمایز از آن‌که چگونه تجارت می‌تواند به اقتصاد جهانی قدرت دهد، ارائه می‌کند. شبکه راه‌آهن به‌عنوان یک وسیله کلیدی حملونقل، با اتصال بازارها، کاهش هزینه‌های حملونقل و ارتقای توسعه اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، به رشد تجارت بین‌المللی کمک شایانی کرده است. حمل و نقل ریلی جایگزینی مقرون به صرفه برای سایر روش‌های حمل و نقل، به ویژه برای محموله‌های فله و مسافت‌های طولانی، ارائه می‌دهد که این مسئله هزینه کلی کالا را کاهش می‌دهد.
صنعت حملونقل به دلیل نقشی که در زنجیره تامین دارد، یکی از استراتژیک‌ترین صنایع جهان محسوب می‌شود. این صنعت طی چند سال گذشته تحت تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا، درگیری نظامی میان اوکراین و روسیه، الزامات کاهش انتشار کربن و چشم‌اندازهای رشد جمعیت و تولید ناخالص داخلی جهان، دچار عدم قطعیت‌هایی شده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که طی ۳ دهه آتی تحت تاثیر سیاست‌های کربن‌زدایی و پیشرفت‌های تکنولوژیکی سوگیری‌های جدیدی در این صنعت رخ می‌دهد به طوری که سهم وسایل نقلیه الکتریکی و هوشمند و سوخت‌های کم‌کربن در ناوگان حملونقل جهانی به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
سرنوشت کریدورهای اقتصادی را پیش از آن‌که مزیت‌های نسبی جریان‌های تجاری تعیین کنند، سیاست‌های ژئوپلتیکی تعیین می‌کند. برای مثال کشور روسیه در پاسخ به تحریم‌های اقتصادی به دنبال جایگزین‌کردن بازارهای غرب با کشورهای آسیای میانه و شرقی است که به طور قابل توجهی بر نقشه راه تجارت جهانی تاثیر می‌گذارد. ابتکار کمربند و جاده، یکی از بزرگترین پروژه‌های زیرساختی جهان است که پتانسیل بالایی در ترسیم مجدد الگوهای تجارت جهانی دارد. کمربند و جاده، یک استراتژی توسعه زیرساخت جهانی است که توسط دولت چین در سال ۲۰۱۳ برای سرمایه گذاری در بیش از ۱۴۰ کشور اتخاذ شده و بر اساس گفته‌ها می‌تواند به مهمترین ابزار سیاسی پکن در آینده تبدیل شود.
بسته به عوامل مختلفی همچون برخورداری از منابع طبیعی، اهمیت نظامی و پتانسیل‌های اقتصادی، مناطق جغرافیایی استراتژیکی در جهان وجود دارند. آبراهه‌های طبیعی یا کانال‌های ساخته شده به دست انسان که اقیانوس‌ها و دریاها را به هم متصل می‌سازند یکی از این مناطق به شمار می‌آیند که نقشی بسیار حساس را در توازن اقتصاد و تجارت کلیه کشورهای صنعتی و کشورهای ساحلی منطقه ایفا می‌کنند، چرا که سالانه حجم زیادی از تجارت بین‌الملل از طریق این آبراهه‌های باریک صورت می‌پذیرد و هر رخدادی که امنیت دریانوردی را در این مناطق تهدید کند به همان نسبت منافع این اقتصادها را به خطر می‌اندازد. همچنین ارزش اقتصادی این نقاط اغلب سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در تاسیسات بندری، زیرساخت‌های کشتیرانی و سایر صنایع مرتبط با دریانوردی را در این مناطق به دنبال دارد.
