مشاهده بیشتر
قرارگیری ایران در شرایط جغرافیایی استراتژیک موقعیت مناسبی را برای توسعه ظرفیت پالایشگاهی و تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی ایجاد کرده است. بخش عمده تجارت فرآورده‌های نفتی از طریق کشتی‌ها و خطوط ریلی و با استفاده از تانکرها و بشکه‌ها انجام می‌شود. جنس اکثر تانکرها و بشکه‌ها، به سبب لزوم مقاومت در برابر عوامل شیمیایی و فیزیکی، از جنس فولاد ساخته می‌شوند. از این رو، تاثیرات توسعه صادرات فرآوردهای نفتی را می‌توان از جنبه تانکرها و بشکه‌های مورد نیاز و فلزات مصرفی در آن‌ها مورد بررسی قرار داد.
تولید گاز طبیعی، به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی در جهان، امروز بخشی مهم و استراتژیک در اقتصاد و تجارت بین‌المللی کشور محسوب می‌شود. اکتشافات و توسعه میدان‌های گازی مختلف در سطح کشور را می‌توان نمودی از اهمیت این مقوله دانست؛ مسئله‌ای که اهمیت آن از جنبه فلزات مصرفی نیز قابل‌بررسی است؛ زیرا از فلزات مختلفی در ساخت تجهیزات، تاسیسات و قطعات چاه‌های مستقل و گنبدی گاز استفاده می‌شود و توسعه میدان‌های گازی خشکی، خود محرکی برای بازار فلزات کشور به شمار می‌آید.
توسعه روزافزون صنعت و پیشرفت‌های تکنولوژی چشم‌اندازهای روشنی را پیشِ‌روی بازارهای جهانی فلزات ترسیم کرده است. از این رو، اغلب کشورها سعی دارند تا با رشد صنعت فلزات اساسی خود، جایگاهی مناسب را در آینده اقتصاد جهان به خود اختصاص دهند. در این فضای رقابتی، اهمیت استفاده از فناوری‌های نوین در ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در این صنایع از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است. در ایران نیز پتانسیل بسیار مناسبی برای توسعه صنعت فلزات اساسی وجود دارد و تولید و به‌کارگیری ماشین‌آلات و تجهیزات مناسب در این عرصه زمینه مناسبی را برای افزایش صادرات و تولید ناخالص داخلی پدید خواهد آورد.
در گذشته معمولا قایق‌ها در صنعت ماهی‌گیری و به صورت سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی، کاربری‌شان تغییر کرده و گرایش آن‌ها به سمت کاربری تفریحی و ورزشی افزایش یافته است، به طوری که انواع مختلفی از قایق‌هایی صرفاً با کاربری تفریحی و ورزشی در جهان ساخته می‌شود. در کشور ما نیز طی سال‌های اخیر توجه به بخش گردشگری و بالطبع گردشگری دریایی افزایش داشته است. مصرف قابل ملاحظه و چشمگیر انواع فلزات در احداث واحدهای ساخت قایق‌ها موجب می‌شود تا برنامه‌ریزی به منظور توسعه واحدهای مذکور ظرفیت‌های خوبی را برای بازارهای داخلی فلزاتی همچون فولاد، آلومینیوم و مس ایجاد کند. با توجه به این مسئله، در این گزارش به توسعه و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در صنعت ساخت قایق‌های ورزشی و تفریحی و تاثیرات آن در در بازارهای داخلی فلزات پرداخته می‌شود.
با توجه به شرایط خاص حمل‌ونقل فرآورده‌های نفتی، بخش قابل‌توجهی از انتقال این مواد به کمک خطوط لوله انجام می‌شود. از این رو، گسترش ظرفیت‌های پالایشگاهی در کشور نیاز به احداث خطوط لوله جدید برای انتقال این مواد خواهد داشت. با توجه به فشار بالای انتقال این فرآورده‌ها در داخل خطوط لوله و همچنین خاصیت خورندگی این مواد، برای ساخت خطوط لوله مذکور از انواع خاصی از فولاد استفاده می‌شود. از این رو، می‌توان احداث خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی را از جنبه تاثیرات آن بر بازار فلزات کشور مورد بررسی قرار داد.
پالایشگاه‌های نفت و گاز واحدهای صنعتی بزرگ و پیچیده‌ای هستند که مجموعه گسترده‌ای از فرایندها و تجهیزات را در خود جای می‌دهند و به مصرف میزان قابل‌ملاحظه‌ای از گاز، آب و برق نیاز دارند. روشن است که توسعه ظرفیت‌های پالایشگاهی در گام نخست به احداث تاسیساتی به منظور تامین آب، برق و گاز مصرفی این واحدها نیاز خواهد داشت. با توجه به حجم فلزات مصرفی در لوله‌های انتقال آب و گاز مصرفی این واحدها و همچنین تجهیزات انتقال، توزیع و استفاده از انرژی برق، تاثیرات توسعه صنایع پالایشی را می‌توان از جنبه فلزات مصرفی در این واحدها مورد بررسی قرار داد.
صنایع مواد شیمیایی یکی از مهم‌ترین پایه‌های صنعت هر کشور محسوب می‌شوند. تولیدات و فرآورده‌های صنایع شیمیایی از ضروری‌ترین مواد مورد نیاز صنایع گوناگون‌اند و به همین دلیل، صنایع شیمیایی نقش پررنگی را در میان همه صنایع بر عهده دارند. صنایع شیمیایی، با تولیدات متنوع خود، بخش عمده‌ای از اقتصاد صنعتی جهان را وابسته به خود کرده‌اند. از عوامل مهم در این صنعت، به لحاظ دارا بودن ویژگی‌های خاص مواد شیمیایی، بسته‌بندی محصولات شیمیایی به منظور فراهم کردن امکان ذخیره‌سازی مواد و عدم تغییر در ساختار محصول است. بسته‌بندي فلزي، به گواه آمارهاي موجود، نسبت به انواع دیگر بسته‌بندی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. فلزاتی همچون فولاد قلع‌اندود و آلومینیوم، به دلیل مقاومت بالا در مقابل عوامل فیزیکی و شیمیایی، از مهم‌ترین مواد اولیه در بسته‌بندی انواع مواد شیمیایی به شمار می‌روند.
فلزات از دیرباز نقش اصلی را در ساخت کشتی‌های مختلف ایفا می‌کرده‌اند. در گذشته، به منظور جلوگیری از ورود آب و نیز برای دستیابی به استحکام و مقاومت بالا در مقابل شرایط دشوار دریانوردی، از فلزات گوناگونی در ساخت کشتی‌ها استفاده می‌شد. امروز نیز، به‌رغم پیشرفت‌ها در زمینه تولید مواد مختلف، کماکان فولاد اصلی‌ترین عنصر ساخت کشتی‌ها برشمرده می‌شود. ساخت انواع کشتی‌های بزرگ و بسیار سنگین، که بخش عمده وزن آن‌ها را فولاد تشکیل می‌دهد، نمایانگر تقاضای بسیار بالای صنعت کشتی‌سازی برای فلزات گوناگون، خصوصا فولاد است و در همین راستا، برنامه‌ریزی برای توسعه صنعت کشتی‌سازی کشور موجب خواهد شد تا تقاضای قابل توجهی برای این فلز ارزشمند در داخل کشور ایجاد شود.
لوله‌های مورد استفاده در خطوط انتقال خوراک صنایع پتروشیمی از جنس فولاد هستند. از آنجا که برخی از واحدهای فعال در صنعت پتروشیمی ایران در نواحی دور از ذخایر نفت و گاز کشور واقع شده‌اند، تامین خوراک آن‌ها مستلزم احداث خطوط طولانی انتقال خوراک است. با توجه به برنامه‌ریزی‌های گسترده در زمینه توسعه صنایع پتروشیمی کشور در سال‌های آینده و نیز بر اساس جانمایی این پروژه‌ها در نواحی مختلف کشور، به نظر می‌رسد تقاضای زیادی برای احداث خطوط لوله ایجاد می‌شود که این مسئله دورنمای مناسبی را برای رشد تقاضای صنعت فولاد در سال‌های آینده فراهم خواهد کرد. در گزارش پیشِ‌رو به روند توسعه خطوط تامین خوراک برای صنایع پتروشیمی و تاثیرات آن بر مصرف فولاد کشور پرداخته می‌شود.
فرآورده‌های صنایع شیمیایی به‌عنوان یك صنعت مادر، مواد اولیه و مصرفی مورد نیاز تعداد قابل توجهی از صنایع دیگر را تامین می‌كنند. رشد و توسعه چشمگیر صنایع کشور در سال‌های گذشته، تقاضای شگرفی را برای ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در این صنعت ایجاد کرده است؛ به‌طوری که این امر به خودی خود، به محرکی برای رشد و توسعه صنعت ساخت و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع شیمیایی تبدیل شده است. با این وجود، همچنان ایران در زمره کشورهای واردکننده این تجهیزات شناخته می‌شود و فاصله زیادی تا پوشش نیاز وارداتی کشور از محل تولیدات داخلی به چشم می‌خورد.
قطعات یدکی و لوازم مصرفی صنایع غذایی از دیگر منابع مصرف فلزات به حساب می‌آیند. افزایش تولیدات صنایع غذایی و آشامیدنی در سال‌های گذشته نیاز به تعمیر و نگهداری تجهیزات و ماشین‌آلات این صنایع و متعاقبا قطعات یدکی را افزایش داده است. این در حالی است که بررسی برخی از پروژه‌های احداث ظرفیت‌های صنایع غذایی و آشامیدنی کشور نشان داده است که بخش اندکی از این تجهیزات و قطعات در داخل ساخته و عمده آن‌ها از محل واردات تامین می‌شوند. از این رو، با داخلی‌سازی این قطعات و تجهیزات، می‌توان افزایش چندبرابری تقاضای فلزات را از این محل متصور بود؛ امری که در شرایط تحریمی حال حاضر و با وجود معضلات تامین قطعات از خارج، پتانسیل تحقق بالایی دارد.
