در عصر کنونی که بسیاری از کشورها با چالش عدم دسترسی به منابع اولیه کافی برای صنایع خوراکی و آشامیدنی خود مواجه هستند، مسئله افزایش بهره‌وری این صنایع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل، امروزه نخستین زیربنای اساسی توسعه صنایع غذایی و آشامیدنی در هر کشور دسترسی به تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب مورد استفاده در این بخش است. در ایران نیز وجود پتانسیل‌های فراوان برای رشد صنایع غذایی و آشامیدنی زمینه مناسبی را برای توسعه صنایع تولیدی ماشین‌آلات این حوزه فراهم آورده است تا با افزایش ظرفیت تولیدات، هم نیاز داخل را برطرف کنند و هم با افزایش صادرات، نقش بزرگی در ارزآوری به کشور داشته باشند.
در بسته‌بندی محصولات آشامیدنی، خصوصا نوشیدنی‌های گازدار، لازم است از موادی استفاده شود که از پایداری مناسبی در مقابل عوامل شیمیایی و فیزیکی برخوردار باشند. به همین دلیل، امروز استفاده از قوطی‌های فلزی از جنس آلومینیوم و فولاد قلع‌اندود برای بسته‌بندی انواع محصولات نوشیدنی به‌شدت گسترش یافته است. رشد روزافزون تولیدات صنایع آشامیدنی کشور و تنوع این محصولات در سال‌های اخیر موجب شده است تا جهشی قابل توجه در تقاضای فلزاتی همچون آلومینیوم و فولاد پدید آید. تداوم روند رو به رشد این صنعت چشم‌اندازهای روشنی را پیشِ‌روی بازار فلزات کشور خواهد گشود.
صنایع غذایی یکی از مهم‌ترین گروه‌های صنعتی است که نقشی موثر در توسعه اقتصادی کشور دارد. نیاز به غذا، به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان ادامه حیات، باعث شده است تا اغلب کشورها به دنبال تولید محصولاتی در این صنعت باشند. صنایع غذایی در کشور ما، با توجه به شرايط آب‌وهوايی و تنوع و کيفيت مطلوب محصولات کشاورزی، می‌توانند دارای اهميت و مزايای فراوانی باشند. صنعت غذا، بر خلاف برخی صنایع دیگر، یک صنعت رقابتی است و همچنین پتانسیل مناسبی برای ایجاد ارزش افزوده و تامین امنیت غذایی برای کشور دارد.
صنعت نوشیدنی در ایران، به رغم عملکرد تولیدی خوب، با چالش بزرگ تامین تکنولوژی دست و پنجه نرم می‌کند. صنعت ساخت ماشین‌آلات تهیه و تولید نوشیدنی‌ها فقط قادر به تامین بخشی از تقاضای ماشین‌آلات صنعت نوشیدنی کشور است و مابقی عملا از محل واردات تامین می‌شود. به علاوه، تحریم‌ها فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان نوشیدنی کشور وارد آورده‌اند. صنعت ساخت ماشین‌آلات تهیه آشامیدنی‌ها نه‌تنها اندازه‌ای نسبتا کوچک دارد، بلکه سالانه فقط به میزان ۲/۶ میلیارد تومان (به ارزش تومان سال ۱۳۹۰) تولید می‌کند. از سوی دیگر، سهم تقاضای فلزات این صنعت نیز رقم چندان بزرگی نیست؛ مصرف سالانه ۹/۳ میلیون دلار فولاد، مس و آلومینیوم میانگین تقاضای این صنعت طی بیش از یک دهه اخیر بوده است. در مجموع، این صنعت، علاوه بر اندازه کوچک و تولید ماشین‌آلات با ارزش افزوده پایین، مزیت رقابتی با تامین‌کنندگان خارجی تکنولوژی ندارد و علاوه بر طول عمر پایین‌تر، بهای تمام‌شده تولید نوشیدنی را نیز افزایش می‌دهد.
محصولات صنعت پتروشیمی زندگی انسان مدرن امروزی را احاطه کرده است. تقریبا به هر سویی که چشم دوخته شود محصولات این صنعت از قبیل انواع پلاستیک‌ها، لاستیک‌ها، الیاف سنتزشده و ... را می‌توان یافت. صنعت پتروشیمی یکی از بزرگ‌ترین صنایع مصرف‌کننده انرژی در جهان به شمار می‌آید، به طوری که بر اساس برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی، حدود ۱۴ درصد از کل نفت و همچنین حدود ۸ درصد از کل گاز طبیعی جهان توسط این صنعت به مصرف می‌رسد و بالغ بر نیمی از کل انرژی مصرفی این صنعت به عنوان ماده اولیه ورودی برای تبدیل به محصولاتی دیگر مصرف می‌شود. هرچند عمده توجهات به این صنعت به سبب مصرف انرژی بالای آن است، اما در این گزارش به نقشِ کمتر دیده‌شده آن در ایجاد تقاضا برای فلزات نگاه می‌شود.
به سبب گسترش جمعیت و همچنین تغییر در الگوی زندگی مردم، صنعت غذا به یکی از صنایع مهم و رو به گسترش در جهان بدل شده است. در ایران نیز افزایش جمعیت و همچنین وجود منابع متعدد در کشور موجب توسعه این صنعت طی دهه‌های گذشته شده است. صنایع غذایی در ایران را معمولا بخش خصوصی اداره می‌کند و این امر موجب رقابت‌پذیری این صنعت نسبت به سایر صنایع در کشور شده است. بنابراین توجه به تکنولوژی و ماشین‌آلات نوین، به دلیل لزوم افزایش تولیدات به منظور تامین تقاضا و نیز افزایش کیفیت محصولات به لحاظ رقابت‌پذیری بیشتر و بقا در این صنعت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در سال‌های گذشته، رونق صنعت ساخت و تعمیر قایق‌های تفریحی و ورزشی موجب شده بود تا تقاضای مناسبی برای فلزات، خصوصا فولاد، در کشور ایجاد شود که این امر دورنمای روشنی را برای بازار فلزات کشور پدید می‌آورد. اما به‌یکباره رکود قابل توجهی در این صنعت ایجاد شد. این رکود متقابلا بر مصرف فلزات در این عرصه نیز اثرگذار بود و موجب شد تا افت شدیدی در تقاضای فولاد کشور پدید آید. این رکود، که در سال‌های اخیر نیز ادامه یافته است، در کنار تاثیرات سوء آن بر اقتصاد و اشتغال کشور، موجب شده است تا امروز بخش بزرگی از تقاضای بالقوه برای فلزات نیز بدون استفاده باقی بماند؛ در صورتی که اگر برنامه‌ریزی مناسبی به منظور توسعه این صنعت سودآور تحقق می‌یافت، امروز تقاضای قابل توجهی برای انواع محصولات فلزی در کشور ایجاد می‌شد.
توسعه صنایع شیمیایی، از چندین منظر می‌تواند رشد بازار تقاضای فلزات را به همراه داشته باشد. در درجه نخست، توسعه این صنایع نیاز به تجهیزات، قطعات و تاسیسات را افزایش می‌دهد که عموما برای ساخت آن‌ها از فلزات مختلف اساسی استفاده می‌شود. همچنین بخش قابل‌توجهی از محصولات این صنایع در قوطی‌های فلزی یا ظروف تیوبی نرم در بازار عرضه می‌شود. همچنین از فلزاتی همچون آلومینیوم در لمینیت کردن بسته‌بندی محصولات این صنایع نیز به‌وفور استفاده می‌شود. گزارش پیشِ‌رو، با بررسی برخی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و کاربردهای فلزات، نحوه اثرگذاری رشد و توسعه صنایع شیمیایی بر بازار تقاضای فلزات را مورد بررسی قرار می‌دهد.
موتورها و توربین‌ها از مهم‌ترین ماشین‌آلات مورد استفاده در صنایع مختلف هستند که طراحی، ساخت و بهره‌برداری از آن‌ها پیچیدگی‌های خاصی دارد و تکنولوژی پیشرفته‌ای را می‌طلبد. صنعت پتروشیمی یکی از صنایعی است که در فرایند تولید آن به میزان زیادی از توربین‌ها و ماشین‌آلات گوناگون با ابعاد و شکل‌های مختلف استفاده می‌شود. به همین دلیل، توسعه صنعت ساخت این تجهیزات، در کنار تامین نیاز صنایع داخلی و کاهش وابستگی به واردات، می‌تواند زمینه مناسبی را برای رشد صادرات و ارزآوری به کشور، خصوصا در شرایط کنونی تحریم، فراهم سازد. در سال‌های اخیر برنامه‌ریزی مناسبی برای توسعه واحدهای تولیدکننده توربین‌ها و موتورها انجام شده است و برخی از این صنایع توانسته‌اند خود را در زمره صنایع توسعه‌یافته جهان قرار دهند.
صنعت پتروشیمی، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین صنایع مصرف‌کننده فلز، همواره اهمیت داشته و با توجه به مزیت‌های ایران در زمینه ذخایر گاز و دسترسی به آّب‌های آزاد، زمینه رشد و توسعه این صنعت فراهم بوده است. همچنین در پی افزایش ظرفیت صنعت پتروشیمی، با توجه به مزیت‌های موجود و احداث واحدهای جدید، بازار مصرف فلزات افزایش تقاضا داشته است.
صنعت نوشیدنی، در مقایسه با صنعت غذا، صنعتی نوظهور محسوب می‌شود که تجلی آن طی دو دهه اخیر و با بحران کمبود آب شدت یافته است. طی سال‌های گذشته و با اِعمال تحریم‌ها از سوی آمریکا، تامین مواد اولیه و قطعات و تجهیزات تولید از چالش‌های این صنعت بوده است. در این گزارش، با بررسی صنعت تولید تجهیزات و ماشین‌آلات مورد استفاده در صنایع آشامیدنی به عنوان راه‌حلی برای این چالش، میزان مصرف فلزات در این صنعت نیز برآورد می‌شود.
ایجاد و توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، در بخش‌های ساخت‌وساز، تامین ماشین‌آلات، تامین زیرساخت، حمل‌ونقل و... برای فلزات تقاضای قابل توجهی ایجاد می‌کند. کلیه صنایعی که از محصولات پتروشیمی به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند، از قطعات پلاستیکی تا لاستیک خودرو، همگی در این بخش قرار می‌گیرند. به موازات توسعه صنایع پتروشیمی مادر در کشور، صنایع پایین‌دستی پتروشیمی کشور نیز درحال‌توسعه است. با توسعه این صنایع به سبب به‌کارگیری ماشین‌آلات و تجهیزات گوناگون و همچنین لزوم تامین زیرساخت‌های تامین مواد اولیه برای این واحدها، تقاضا برای مصرف فلزات اساسی مختلف همچون فولاد، آلومینیوم و مس به عنوان ماده اولیه اصلی تولید ماشین‌آلات و ساخت‌وساز سازه‌های صنعتی افزایش خواهد یافت. در گزارش پیشِ‌رو به بحث تاثیرات توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی بر رشد بازار فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم پرداخته می‌شود.
مشاهده بیشتر
