مشاهده بیشتر
توسعه صنایع شیمیایی، از چندین منظر می‌تواند رشد بازار تقاضای فلزات را به همراه داشته باشد. در درجه نخست، توسعه این صنایع نیاز به تجهیزات، قطعات و تاسیسات را افزایش می‌دهد که عموما برای ساخت آن‌ها از فلزات مختلف اساسی استفاده می‌شود. همچنین بخش قابل‌توجهی از محصولات این صنایع در قوطی‌های فلزی یا ظروف تیوبی نرم در بازار عرضه می‌شود. همچنین از فلزاتی همچون آلومینیوم در لمینیت کردن بسته‌بندی محصولات این صنایع نیز به‌وفور استفاده می‌شود. گزارش پیشِ‌رو، با بررسی برخی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و کاربردهای فلزات، نحوه اثرگذاری رشد و توسعه صنایع شیمیایی بر بازار تقاضای فلزات را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در جهان امروز، لازمه بقا و توسعه هر صنعت، برنامه‌ریزی در راستای تامین قطعات یدکی و مواد مصرفی آن است. واحدهای پتروشیمی و پالایش نفت و گاز، به عنوان یکی از بخش‌های اثرگذار در اقتصاد جهان، مجموعه‌ای پیوسته از فرایندها و تجهیزات مختلف را در خود جای می‌دهند. از این رو، توسعه صنایع پشتیبان بخش پتروشیمی نقشی تعیین‌کننده در عملکرد واحدهای پتروشیمی کشورها خواهد داشت؛ زیرا تامینِ به‌موقع و مناسب قطعات یدکی و مواد مصرفی مورد نیاز در بهبود فرایند تولید و کاهش قیمتِ تمام‌شده محصولات نقشی کلیدی خواهد داشت. این مسئله در مورد صنعت پتروشیمی ایران، که سال‌هاست با چالش تحریمها دست و پنجه نرم می‌کند، اهمیت بیشتری دارد و توسعه این بخش، عنصری کلیدی برای توسعه و افزایش بهره‌وری صنعت پتروشیمی کشور به شمار خواهد رفت.
محصولات صنعت پتروشیمی زندگی انسان مدرن امروزی را احاطه کرده است. تقریبا به هر سویی که چشم دوخته شود محصولات این صنعت از قبیل انواع پلاستیک‌ها، لاستیک‌ها، الیاف سنتزشده و ... را می‌توان یافت. صنعت پتروشیمی یکی از بزرگ‌ترین صنایع مصرف‌کننده انرژی در جهان به شمار می‌آید، به طوری که بر اساس برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی، حدود ۱۴ درصد از کل نفت و همچنین حدود ۸ درصد از کل گاز طبیعی جهان توسط این صنعت به مصرف می‌رسد و بالغ بر نیمی از کل انرژی مصرفی این صنعت به عنوان ماده اولیه ورودی برای تبدیل به محصولاتی دیگر مصرف می‌شود. هرچند عمده توجهات به این صنعت به سبب مصرف انرژی بالای آن است، اما در این گزارش به نقشِ کمتر دیده‌شده آن در ایجاد تقاضا برای فلزات نگاه می‌شود.
به سبب گسترش جمعیت و همچنین تغییر در الگوی زندگی مردم، صنعت غذا به یکی از صنایع مهم و رو به گسترش در جهان بدل شده است. در ایران نیز افزایش جمعیت و همچنین وجود منابع متعدد در کشور موجب توسعه این صنعت طی دهه‌های گذشته شده است. صنایع غذایی در ایران را معمولا بخش خصوصی اداره می‌کند و این امر موجب رقابت‌پذیری این صنعت نسبت به سایر صنایع در کشور شده است. بنابراین توجه به تکنولوژی و ماشین‌آلات نوین، به دلیل لزوم افزایش تولیدات به منظور تامین تقاضا و نیز افزایش کیفیت محصولات به لحاظ رقابت‌پذیری بیشتر و بقا در این صنعت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ایجاد و توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، در بخش‌های ساخت‌وساز، تامین ماشین‌آلات، تامین زیرساخت، حمل‌ونقل و... برای فلزات تقاضای قابل توجهی ایجاد می‌کند. کلیه صنایعی که از محصولات پتروشیمی به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند، از قطعات پلاستیکی تا لاستیک خودرو، همگی در این بخش قرار می‌گیرند. به موازات توسعه صنایع پتروشیمی مادر در کشور، صنایع پایین‌دستی پتروشیمی کشور نیز درحال‌توسعه است. با توسعه این صنایع به سبب به‌کارگیری ماشین‌آلات و تجهیزات گوناگون و همچنین لزوم تامین زیرساخت‌های تامین مواد اولیه برای این واحدها، تقاضا برای مصرف فلزات اساسی مختلف همچون فولاد، آلومینیوم و مس به عنوان ماده اولیه اصلی تولید ماشین‌آلات و ساخت‌وساز سازه‌های صنعتی افزایش خواهد یافت. در گزارش پیشِ‌رو به بحث تاثیرات توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی بر رشد بازار فلزاتی همچون فولاد و آلومینیوم پرداخته می‌شود.
صنعت پتروشیمی، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین صنایع مصرف‌کننده فلز، همواره اهمیت داشته و با توجه به مزیت‌های ایران در زمینه ذخایر گاز و دسترسی به آّب‌های آزاد، زمینه رشد و توسعه این صنعت فراهم بوده است. همچنین در پی افزایش ظرفیت صنعت پتروشیمی، با توجه به مزیت‌های موجود و احداث واحدهای جدید، بازار مصرف فلزات افزایش تقاضا داشته است.
صنایع غذایی و آشامیدنی که از لحاظ اشتغال در کشور، جزو صنایعی به‌شمار می‌روند که بیشترین نیروی انسانی را دارند؛ این امر به خودی خود نمایان‌گر ابعاد بزرگ این صنایع در کشور است. در عین حال، صنایع غذایی و آشامیدنی (صرف نظر از صنعت کشاورزی) سهم قابل توجهی در مصرف آب و گاز کشور را دارا است؛ به‌طوری که در سال ۱۳۹۷ این صنایع با مصرف حدودا ۴۱۳ میلیون متر مکعب آب، در جایگاه سوم صنایع پرمصرف آب قرار گرفت. این حجم از مصرف یوتیلیتی‌ها و تاسیسات در صنایع غذایی، خود محرکی قوی برای رشد تقاضای فلزات به صورت خطوط لوله و کابل برای انتقال آب، برق و گاز به کارخانجات فعال در حوزه صنایع غذایی و آشامیدنی است. گزارش پیش رو، مصرف فلزات را در توسعه ظرفیت‌های تامین یوتیلیتی‌های مورد نیاز صنایع غذایی و آشامیدنی، یعنی آب، برق و گاز، بر اساس رشد تقاضای این صنایع بررسی می‌کند.
صنایع غذایی و آشامیدنی، به لحاظ ارزش افزوده، یکی از عمده‌ترین فعالیت‌های صنعتی در ایران هستند؛ بنابراین صنایع غذایی و آشامیدنی جزو صنایع با‌ارزش تلقی می‌شوند. مطابق آمارهای گمرک، بیشترین حجم صادرات صنایع غذایی و آشامیدنی از نظر ارزش به کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان و پاکستان صورت گرفته است که می‌تواند نشانه بی‌تاثیر بودن تحریمها، به دلیل رصدناپذیر بودن، در صادرات محصولات غذایی به کشورهای همسایه باشد. بیشترین افزایش ارزش افزوده صنایع غذایی و آشامیدنی از ارزش افزوده بخش صنعت در سال‌های اخیر رقم خورده است که نشان از افزایش سهم و جایگاه صنایع مورد نظر در ارزش افزوده بخش صنعت کشور دارد. در سال ۱۳۹۷، به دلیل خروج آمریکا از برجام، این مقدار سهم کاهشی یک‌واحدی داشت. همچنین در سال ۱۳۹۲، با اِعمال تحریمها، سهم صادرات صنایع غذایی و آشامیدنی از کل صادرات غیرنفتی به کمترین مقدار خود طی دوره بررسی‌شده رسید.
با توجه به اهمیت صادرات غیرنفتی در سال‌های اخیر، به توسعه صنایع دیگر توجه بیشتری شده است. یکی از این صنایع که پتانسیل بسیار خوبی برای رشد اقتصاد کشور دارد صنعت آشامیدنی است. از جمله ویژگی‌های مثبت سرمایهگذاری در تولید انواع نوشیدنی‌ها زودبازده بودن است؛ موضوعی که برای سرمایه‌گذاران بسیار اهمیت دارد. شناخت بازار و الگوی مصرف مردم در هریک از بخش‌های صنایع، به‌خصوص صنعت آشامیدنی، نیازمند تحقیقات بازار دقیق در جامعه هدف است، تا جایی که نتایج تحقیق می‌تواند کمک شایانی به رقابت با برندهای دیگر کند.
صنعت پتروشیمی کشور با رویکرد کاهش خام‌فروشی و تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز پایه‌گذاری شده و توسعه یافته است. ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران سهمی ۴ درصدی از ظرفیت کل جهان را دارد. همچنین با ارزش تولید بیش از ۱۱۴ هزار میلیارد تومان محصولات پتروشیمی و شیمیایی در سال ۱۳۹۶، سهم آن از بخش صنعت کشور ۱۶ درصد است؛ این در حالی است که ارزش افزوده این بخش، با میانگین ۱۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی (ثابت سال ۱۳۹۰)، تنها ۳ درصد از اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهد. با توجه به ذخایر فراوان گاز طبیعی کشور، این سهم ناچیز محسوب می‌شود و حرکت به سمت افزایش ظرفیت و تولید محصولات انتهایی زنجیره ضروری است.
صنایع مواد شیمیایی یکی از مهم‌ترین پایه‌های صنعت هر کشور محسوب می‌شوند. تولیدات و فرآورده‌های صنایع شیمیایی از ضروری‌ترین مواد مورد نیاز صنایع گوناگون‌اند و به همین دلیل، صنایع شیمیایی نقش پررنگی را در میان همه صنایع بر عهده دارند. صنایع شیمیایی، با تولیدات متنوع خود، بخش عمده‌ای از اقتصاد صنعتی جهان را وابسته به خود کرده‌اند. از عوامل مهم در این صنعت، به لحاظ دارا بودن ویژگی‌های خاص مواد شیمیایی، بسته‌بندی محصولات شیمیایی به منظور فراهم کردن امکان ذخیره‌سازی مواد و عدم تغییر در ساختار محصول است. بسته‌بندي فلزي، به گواه آمارهاي موجود، نسبت به انواع دیگر بسته‌بندی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. فلزاتی همچون فولاد قلع‌اندود و آلومینیوم، به دلیل مقاومت بالا در مقابل عوامل فیزیکی و شیمیایی، از مهم‌ترین مواد اولیه در بسته‌بندی انواع مواد شیمیایی به شمار می‌روند.
لوله‌های مورد استفاده در خطوط انتقال خوراک صنایع پتروشیمی از جنس فولاد هستند. از آنجا که برخی از واحدهای فعال در صنعت پتروشیمی ایران در نواحی دور از ذخایر نفت و گاز کشور واقع شده‌اند، تامین خوراک آن‌ها مستلزم احداث خطوط طولانی انتقال خوراک است. با توجه به برنامه‌ریزی‌های گسترده در زمینه توسعه صنایع پتروشیمی کشور در سال‌های آینده و نیز بر اساس جانمایی این پروژه‌ها در نواحی مختلف کشور، به نظر می‌رسد تقاضای زیادی برای احداث خطوط لوله ایجاد می‌شود که این مسئله دورنمای مناسبی را برای رشد تقاضای صنعت فولاد در سال‌های آینده فراهم خواهد کرد. در گزارش پیشِ‌رو به روند توسعه خطوط تامین خوراک برای صنایع پتروشیمی و تاثیرات آن بر مصرف فولاد کشور پرداخته می‌شود.
