مشاهده بیشتر
تحولات صنعت خودروسازی دسترسی به انواع وسایل نقلیه را برای عموم مردم تسهیل کرده است، به طوری که امروزه بسیاری از مردم برای تردد و جابه‌جایی کالاها از وسایل نقلیه شخصی و عمومی استفاده می‌کنند. استفاده از اتومبیل‌ها و ماشین‌های حمل بار مستلزم توسعه زیرساخت‌ها در این بخش است. جاده‌ها اصلی‌ترین زیرساخت‌های حمل‌ونقل زمینی به شمار می‌آیند و امکان دسترسی به بسیاری از نقاط شهری و روستایی و جابه‌جایی در مسیرهای صعب‌العبور را فراهم می‌کنند. احداث زیرساخت‌های حمل‌ونقل همواره یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای کشورها تلقی می‌شود. تردد بی‌شمار وسایل نقلیه در جاده‌ها احتمال رخ دادن حوادث جاده‌ای را نیز به مراتب افزایش داده است. برای افزایش امنیت حمل‌ونقل جاده‌ای، نظارت بر اجرای مقررات و کاهش آمار سوانح جاده‌ای، تجهیزات مختلفی مانند تابلوهای راهنمایی و رانندگی و گاردریل‌ها در مسیر راه‌ها نصب می‌شوند. در ساخت این تجهیزات غالبا فلزات اساسی از جمله فولاد به کار می‌روند؛ بنابراین احداث جاده‌ها محرکی برای بازار فلزات اساسی خصوصا فولاد خواهد بود.
صنعت نساجی، با قدمتی طولانی در کشور، حدود ۵ درصد سرمایه‌گذاری‌های بخش صنعت و ۱۳ درصد اشتغال واحدهای صنعتی را در اختیار دارد. گردش مالی صنعت پوشاک در ایران سالانه ١٤ میلیارد دلار برآورد شده و نیاز سالانه پوشاک کشور نیز ۵۲۰ هزار تن تخمین زده شده است. بنابراین تقاضا برای ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی این بخش همواره وجود داشته است و بدون شک افزایش نیز می‌یابد. این صنعت، با اشتغال‌زایی بالا، سرمایه‌بری کم و ارزش افزوده مناسب، می‌تواند نقش بسزایی در تولید و اشتغال داشته باشد و سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد. افزایش تولید تجهیزات و ماشین‌آلات این حوزه در داخل کشور منجر به افزایش تقاضا و مصرف برای انواع فلزات خواهد شد. در گزارش حاضر، صنعت نساجی و در پی آن صنعت تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی این حوزه، با هدف ارائه تصویری از وضعیت کلی گذشته، حال و آینده، بررسی شده است.
صنعت پتروشیمی کشور با رویکرد کاهش خام‌فروشی و تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز پایه‌گذاری شده و توسعه یافته است. ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران سهمی ۴ درصدی از ظرفیت کل جهان را دارد. همچنین با ارزش تولید بیش از ۱۱۴ هزار میلیارد تومان محصولات پتروشیمی و شیمیایی در سال ۱۳۹۶، سهم آن از بخش صنعت کشور ۱۶ درصد است؛ این در حالی است که ارزش افزوده این بخش، با میانگین ۱۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی (ثابت سال ۱۳۹۰)، تنها ۳ درصد از اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهد. با توجه به ذخایر فراوان گاز طبیعی کشور، این سهم ناچیز محسوب می‌شود و حرکت به سمت افزایش ظرفیت و تولید محصولات انتهایی زنجیره ضروری است.
از دیرباز استفاده از ماشین‌آلات و ادوات ابتدایی یا سنتی در بخش کشاورزی رایج بوده است. این ماشین‌آلات و ادوات ابتدایی معایبی گوناگون داشتند و با گذر زمان و ظهور انقلاب صنعتی در اروپا، این صنعت به مرحله نوینی قدم نهاد. ادوات کشاورزی متناسب با اقتضای زمانی و به موازات بهره‌برداری از زمین و حاصل‌خیزی بستر کشت یا خاک، مورد استفاده قرار می‌گرفتند. بنابراین ماشین‌آلات پارامتری مهم در این صنعت برشمرده می‌شوند. امروزه افزایـش جمعیـت از یک طـرف و محدودیـت منابـع از طـرف دیگـر اسـتفاده از ماشـین و روش‌هـای مکانیـزه در تولیـد محصـولات کشـاورزی را اجتناب‌ناپذیـر می‌کند. گزارش حاضر به بررسی سهم کشاورزی و بخش تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی مورد استفاده این صنعت از تولید ناخالص داخلی پرداخته است. بدیهی است که هرچه میزان تولید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی در کشور افزایش یابد، تقاضا برای فلزات مختلف نیز افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر، هر قدر صادرات این نوع تجهیزات افزایش یابد، در واقع صادرات فلزات به شکل غیرمستقیم و با ارزش افزوده بالاتر نیز افزایش خواهد یافت.
در جهان رقابتی امروز، استفاده از تکنولوژی‌های روز و مکانیزاسیون از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شده است. در این میان، دو بخش ساختمان و معدن بیشتر از سایر بخش‌ها به استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات مناسب وابسته‌اند. به‌کارگیری ماشین‌آلات مناسب در این صنایع می‌تواند تا حد زیادی بر سودآوری کل پروژه‌ها بیفزاید. در ایران، صنعت تولید ماشین‌آلات معدنی و ساختمانی قدمتی طولانی دارد و بخشی از ماشین‌آلات مورد نیاز این صنایع در داخل کشور تامین می‌شود. با این حال، در سال‌های اخیر، این صنعت شرایط مناسبی از نظر ایجاد ارزش افزوده نداشته است و با فرض تداوم شرایط کنونی، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی را برای توسعه آن متصور بود.
توسعه صنعت پتروشیمی تقاضایی را برای فلزات از جوانبی مختلف ایجاد می‌کند که اصلی‌ترین بخش آن را می‌توان تجهیزات مورد استفاده در واحدهای پتروشیمی برشمرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از این تجهیزات از منابع خارجی تامین می‌شود. با وجود این، تولیدکنندگان داخلی که تقریبا سهمی یک‌چهارمی از تامین تجهیزات پتروشیمی را دارا هستند، نزدیک به یک درصد از کل بازار سه فلز اساسی فولاد، آلومینیوم و مس را تشکیل می‌دهند. انتظار می‌رود که با تداوم رشد بومی‌سازی، بتوان این میزان را تا ۳.۵ درصد افزایش داد.
اگرچه اختراع خودروهای برقی تقریبا همزمان با اختراع خودروهای احتراق داخلی بوده است، با توجه به نرخ بسیار ارزان سوخت‌های فسیلی و ضعف‌های موجود در خودروهای الکتریکی، در گذشته خودروهای احتراق داخلی مورد استقبال قرار گرفتند و به تولید انبوه رسیدند. با گذشت زمان، پیشرفت‌های بسیاری در ساخت و تولید خودروهای الکتریکی صورت گرفت، اما هزینه بالای ساخت، به‌خصوص در مورد باتری این خودروها، مانع از گسترش آن‌ها شد. در سال‌های اخیر و به دنبال تحولات تکنولوژیکی جهان، با افزایش سرمایهگذاری برخی شرکت‌های معتبر در این صنعت و تولید باتری‌هایی بسیار ارزان‌تر از گذشته، رشد و تحول چشمگیری در تولید و عرضه خودروهای الکتریکی رخ داده؛ تحولی که امروز موجب شده است تا خودروهای الکتریکی قدرت رقابت با خودروهای دارای موتور احتراق داخلی و حتی مزیت‌های پرشماری نسبت به آن‌ها داشته باشند.
عوامل مختلفی بر میزان نفت ذخیره‌سازی‌شده در مخازن کشور اثرگذار هستند. محدودیت‌های فروش و کاهش صادرات و کاهش سطح تولید پالایشگاه‌های کشور از جمله عواملی هستند که موجب افزایش میزان نفت ذخیره‌سازی‌شده می‌شوند. از این رو، توسعه زیرساخت‌ها و احداث مخازن جدید نفت خام عاملی مهم برای بهبود شرایط صنعت نفت کشور به شمار می‌آید. در احداث مخازن فوق، از ورق‌های فولادی با ابعاد و آلیاژهای خاصی استفاده می‌شود که تولید داخلی آن‌ها در بی‌نیازی صنعت نفت از واردات خواهد بود. از این رو، سرمایهگذاری در احداث و نوسازی مخازن نفت را می‌توان از جنبه تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار داد.
گاز طبیعی فشرده یکی از پاک‌ترین سوخت‌های خودروهاست. CNG (Compressed Natural Gas)، به دلیل محتوای کربن پایین، تمیزتر از فرآورده‌های نفتی می‌سوزد و کمترین میزان آلاینده‌ها را نسبت به سایر سوخت‌ها تولید می‌کند. با توجه به افزایش بی‌رویه مصرف بنزین در سال‌های اخیر، یکی از رویکردهای اصلی دولت‌ها برای مدیریت این مسئله تشویق مردم به استفاده از خودروهای گازسوز بوده است. در همین راستا، در سال‌های اخیر احداث جایگاه‌های «CNG» در کشور سرعت بیشتری گرفته است؛ مسئله‌ای که خود مصرف قابل‌توجهی را برای فلزات مختلف ایجاد می‌کند.
در بخش‌های مختلف احداث یک ایستگاه مترو انواع گوناگونی از فلزات مصرف می‌شوند. فولاد ماده اولیه اصلی احداث سازه ایستگاه در زیر سطح زمین خواهد بود تا بتواند در طولانی‌مدت، پایداری ایستگاه را تضمین کند. به‌علاوه، در یک ایستگاه مترو، تجیهزات مختلفی برای سهولت استفاده و رفاه افراد پیش‌بینی می‌شود که بخش بزرگی از این تجهیزات نظیر صندلی‌ها، نرده‌ها و ... از انواع مختلف فولاد و همچنین آلومینیوم هستند. همچنین تجهیزات برق‌رسانی و روشنایی در ایستگاه‌های مترو نیز دیگر منبع مصرف فلزاتی نظیر مس، فولاد و آلومینیوم است.
صنایع ساختمانی یکی از مهم‌ترین بخش‌های وابسته به بخش ساخت‌وساز محسوب می‌شود. به دنبال افزایش کیفیت محیط زندگی و فعالیت انسان‌ها و لزوم فراهم آوردن زیرساخت‌های مناسب برای تحقق این مهم، امروزه صنایع ساختمانی با ظرفیت‌های فراوانی برای رشد تولیدات و تنوع‌بخشی به محصولات خود مواجه هستند. توسعه این صنایع از جنبه‌های مختلفی بر بازار فلزات کشور اثرگذار خواهد بود. رشد تولید محصولاتی که اغلب آن‌ها از جنس فلز ساخته می‌شوند و نیز احداث و توسعه واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها و زیرساخت‌ها و صنایع پشتیبان این واحدها تماما موجب افزایش مصرف فلزات می‌شوند.
احداث واحدهای بزرگ پتروشیمی مستلزم تامین تجهیزاتی پیشرفته و پیچیده است. به طور کلی صنعت پتروشیمی طیف وسیعی از تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی را در خود جای می‌دهد. تجهیزات مورد استفاده در صنعت پتروشیمی به عنوان تجهیزات فرایندی شناخته می‌شوند که کاربردهای مختلفی همچون ذخیره‌سازی، کنترل جریان و نگهداری واکنش‌های شیمیایی دارند. در گزارش حاضر، تجهیزات عامِ کاربردی در صنایع پتروشیمی بررسی شده‌اند. میانگین استفاده از تجهیزات ساخت داخل با کاربرد عام در صنایع پتروشیمی طی چند سال گذشته حدود ۴۳ درصد بوده است.
