مشاهده بیشتر
محصولات صنعت پتروشیمی زندگی انسان مدرن امروزی را احاطه کرده است. تقریبا به هر سویی که چشم دوخته شود محصولات این صنعت از قبیل انواع پلاستیکها، لاستیکها، الیاف سنتزشده و ... را میتوان یافت. صنعت پتروشیمی یکی از بزرگترین صنایع مصرفکننده انرژی در جهان به شمار میآید، به طوری که بر اساس برآوردهای آژانس بینالمللی انرژی، حدود ۱۴ درصد از کل نفت و همچنین حدود ۸ درصد از کل گاز طبیعی جهان توسط این صنعت به مصرف میرسد و بالغ بر نیمی از کل انرژی مصرفی این صنعت به عنوان ماده اولیه ورودی برای تبدیل به محصولاتی دیگر مصرف میشود. هرچند عمده توجهات به این صنعت به سبب مصرف انرژی بالای آن است، اما در این گزارش به نقشِ کمتر دیدهشده آن در ایجاد تقاضا برای فلزات نگاه میشود.
با توجه به اهمیت صادرات غیرنفتی در سالهای اخیر، به توسعه صنایع دیگر توجه بیشتری شده است. یکی از این صنایع که پتانسیل بسیار خوبی برای رشد اقتصاد کشور دارد صنعت آشامیدنی است. از جمله ویژگیهای مثبت سرمایهگذاری در تولید انواع نوشیدنیها زودبازده بودن است؛ موضوعی که برای سرمایهگذاران بسیار اهمیت دارد. شناخت بازار و الگوی مصرف مردم در هریک از بخشهای صنایع، بهخصوص صنعت آشامیدنی، نیازمند تحقیقات بازار دقیق در جامعه هدف است، تا جایی که نتایج تحقیق میتواند کمک شایانی به رقابت با برندهای دیگر کند.
صنعت نوشیدنی در ایران، به رغم عملکرد تولیدی خوب، با چالش بزرگ تامین تکنولوژی دست و پنجه نرم میکند. صنعت ساخت ماشینآلات تهیه و تولید نوشیدنیها فقط قادر به تامین بخشی از تقاضای ماشینآلات صنعت نوشیدنی کشور است و مابقی عملا از محل واردات تامین میشود. به علاوه، تحریمها فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان نوشیدنی کشور وارد آوردهاند. صنعت ساخت ماشینآلات تهیه آشامیدنیها نهتنها اندازهای نسبتا کوچک دارد، بلکه سالانه فقط به میزان ۲/۶ میلیارد تومان (به ارزش تومان سال ۱۳۹۰) تولید میکند. از سوی دیگر، سهم تقاضای فلزات این صنعت نیز رقم چندان بزرگی نیست؛ مصرف سالانه ۹/۳ میلیون دلار فولاد، مس و آلومینیوم میانگین تقاضای این صنعت طی بیش از یک دهه اخیر بوده است. در مجموع، این صنعت، علاوه بر اندازه کوچک و تولید ماشینآلات با ارزش افزوده پایین، مزیت رقابتی با تامینکنندگان خارجی تکنولوژی ندارد و علاوه بر طول عمر پایینتر، بهای تمامشده تولید نوشیدنی را نیز افزایش میدهد.
صنعت نوشیدنی، در مقایسه با صنعت غذا، صنعتی نوظهور محسوب میشود که تجلی آن طی دو دهه اخیر و با بحران کمبود آب شدت یافته است. طی سالهای گذشته و با اِعمال تحریمها از سوی آمریکا، تامین مواد اولیه و قطعات و تجهیزات تولید از چالشهای این صنعت بوده است. در این گزارش، با بررسی صنعت تولید تجهیزات و ماشینآلات مورد استفاده در صنایع آشامیدنی به عنوان راهحلی برای این چالش، میزان مصرف فلزات در این صنعت نیز برآورد میشود.
اگرچه اختراع خودروهای برقی تقریبا همزمان با اختراع خودروهای احتراق داخلی بوده است، با توجه به نرخ بسیار ارزان سوختهای فسیلی و ضعفهای موجود در خودروهای الکتریکی، در گذشته خودروهای احتراق داخلی مورد استقبال قرار گرفتند و به تولید انبوه رسیدند. با گذشت زمان، پیشرفتهای بسیاری در ساخت و تولید خودروهای الکتریکی صورت گرفت، اما هزینه بالای ساخت، بهخصوص در مورد باتری این خودروها، مانع از گسترش آنها شد. در سالهای اخیر و به دنبال تحولات تکنولوژیکی جهان، با افزایش سرمایهگذاری برخی شرکتهای معتبر در این صنعت و تولید باتریهایی بسیار ارزانتر از گذشته، رشد و تحول چشمگیری در تولید و عرضه خودروهای الکتریکی رخ داده؛ تحولی که امروز موجب شده است تا خودروهای الکتریکی قدرت رقابت با خودروهای دارای موتور احتراق داخلی و حتی مزیتهای پرشماری نسبت به آنها داشته باشند.
صنعت نساجی، با قدمتی طولانی در کشور، حدود ۵ درصد سرمایهگذاریهای بخش صنعت و ۱۳ درصد اشتغال واحدهای صنعتی را در اختیار دارد. گردش مالی صنعت پوشاک در ایران سالانه ١٤ میلیارد دلار برآورد شده و نیاز سالانه پوشاک کشور نیز ۵۲۰ هزار تن تخمین زده شده است. بنابراین تقاضا برای ماشینآلات و تجهیزات صنعتی این بخش همواره وجود داشته است و بدون شک افزایش نیز مییابد. این صنعت، با اشتغالزایی بالا، سرمایهبری کم و ارزش افزوده مناسب، میتواند نقش بسزایی در تولید و اشتغال داشته باشد و سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد. افزایش تولید تجهیزات و ماشینآلات این حوزه در داخل کشور منجر به افزایش تقاضا و مصرف برای انواع فلزات خواهد شد. در گزارش حاضر، صنعت نساجی و در پی آن صنعت تولید ماشینآلات و تجهیزات صنعتی این حوزه، با هدف ارائه تصویری از وضعیت کلی گذشته، حال و آینده، بررسی شده است.
توسعه صنعت پتروشیمی تقاضایی را برای فلزات از جوانبی مختلف ایجاد میکند که اصلیترین بخش آن را میتوان تجهیزات مورد استفاده در واحدهای پتروشیمی برشمرد. بررسیها نشان میدهد که بخش عمدهای از این تجهیزات از منابع خارجی تامین میشود. با وجود این، تولیدکنندگان داخلی که تقریبا سهمی یکچهارمی از تامین تجهیزات پتروشیمی را دارا هستند، نزدیک به یک درصد از کل بازار سه فلز اساسی فولاد، آلومینیوم و مس را تشکیل میدهند. انتظار میرود که با تداوم رشد بومیسازی، بتوان این میزان را تا ۳.۵ درصد افزایش داد.
از دیرباز استفاده از ماشینآلات و ادوات ابتدایی یا سنتی در بخش کشاورزی رایج بوده است. این ماشینآلات و ادوات ابتدایی معایبی گوناگون داشتند و با گذر زمان و ظهور انقلاب صنعتی در اروپا، این صنعت به مرحله نوینی قدم نهاد. ادوات کشاورزی متناسب با اقتضای زمانی و به موازات بهرهبرداری از زمین و حاصلخیزی بستر کشت یا خاک، مورد استفاده قرار میگرفتند. بنابراین ماشینآلات پارامتری مهم در این صنعت برشمرده میشوند. امروزه افزایـش جمعیـت از یک طـرف و محدودیـت منابـع از طـرف دیگـر اسـتفاده از ماشـین و روشهـای مکانیـزه در تولیـد محصـولات کشـاورزی را اجتنابناپذیـر میکند. گزارش حاضر به بررسی سهم کشاورزی و بخش تولید ماشینآلات و تجهیزات صنعتی مورد استفاده این صنعت از تولید ناخالص داخلی پرداخته است. بدیهی است که هرچه میزان تولید ماشینآلات و ادوات کشاورزی در کشور افزایش یابد، تقاضا برای فلزات مختلف نیز افزایش خواهد یافت. از طرف دیگر، هر قدر صادرات این نوع تجهیزات افزایش یابد، در واقع صادرات فلزات به شکل غیرمستقیم و با ارزش افزوده بالاتر نیز افزایش خواهد یافت.
توسعهنیافتگی خطوط ریلی برونشهری متناسب با رشد صنعتی کشور، در سالهای اخیر، همواره یکی از نگرانیهای اصلی بخش صنعت و معدن کشور بوده است. بر اساس برنامه ۱۴۰۴ توسعه، طول خطوط ریلی کشور باید به دو برابر میزان کنونی برسد که با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور و روند چند سال اخیر توسعه بخش راهآهن، تحقق آن منطقی به نظر نمیرسد و این مسئله دورنمای چالشبرانگیزی را برای لجستیک و حملونقل کشور پدید میآورد. ریلهای قطارها از جنس فولاد ساخته میشوند تا از مقاومت کافی در مقابل وزن سنگین قطارها برخوردار باشند. همچنین در ساخت تجهیزات مورد استفاده در خطوط ریلی برونشهری از مس، آلومینیوم و فولاد استفاده میشود. در گزارش پیشِرو، تاثیرات توسعه خطوط ریلی برونشهری بر بازار فلزات کشور مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
عوامل مختلفی بر میزان نفت ذخیرهسازیشده در مخازن کشور اثرگذار هستند. محدودیتهای فروش و کاهش صادرات و کاهش سطح تولید پالایشگاههای کشور از جمله عواملی هستند که موجب افزایش میزان نفت ذخیرهسازیشده میشوند. از این رو، توسعه زیرساختها و احداث مخازن جدید نفت خام عاملی مهم برای بهبود شرایط صنعت نفت کشور به شمار میآید. در احداث مخازن فوق، از ورقهای فولادی با ابعاد و آلیاژهای خاصی استفاده میشود که تولید داخلی آنها در بینیازی صنعت نفت از واردات خواهد بود. از این رو، سرمایهگذاری در احداث و نوسازی مخازن نفت را میتوان از جنبه تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار داد.
صنایع ساختمانی یکی از مهمترین بخشهای وابسته به بخش ساختوساز محسوب میشود. به دنبال افزایش کیفیت محیط زندگی و فعالیت انسانها و لزوم فراهم آوردن زیرساختهای مناسب برای تحقق این مهم، امروزه صنایع ساختمانی با ظرفیتهای فراوانی برای رشد تولیدات و تنوعبخشی به محصولات خود مواجه هستند. توسعه این صنایع از جنبههای مختلفی بر بازار فلزات کشور اثرگذار خواهد بود. رشد تولید محصولاتی که اغلب آنها از جنس فلز ساخته میشوند و نیز احداث و توسعه واحدهای تولیدی و کارخانهها و زیرساختها و صنایع پشتیبان این واحدها تماما موجب افزایش مصرف فلزات میشوند.
قرارگیری ایران در شرایط جغرافیایی استراتژیک موقعیت مناسبی را برای توسعه ظرفیت پالایشگاهی و تولید و صادرات فرآوردههای نفتی ایجاد کرده است. بخش عمده تجارت فرآوردههای نفتی از طریق کشتیها و خطوط ریلی و با استفاده از تانکرها و بشکهها انجام میشود. جنس اکثر تانکرها و بشکهها، به سبب لزوم مقاومت در برابر عوامل شیمیایی و فیزیکی، از جنس فولاد ساخته میشوند. از این رو، تاثیرات توسعه صادرات فرآوردهای نفتی را میتوان از جنبه تانکرها و بشکههای مورد نیاز و فلزات مصرفی در آنها مورد بررسی قرار داد.
