مشاهده بیشتر
اگرچه برخورداری از ذخایر فراوان گاز و توسعه ظرفیت‌های پالایش گاز، ایران را در تامین گاز مصرفی جامعه و صنعت کشور بی‌نیاز ساخته است، اما باید توجه داشت که مسئله مهم در این زمینه توجه به خطوط توزیع گاز کشور است تا بتوان نیاز تمام واحدهای صنعتی و مناطق مسکونی را در نقاط مختلف کشور تامین کرد. با توجه به فولاد به‌کاررفته در خطوط لوله و تاسیسات توزیع گاز، اهمیت توسعه این خطوط را می‌توان از منظر میزان فلزات مصرفی در احداث و توسعه خطوط جدید نیز مورد بررسی قرار داد.
در عصر مدرن، توسعه اقتصاد هیچ کشوری بدون توسعه صنعت حملونقل و خودروسازی امکان‌پذیر نیست. پویایی صنعت حملونقل ریلی، دریایی و خودروسازی، با اشتغال‌زایی و درآمدزایی، شاخص اقتصادی را افزایش می‌دهد و توسعه اقتصادی را به ارمغان می‌آورد. امروزه تجارت این محصولات، به‌خصوص در حوزه خودرو و قطعات آن، سهم قابل توجهی در مبادلات تجاری کشورها دارد. ایران در تمام این حوزه‌ها از قدمت و سابقه‌ای طولانی برخوردار است، اما دسترسی نداشتن به تکنولوژی‌های روز سبب شده تا به کشوری واردکننده خودرو، لوکوموتیو، واگن و کشتی بدل شود، مسئله‌ای که موجب می‌گردد سالانه حجم قابل توجهی از فلزات اساسی به صورت غیرمستقیم و در قالب این محصولات به کشور وارد شود.
سیر تحولات زندگی بشر موجب افزایش شهرنشینی در جهان شده است، به طوری که امروزه بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند. با توجه به این رشد شهرنشینی، ایجاد زیرساخت‌های شهری برای بهبود و ارتقای سطح کیفیت زندگی شهری بسیار اهمیت دارد و برخورداری از کلیه امکانات رفاهی و تفریحی در شهرها و کلان‌شهرها یکی از شاخص‌ها برای توسعه‌یافتگی شهرها در نظر گرفته می‌شود. زیرساخت‌های شهری طیف وسیعی از امکانات و زیرساخت‌های حملونقل، بوستان‌ها و فضاهای شهری و ساختمان‌های با کاربری تفریحی و فرهنگی را در بر می‌گیرند. پایداری و استقامت این زیرساخت‌ها به عنوان یک پارامتر مهم موجب شده است تا در احداث آن‌ها فلزات بسیار کاربرد داشته باشند و توسعه زیرساخت‌های شهری محرکی برای بازار فلزات کشور محسوب شود.
توسعه صنعت تولید وسایل نقلیه و پیشرفت‌های حاصل‌شده در این صنعت تحولات شگرفی را در زندگی انسان‌ها ایجاد کرده است. امروزه این صنعت یکی از بخش‌های مهم و استراتژیک در اقتصاد جهان به شمار می‌آید که بخش عمده‌ای از تجارت و مبادلات تجاری کشورها را به خود اختصاص داده است. ایران از قدمت قابل توجهی در حوزه صنعت خودرو برخوردار است. با این حال، نگاهی به شرایط صنعت خودروی ایران در مقایسه با کشورهایی نظیر کره جنوبی حاکی از عقب‌ماندگی چشمگیر در این حوزه است. در حالی که صنعت خودروسازی کره جنوبی ــ که قدمتی برابر با صنعت خودروسازی ایران دارد ــ در حال رونمایی از محصولات جدید و به‌روز خود و کسب سهم بیشتر از بازارهای بین‌المللی است، صنعت خودروسازی ایران در پیچ‌وخم تامین قطعات و تامین نیاز داخلی قرار دارد.
غذا یکی از نیازهای اولیه انسان به شمار می‌آید و تامین پایدار و مطلوب غذا همواره یکی از اولویت‌ها در جوامع بشری بوده است. با این حال، صنعت غذا در هر کشور، بسته به ویژگی‌های فرهنگی و اقتصادی و سلایق مردم، شرایط مخصوص به خود را دارد. در سال‌های اخیر، تحولات اجتماعی و اقتصادی در ساختار خانواده و پررنگ‌تر شدن حضور زنان در زمینه اشتغال و کسب درآمد موجب رشد شدید تقاضا برای غذاهای آماده شده است که این امر می‌تواند تاثیری قابل توجه بر صنعت غذا و روند توسعه آن داشته باشد.
مبادلات تجاری با کشورهای همسایه همواره فرصتی مناسب برای توسعه تجارت خارجی بوده است. با در نظر گرفتن شرایط ناشی از تحریم‌ها در وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران، توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه اهمیتی دوچندان می‌یابد. هر یک از کشورهای همسایه شمالی ایران، از جمله جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و ارمنستان، دارای مزایای به‌خصوصی در این حوزه‌اند و البته موانع و مشکلاتی نیز بر سر راه تجارت با آن‌ها وجود دارد. با این حال، آمارها حاکی از خالی ماندن بسیاری از ظرفیت‌ها در مبادلات تجاری با کشورهای یادشده‌اند. امید می‌رود که از تمامی ظرفیت‌ها در این حوزه به بهترین شکل استفاده شود تا فشار ناشی از تحریم‌ها بر اقتصاد کشور تا حد ممکن کاهش یابد.
امروزه با توجه به این که کشورها با انواع تهدیدات داخلی و خارجی مواجه هستند، برخورداری از توان نظامی مناسب و مطلوب یک ضرورت محسوب می‌شود. تا پیش از چند دهه گذشته، تسلیحات نظامی ایران عمدتا وارداتی بود و به همین دلیل کشور دستاورد تکنیکی خاصی در حوزه صنایع نظامی نداشت. این در حالی است که پس از انقلاب و به دنبال آن تحریم‌ها، وقوع جنگ تحمیلی و تهدیدهای پی در پی نظامی شکل‌گیری گفتمان «خودکفایی» و جریان نخبه‌گرایی فضای صنعت نظامی کشور را در طول چهار دهه به کلی متحول ساخت، به طوری که اگر در سال‌های پیش از انقلاب بخش عمده‌ای از نیازهای نظامی کشور از طریق واردات برطرف می‌شد، امروزه نه‌تنها واردات تسلیحات نظامی ایران به حداقل ممکن رسیده بلکه ایران قادر به صدور تسلیحات خود است.
خدمات عمومی طیف گسترده‌ای دارد و شامل تمام اموری می‌شود که جوامع امروزی به منظور ادامه حیات خود و پیشرفت به آن‌ها نیاز دارد. در ایران، دولت‌ها طی دهه‌های گذشته به اشکال گوناگون اقدام به ارائه گسترده خدمات عمومی در تقریبا تمامی حوزه‌ها از جمله تامین اجتماعی، حملونقل عمومی، آموزش و بهداشت و درمان کرده است. آمارها و گزارش‌های ارائه‌شده گویای آن است که خدمات عمومی در حوزه تامین اجتماعی، حملونقل و آموزش به صورت کلی چندان مطلوب نبوده و رضایت عمومی را به دنبال نداشته است. با این حال، حوزه بهداشت و درمان از وضعیت به نسبت بهتری برخوردار بوده است، به طوری که بر اساس آخرین گزارش‌های ارائه‌شده، ایران به لحاظ شاخص پوشش همگانی سلامت بالاتر از متوسط جهانی است.
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، به دلیل نقشی که هم در ایجاد تقاضا و هم در توسعه ظرفیت‌ها و امکانات تولیدی دارد، از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد ایران برخوردار است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و موجودی سرمایه در ایران، طی تقریبا دو دهه گذشته به شدت تضعیف شده است. در سال ۱۳۸۵، مجموع تشکیل سرمایه ثابت ناخالص حدود یک هزار و ۱۹۶ هزار میلیارد ریال بود و تا سال ۱۳۹۹ به حدود ۸۷۱ هزار میلیارد ریال (ثابت سال ۱۳۹۰) کاهش پیدا کرد که جهش ۱.۶ برابری میزان استهلاک سرمایه‌های ثابت در مدت مشابه، سبب شد تا در سال‌های اخیر نرخ رشد موجودی سرمایه در اقتصاد ایران به صفر نزدیک و حتی در برهه‌هایی منفی شود. در کنار افت قابل ملاحظه میزان سرمایه‌گذاری‌ها در ایران، بررسی‌ها نشان می‌دهد تخصیص منابع مالی به تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش‌های مختلف اقتصادی چندان متناسب با نیازمندی‌های کشور و میزان مشارکت هر یک از بخش‌ها در تولید ناخالص داخلی نیست؛ موضوعی که به نوعی حکایت از هدررفت سرمایه در اقتصاد ایران دارد.
ساختار اقتصادی ایران برای سال‌های متمادی با درآمدهای نفتی عجین شده است. با این حال، این مسئله به همان اندازه که مزیتی ذاتی برای اقتصاد کشور به شمار می‌آید، در بزنگاه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی به خصوص در سال‌های اخیر، به پاشنه‌آشیل اقتصاد کشور نیز تبدیل شده است. در واقع در چند سال اخیر زنگ خطری برای ضرورت تنوع‌بخشی به اقتصاد ایران به صدا درآمده است و لزوم حرکت به سمت اقتصاد معدنی در کشور روز به روز بیشتر از قبل احساس می‌شود. اگرچه برخورداری از ذخایر قابل توجهی از مواد معدنی مختلف، مزیت پررنگی برای رشد بخش معدن و صنایع معدنی و فلزی در کشور به حساب می‌آید، اما بی‌تردید کلید اصلی تحقق این موضوع را باید در رشد سرمایه‌گذاری‌ها و تشکیل سرمایه ثابت در این حوزه جست‌و‌جو کرد.
در هر واحد صنعتی، تجهیزات و ماشین‌آلات مختلفی به کار گرفته می‌شود و عملکرد مناسب این ماشین‌آلات عامل بسیار مهمی در بهره‌وری کل مجموعه به حساب می‌آید. از این رو، لازم است تا در ساخت تجهیزات صنعتی، استانداردهای خاصی مد نظر قرار بگیرد و این محصولات مطابق با آخرین فناوری‌های روز ساخته شوند. در ایران نیز اگرچه بخش عمده‌ای از ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی از کشورهای خارجی خریداری می‌شوند، بدیهی است که حرکت به سمت تولید این تجهیزات گام بلندی به سمت بی‌نیازی به خارج از کشور و توسعه اقتصادی خواهد بود.
در زندگی امروز، ابزارآلات و یراق‌آلات نقش مهمی را در ساخت و تولید محصولات ایفا می‌کنند و استفاده از آن‌ها موجب دوام، استحکام، زیبایی و افزایش کارایی وسایل و تجهیزات می‌شود. ابزارآلات دستی نظیر آچارها، اره‌ها و ... در واقع وسایلی هستند که به شکل‌های گوناگونی طراحی می‌شوند و موجب تسهیل و تسریع فعالیت‌ها می‌شوند و دقت انسان را افزایش می‌دهند. یراق‌آلات نیز محصولات نیمه‌ساخته‌ای هستند که موجب اتصال بسیاری از وسایل چوبی و فلزی، از جمله در‌ها و پنجرهها (فلزی و غیرفلزی) و سایر وسایل منزل می‌شوند. با توجه به اینکه ابزارآلات و یراق‌آلات در زمره محصولات بادوامی هستند که باید تحمل فشار و ضربه را در مدت زمان طولانی داشته باشند، جنس این قطعات غالبا فلزی است. همچنین این محصولات از تنوع بالایی نیز برخوردار هستند؛ بنابراین یکی از محرک‌های بازار فلزات اساسی به شمار می‌روند. از این رو، در گزارش حاضر، تولید و توسعه ظرفیت‌های یراق‌آلات و ابزارهای دستی و بُرّنده در کشور و تاثیر آن بر ارزش فلزات مصرفی در این عرصه مورد بررسی قرار گرفته است.
