مشاهده بیشتر
وابستگی درآمدهای ارزی به صادرات نفت خام همواره پاشنه آشیل اقتصاد کشور بوده است؛ زیرا تحولات و تلاطمات سیاسی و اقتصادی و تحریمها نخستین تاثیر خود را بر بازارهای صادراتی نفت ایران میگذارند. یکی از راهکارهای بهبود این شرایط، جلوگیری از فروش نفت خام و حرکت به سمت تولید و صادرات محصولات نهایی زنجیره صنعت نفت از طریق توسعه ظرفیتهای پالایشگاهی کشور است. با توجه به نقش استراتژیک منابع انرژی نظیر گاز طبیعی، بنزین و گازوئیل در صنعت امروز جهان، رشد صادرات این محصولات و تامین پایدار تقاضای کشورهای صنعتی به نوعی میتواند ضامن درآمدهای ارزی کشور، حتی در صورت ادامه تحریمها باشد.
جایگاههای سوخت از جمله مهمترین زیرساختها برای توسعه شهرها و جادهها به شمار میآیند. رشد بالای تعداد خودروها و تمایل مردم به استفاده از خودروهای شخصی در سالهای اخیر از جمله مهمترین عوامل برای احداث پمپهای بنزین و گازوئیل در کشور بوده است. در جایگاه سوخت از تجهیزات و ابزارهای مختلفی برای ذخیرهسازی و انتقال آن به دست مصرفکننده استفاده میشود که اغلب این تجهیزات از جنس فلزات مختلف هستند. از این رو، تاثیر توسعه پمپهای بنزین و گازوئیل بر بازار فلزات کشور را میتوان مورد بررسی قرار داد.
گاز طبیعی امروز به یکی از اصلیترین نیازهای بشر و یک منبع استراتژیک انرژی تبدیل شده است. وجود منابع غنی گاز در کشور فرصت بسیار مناسبی را برای تولید فرآوردههای گازی و حضور در بازارهای بینالمللی از طریق صادرات گاز فراهم میآورد. با توجه به اهمیت بسیار بالای گاز طبیعی در اقتصاد امروز جهان، صادرات فرآوردههای گازی فرصت مناسبی را برای بهبود صادرات کشور و عبور از شرایط تحریمی کنونی فراهم میکند؛ لازمه این امر، احداث خطوط لوله انتقال گاز است. با توجه به میزان فلزات بهکاررفته در این خطوط لوله، گسترش صادرات گاز طبیعی، خود مصرف میزان قابلتوجهی از فلزات خصوصا فولاد را در پی خواهد داشت.
صنایع دارویی، بخشی استراتژیک در حوزه سلامت و بهداشت جوامع به شمار میآیند. همچنین با توجه به ارزش افزوده بالای این محصولات، تولید داخلی، جلوگیری از واردات و نیز حضور در بازارهای بینالمللی میتواند نقشی کلیدی در رشد اقتصادی کشور ایفا کند. مهمترین و پرکاربردترین فلز استفادهشده در بستهبندی مواد دارویی، آلومینیوم است که به دلیل ویژگیهایی همچون عایق بودن در برابر حرارت، سبکی، مقاوم بودن در برابر خوردگی و ... در تولید پوششهای محافظ برای قرصها، کپسولها و دیگر داروها مورد استفاده قرار میگیرد.
صنعت باتری، جایگاه ویژهای در آینده اقتصاد جهان دارد. با پیشرفت فناوری باتری و متعاقبا توسعه سیستمهای ذخیرهسازی انرژی، این امکان فراهم آمده است تا بتوان مازاد برق تولیدشده از سوی نیروگاهها را جذب و ذخیره کرد و در شرایط پیک بار، آن را در اختیار شبکه قرار داد. این مسئله، در مقیاس کاربردی مزیتهای فوقالعادهای برای بخش انرژی و به صورت کلی اقتصاد ایجاد کرده است که از جمله آنها میتوان به تضمین عرضه پایدار برق و در نتیجه ایجاد ثبات در شبکه و ارتقای پویایی بازار برق اشاره کرد. علاوه بر این، فناوری باتری به عنوان پُلی برای رسیدن به اهداف کربنزدایی در نظر گرفته میشود، موضوعی که نویدبخش رونق بازار و صنعت باتری در سالهای پیشرو است. انتظار میرود تقاضا برای باتریهای لیتیوم-یونی در سال ۲۰۳۰ به حدود ۴.۷ تراوات ساعت برسد که نسبت به سال ۲۰۲۲ رشد ۵۷۱ درصدی را نشان میدهد.
امروزه احداث و توسعه خطوط قطارهای شهری یکی از اولویتهای اصلی برنامهریزیهای شهرها و کلانشهرها محسوب میشود که میتواند بخش بزرگی از چالشهای امروز نظیر رفتوآمد، مصرف انرژی، اتلاف زمان، ترافیک و حوادث رانندگی را مرتفع سازد. احداث خطوط مترو در شهرها غالبا به روش زیرزمینی انجام میشود و به همین دلیل، به سرمایهگذاری بالایی نیاز دارد. برای نگهداری و حفظ پایداری تونلهای حفرشده، از تجهیزات و سیستمهای مختلفی استفاده میشود که فولاد ماده اولیه اساسی اغلب آنهاست. ریلهای نصبشده در تونلها نیز از جنس فولاد هستند. با توجه به این مسئله، احداث خطوط قطارهای شهری از جنبههای مختلف موجب افزایش مصرف فلزات در کشور میشود.
با توجه به اینکه بخش عمدهای از صنایع دریایی کشور به تعمیر و نوسازی اشتغال دارند، تامین قطعات یدکی در این صنایع اهمیت ویژهای مییابد. این قطعات، که عمدتا از جنس فلزات اساسی هستند، یکی از منابع مهم در تعیین تقاضا و مصرف فلزات به حساب میآیند. برآوردها اندازه بازار مصرف داخلی فلزات در ساخت قطعات یدکی مورد استفاده صنایع دریایی را حدود ۶۰ میلیون دلار نشان میدهند. این در حالی است که در صورت تحقق برنامه چشمانداز ۱۴۰۴ از وضعیت صنایع دریایی و افزایش داخلیسازی این قطعات، پیشبینی میشود که این بازار با سرعت بیشتری از میزان مورد انتظار رشد کند.
صنایع شیمیایی از بخشهای متنوعی نظیر تولیدکنندگان مواد شیمیایی آزمایشگاهی، مواد آلی و صنایع شیمیایی تولیدکننده مواد معدنی تشکیل شده که نیازمند تجهیزات و قطعاتی پیشرفته است. همچنین تجهیزات و قطعات واحدهای تولیدکننده محصولات شیمیایی برای افزایش راندمان تولید و بهینهسازی کیفیت محصولات خود مستلزم لوازم و تجهیزات یدکی هستند. میزان مصرف فلزات در ساخت لوازم و قطعات یدکی تجهیزات و ماشینآلات واحدهای تولیدکننده مواد شیمیایی از اهمیت ویژهای برخوردار است. افزایش تولیدات صنایع شیمیایی نیاز به تعمیر و نگهداری تجهیزات صنعت را بیشتر میکند. با وجود اینکه بخش عمده تجهیزات و قطعات از محل واردات تامین میشود، در گزارش پیشِرو مصرف فلزات در تجهیزات و ماشینآلات ساخت داخل مورد بررسی قرار گرفته است.
با حرکت جهانی به سمت کاهش ردپای کربن و در نتیجه برقیسازی خودروها و وسایل نقلیه، تقاضا برای باتریها روند رو به رشدی را در چند سال اخیر تجربه کرده است. در حالی که پیشرفتها در تکنولوژی باتری، از جمله بهبود چگالی انرژی و قابلیتهای شارژ سریعتر به روند روبهرشد تقاضای جهانی برای باتری کمک کرده است، اما انتظار میرود با حرکت جهان به سمت پایداری زیستمحیطی و طراحیهای جدید وسایل نقلیه الکتریکی، چشمانداز تقاضا برای باتریها در بخش حملونقل امیدوارکنندهتر از قبل باشد. گزارشها حاکی از آن است تقاضای جهانی باتری در بخش حملونقل از ۱۵۴ گیگاوات ساعت در سال ۲۰۲۰ براساس دو سناریو تا سال ۲۰۳۰ به ۱.۶۸ تراوات ساعت و ۳.۲۳ تراوات ساعت افزایش خواهد یافت.
بدون شک باید صنعت پتروشیمی را یکی از اصلیترین صنایع ایجادکننده ارزش افزوده کشور دانست. همین موضوع سبب شده است تا بسیاری برای شکوفایی اقتصاد کشور چشم امید به این صنعت بدوزند و روی کاغذ، این صنعت را در چنان جایگاه رفیعی تصور کنند که عملا دستیابی به آن غیرممکن و یا بسیار پرمخاطره باشد. هرچند در مسیر توسعه پتروشیمی کشور امید چندانی به تحقق اهداف تعیینشده آن نیست، بهرهمندی صنایع ذینفعی چون تولیدکنندگان فلزات و سازندگان تجهیزات از تراژدی مقصد ناکجاآباد پتروشیمی خواهد کاست و مرهمی بر درد اقتصاد کشور خواهد بود.
صنعت باتری از جمله صنایع استراژیکی محسوب میشود که با سرعت بسیار بالایی هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی در حال پیشرفت است. این مسئله، چشمانداز مثبتی را برای بازار جهانی مواد معدنی حیاتی از جمل نیکل، لیتیوم وکبالت ایجاد کرده است. در سال ۲۰۲۲، صنعت باتری، تنها سهم ۱۵ درصدی از تقاضای جهانی نیکل داشت، در حالی که انتظار میرود این رقم تا تقریبا دو دهه دیگر (همگام با رشد تقاضا برای این فلز) به بیش از ۴۰ درصد برسد. تقاضای لیتیوم نیز که به عنوان کلید تحقق دستیابی به اهداف کربنزدایی و انتقال انرژی در نظر گرفته میشود، در سالهای اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده و به حدود ۱۳۵ هزار تن رسیده است. انتظار میرود تقاضای جهانی لیتیوم در افق زمانی ۲۰۳۰، حداقل به ۴۰۰ هزار تن افزایش یابد.
تحولات بزرگ جمعیتی و فرهنگی جهان، رشد سریع صنایع و افزایش جمعیت شهرنشین نیاز به تجهیزات و زیرساختهای جدید، مدرن و کارآمد دارد. زیرساختها به منظور رفع نیازهای صنعتی و اجتماعی و تسهیل و بهبود رفاه احداث میشوند و از جنبههایی گوناگون بر اقتصاد و توسعه صنعتی کشورها تاثیرگذارند. اتخاذ سیاستهای مناسب به منظور افزایش تولید و توسعه تجهیزات زیرساختی، علاوه بر تامین نیازهای داخلی که منجر به توسعه کشور و اشتغالزایی میشود، در صادرات نیز میتواند موثر باشد. بهعلاوه، از آنجا که اغلب تجهیزات زیرساختی از جنس فلزاتی نظیر فولاد، آلومینیوم و مس ساخته میشوند، توسعه تولیدات این عرصه عاملی اثرگذار بر بازار فلزات کشور خواهد بود.
