حمل‌ونقل دریایی یکی از مهم ترین روش‌های مبادلات بین المللی است که به دلیل حجم بسیار بالای جابه‌جایی کالا و نیز صرفه اقتصادی، به یکی از مناسب ترین روش های حمل کالا بدل شده است. از کشتی به عنوان یک شناور بزرگ برای ترابرد مسافر و بار روی آب‌های آزاد یا رودخانه و دریاچه‌های پهناور استفاده می‌شود. صنعت کشتی‌سازی در جهان یکی از صنایع اساسی و مادر تلقی می‌شود و به سبب ماهیت فنی و تخصصی‌اش، از جایگاه ویژهای در اقتصاد دنیا برخوردار است. در صنعت کشتی‌سازی، تکنولوژی‌های پیشرفته، دستگاه‌های حساس و حفاظتی و حتی ساده‌ترین فعالیت‌های صنعتی کاربرد دارند و به همین دلیل، توسعه این صنعت تاثیراتی چشمگیر در تقاضای داخلی فلزات خواهد داشت. این صنعت ترکیبی از موتورسازی، تراشکاری، ورق‌کاری، جوشکاری، ساخت تجهیزات، نورد و ریخته‌گری است. به همین علت، کشتی‌سازی از صنایع پایهای تلقی می‌شود و نیازمند دانش و تخصص لازم است. کشتی‌سازی مجموعه‌ای از رشتههای مختلف صنعتی سبک و سنگین، صنعتی چندمنظوره و استراتژیک است. در گزارش حاضر به بررسی روند توسعه ظرفیت‌های کشتی‌سازی و تاثیرات آن بر تقاضای داخلی فلزات پرداخته می‌شود.
هزینه‌های تامین برق بیشترین سهم از هزینه‌های بخش یوتیلیتی واحدهای پتروشیمی را دارند. از این رو، اتخاذ استراتژی مناسبی به منظور کاهش این هزینه‌ها در طول سال‌های آتی و همزمان با توسعه این صنعت دور از انتظار نخواهد بود. بر اساس برآوردها و میزان رشد مورد انتظار از صنعت پتروشیمی، به افزایش حداقل پانصدمگاواتی ظرفیت تولید برق نیاز خواهد بود و این میزان، تقاضای سه فلز اصلی یعنی فولاد، آلومینیوم و مس را از این بخش در مجموع بیش از ۳۰ درصد افزایش خواهد داد.
آب، برق و گاز از جمله مهم‌ترین یوتیلیتی‌های مورد نیاز صنایع به شمار می‌روند. از این رو، توسعه صنایع تقاضایی برای افزایش ظرفیت تامین این یوتیلیتی‌ها ایجاد می‌کند که خود محرکی برای رشد تقاضای نهایی فلزات محسوب می‌شود. توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز صنایع شیمیایی در سال‌های گذشته به گونه‌ای بوده است که سالانه حدود ۳۷ میلیون دلار بر تقاضای فلزات افزوده است. این در حالی است که با توجه به پیش‌بینی وضعیت آتی این صنایع، انتظار می‌رود که این رقم در سال‌های آتی به مقدار متوسط سالانه ۶ میلیون دلار کاهش یابد.
صنعت شیمیایی یک صنعت راهبردی و با ارزش افزوده بالاست که بخش مهمی از واردات و صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص می‌دهد و با واردات مواد اولیه و خام از سایر کشورها، به ایجاد ارزش افزوده می‌پردازد و علاوه بر تامین نیاز صنایع پایین‌دستی، محصولات شیمیایی را به خارج صادر می‌کند. بیشترین افزایش سهم ارزش افزوده صنایع شیمیایی از کل صنعت در سال ۱۳۹۶ رقم خورد، ولی در سال ۱۳۹۷ این سهم کاهش داشت. در سال ۱۳۹۱، به دلیل افزایش قیمت ارز، جذابیت‌های صادراتی برای صنایع شیمیایی نیز افزایش یافت.
مواد غذایی دلچسب و متنوعی از انواع پیش‌غذاها تا دسرهای شیرین در بازار کشور وجود دارد. تولید تنقلات، شیرینی‌جات، غذاهای نیمه‌آماده و آماده و بسیاری از محصولاتی که روزانه مصرف می‌شوند نیازمند تجهیزات و ماشین‌آلاتی هستند که تنها بخشی از آن‌ها را، در ساده‌ترین و پرکاربردترین شکلشان، تولیدکنندگان داخلی تامین می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که سالانه بیش از ۹۰ میلیون دلار فلزات اساسی (فولاد، مس و آلومینیوم) برای ساخت ماشین‌آلات تولید مواد غذایی در ایران مصرف شده است. خودکفا نبودن کشور در ساخت تجهیزات صنعت غذا، به همراه ناتوانی در تولید بسیاری از این تجهیزات از منظر فنی، سبب شده است که صنعت ماشین‌آلات تولید مواد غذایی توسعه درخوری نداشته باشد.
بازار تولید محصولات آرایشی و بهداشتی به سمت ساخت محصولی باکیفیت، ارزان و با دوام در حال حرکت است. از این رو همواره شرکت‌های تولیدی در تلاش هستند تا با بسته‌بندی متفاوت و جدید لوازم آرایشی و بهداشتی و عرضه آن‌ها در بازارهای داخلی و بین‌المللی سهم بشتری از این میدان رقابتی کسب کنند؛ با توجه به اهمیت استفاده از مواد اولیه مناسب در بسته‌بندی این مواد در جهت حفظ کیفیت و پایداری در مقابل عوامل فیزیکی و شیمیایی، فلزاتی همچون آلومینیوم و فولاد قلع‌اندود با ایجاد سهولت در جابه‌جایی و حفاظت محصولات در برابر آلودگی‌ها، باکتری‌ها و... از جمله فلزات پرکاربرد در حوزه بسته‌بندی محصولات آرایشی و بهداشتی قرار می‌گیرند.
امروزه مواد شیمیایی به عنوان مواد اولیه مهم و استراتژیک در اغلب صنایع شناخته می‌شوند؛ از این رو، توجه به تولید داخلی و تامین نیاز صنایع می‌تواند عاملی مهم و اثرگذار در توسعه صنعتی کشور به شمار آید. همچنین با توجه به تقاضای قابل‌توجه برای این محصولات در بازارهای بین‌المللی، رشد کمّی و کیفی تولیدات در این عرصه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه صادرات و ارزآوری به کشور شود. بررسی روند فعالیت واحدهای فعال در عرصه تولید مواد شیمیایی از رویکرد مناسب و اتخاذ سیاست‌‌های مطلوب از سمت نهادهای بالادستی حکایت دارد. احداث این کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی، در کنار تاثیرات مطلوب و فراوان در زمینه رشد صنعتی کشور، محرکی قوی برای بازار فلزات نیز محسوب می‌شود؛ زیرا در احداث ساختمان‌ها و تاسیسات این صنایع از فلزات مختلف خصوصا فولاد، آلومینیوم و مس استفاده می‌شود و رونق گرفتن این بخش تقاضای قابل‌توجهی را برای این فلزات ایجاد خواهد کرد.
داروسازی و تولید محصولات دارویی یکی از صنایع کلیدی و استراتژیک در کشورها به شمار می‌آیند. توسعه صنایع دارویی در کنار ارتقای سطح سلامت و امید به زندگی جوامع، می‌تواند به عاملی اثرگذار در اقتصاد کشور بدل شود، چرا که تولید و تامین داخلی داروهای مورد نیاز جامعه، موجب جلوگیری از واردات و خروج ارز خواهد شد. همچنین با توجه به ارزش افزوده بالای محصولات دارویی، توسعه واحدهای فعال در این عرصه نقش به‌سزایی را در رشد اقتصادی کشور خواهد داشت؛ از طرفی احداث واحدهای تولید محصولات دارویی همچون سایر صنایع، تقاضای قابل ملاحظه‌ای را برای فلزات مختلف از جمله فولاد، آلومینیوم و مس ایجاد کرده و از این رو محرکی قوی برای بازار این فلزات محسوب می‌شود.
صنایع ساختمانی، به عنوان تامین‌کنندگان بخش بزرگی از محصولات مصرفی در احداث ساختمان‌های مسکونی، خدماتی، زیرساختی و غیره، یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اثرگذار بر اقتصاد کشور به شمار می‌آیند. توسعه این صنایع و رشد کمّی و کیفی تولیدات آن‌ها نقشی مهم و تعیین‌کننده در بی‌نیازی بخش ساخت‌وساز از واردات دارد. بدیهی است که لازمه این امر، سیاست‌گذاری‌های صحیح در زمینه رشد سرمایه‌گذاری‌ها در پروژه‌های ساختمانی و زیرساختی است که موجب رشد بازار مصرف محصولات صنایع ساختمانی و توسعه این صنایع خواهد شد.
امروزه صنعت حمل‌ونقل به جزئی جدایی‌ناپذیر در توسعه اقتصادی کشورها بدل شده و در این بین، صنعت حمل‌ونقل دریایی سهم انکارناپذیری را به خود اختصاص داده است، به طوری که امروزه حدود ۹۰ درصد حمل کالا در تجارت‌های بین‌المللی به شیوه دریایی صورت می‌پذیرد. بر این اساس، کانتینرها به عنوان یکی از اجزای مهم حمل‌ونقل دریایی، نقشی پررنگ را در این صنعت ایفا می‌کنند. از طرف دیگر، سرمایهگذاری در هر صنعت یکی از ملاک‌های توسعه آن صنعت بر شمرده می‌شود و این توسعه با مصرف فلزات امکان‌پذیر خواهد بود. بنابراین صنعت کانتینرسازی نقش تأثیرگذاری در میزان مصرف فلزات دارد. با توجه به اینکه ایران کشوری دریایی محسوب می‌شود و نیز با توجه به حجم حمل‌ونقل دریایی کشور به وسیله کانتینر، توسعه این صنعت برای ایران نیز اهمیت دارد.
در جهان امروز، لازمه بقا و توسعه هر صنعت، برنامه‌ریزی در راستای تامین قطعات یدکی و مواد مصرفی آن است. واحدهای پتروشیمی و پالایش نفت و گاز، به عنوان یکی از بخش‌های اثرگذار در اقتصاد جهان، مجموعه‌ای پیوسته از فرایندها و تجهیزات مختلف را در خود جای می‌دهند. از این رو، توسعه صنایع پشتیبان بخش پتروشیمی نقشی تعیین‌کننده در عملکرد واحدهای پتروشیمی کشورها خواهد داشت؛ زیرا تامینِ به‌موقع و مناسب قطعات یدکی و مواد مصرفی مورد نیاز در بهبود فرایند تولید و کاهش قیمتِ تمام‌شده محصولات نقشی کلیدی خواهد داشت. این مسئله در مورد صنعت پتروشیمی ایران، که سال‌هاست با چالش تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، اهمیت بیشتری دارد و توسعه این بخش، عنصری کلیدی برای توسعه و افزایش بهره‌وری صنعت پتروشیمی کشور به شمار خواهد رفت.
در عصر کنونی که بسیاری از کشورها با چالش عدم دسترسی به منابع اولیه کافی برای صنایع خوراکی و آشامیدنی خود مواجه هستند، مسئله افزایش بهره‌وری این صنایع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل، امروزه نخستین زیربنای اساسی توسعه صنایع غذایی و آشامیدنی در هر کشور دسترسی به تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب مورد استفاده در این بخش است. در ایران نیز وجود پتانسیل‌های فراوان برای رشد صنایع غذایی و آشامیدنی زمینه مناسبی را برای توسعه صنایع تولیدی ماشین‌آلات این حوزه فراهم آورده است تا با افزایش ظرفیت تولیدات، هم نیاز داخل را برطرف کنند و هم با افزایش صادرات، نقش بزرگی در ارزآوری به کشور داشته باشند.
مشاهده بیشتر
