مشاهده بیشتر
صنعت نظامی از جمله بخش‌هایی به شمار می‌آید که همواره با پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های زیادی عجین بوده است. از این رو، طبیعتا فرایند انتخاب مواد مورد استفاده در این صنعت نیز، به طور متقابل حساسیت‌های بالایی را می‌طلبد. فلزات از پرکاربردترین مواد در این حوزه به شمار می‌آیند که این مسئله، به دلیل تطابق خواص آن‌ها با لازمه‌های سختگیرانه این بخش و همچنین امکان بهبود خواص و پارامترهای موجود به واسطه فرایندهایی همچون آلیاژسازی از فلزات است. فلزات مختلف با توجه به مشخصه‌های متفاوتی که از خود ارائه می‌دهند، در شرایط محیطی مختلف و کاربردهای گوناگون در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روند رو به رشد حرکت اقتصاد کشورها به سمت فناوری‌های نوین، موضوعی است که در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری مشاهده می‌شود. صنعت هوافضا از جمله صنایعی است که توسعه آن برای آسان‌تر ساختن زندگی بشر و همچنین پیشرفت دانش و تکنولوژی روز، امری ضروری است. علاوه بر آن با توجه به نقش پر رنگ و حیاتی فلزات در صنعت هوافضا، توسعه این صنعت نقش به‌سزایی در رونق بخشی به بازار فلزات کشور نیز خواهد داشت. اگرچه جای خالی توسعه بیشتر این حوزه در کشور همچنان ملموس است، اما با این حال گام‌هایی ارزشمند و رو به جلو در این مسیر و به خصوص در بخش فضایی برداشته شده است. بی‌تردید تداوم این روند و سرعت بخشیدن به این اقدامات می‌تواند جایگاه صنعت هوافضای کشور را در جهان، بیش از پیش ارتقا دهد و موجب رشد مصرف فلزات در کشور شود.
صنعت هوافضا، از دیرباز به استفاده از فلزات مختلف متکی بوده است. از آنجایی که در این صنعت وزن پایین وسیله، یکی از فاکتورهای اصلی برای پرواز سریع و ایمن به شمار می‌آید، آلومینیوم بیش از سایر فلزات مورد توجه قرار گرفته است. در ابتدای ساخت ماشین‌های پرنده، این فلز کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما به مرور بخش‌های مختلف وسایل حمل‌ونقل هوایی از آلومینیوم ساخته شد. در پروژه پرتاب اولین ماهواره نیز آلومینیوم تنها فلز مقاوم به اصطکاک و تغییرات دمایی بود. امروزه آلیاژهای آلومینیوم برای ساخت هرگونه هواپیمای مسافربری، نظامی، شاتل، موشک، ماهواره و ... از مواد اولیه اصلی به شمار می‌آید. حتی به جرئت می‌توان گفت ارتقای صنعت هوایی و پیشرفت کاوش‌های فضایی بدون این فلز امکان‌پذیر نبود. با این حال، ورود برخی مواد مقاوم در ساخت و تولید هواپیماها، فضاپیماها و ... می‌تواند در سال‌های آتی موجب رشد کم‌شتاب تقاضای آلومینیوم در صنعت هوافضا شود.
بررسی روند بازارهای جهانی فلزات غیرآهنی از جمله مس، آلومینیوم، سرب و روی، از همبستگی میان تقاضای این فلزات و شرایط کلی حاکم بر اقتصاد جهانی حکایت دارد که این مسئله متاثر از نقش ویژه فلزات غیرآهنی به عنوان ماده اولیه در تولید کالاهای صنعتی و الکترونیکی و توسعه زیرساخت‌ها است که موجب می‌شود همگام با رونق اقتصاد جهانی، تقاضای این فلزات نیز افزایش یابد. در کنار کاربردهای گذشته، ظهور تحولات نوینی مانند حرکت جهان به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، انقلاب صنعتی چهارم و هوشمندسازی، خودروهای الکتریکی و ... در سال‌های آینده بازار جهانی فلزات غیرآهنی را با تقاضای مضاعفی مواجه می‌کند. به جرات می‌توان فلزاتی مانند آلومینیوم، مس و روی را پایه و اساس توسعه اقتصادی جهان دانست.
بررسی وضعیت موجود در برخی از صنایع فلزات غیرآهنی حاکی از بهره‌مندی کشور از مزیت‌های بسیار است. با این حال، برخی از این صنایع در کشور آن‌طور که انتظار می‌رود توسعه نیافته‌اند که علل این مسئله را باید در محدودیت‌ها و موانعی جست‌وجو کرد که بر سر راه تولید این دسته از فلزات قرار دارند. در این میان، صنعت مس، با توجه به پیشینه آن در کشور و اقدامات صورت‌گرفته، شرایط مطلوب‌تری را تجربه می‌کند. امید می‌رود که راهکارهای لازم در خصوص توسعه هر چه بیشتر سایر فلزات غیرآهنی نیز در دستور کار قرار گیرد، زیرا در غیر این صورت، دستیابی به چشم‌اندازهای معین‌شده برای این فلزات بسیار دشوار خواهد بود.
فلزات لیتیوم، کبالت و نیکل، با توجه به نقش پررنگی که در تولید باتری‌های لیتیوم یون ایفا می‌کنند، بی‌تردید در آینده صنایعی همچون الکترونیک و خودروهای برقی اثرگذار خواهند بود. از آنجا که این باتری‌ها گستره وسیعی از کاربرد در وسایل مورد نیاز روزمره شامل موبایل و لپ‌تاپ تا انواع خودروهای برقی را شامل می‌شوند، از نقش مهم فلزات مصرفی در تولید آن‌ها نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. شاید خودروهای برقی را بتوان بزرگ‌ترین عامل محرک بازار این فلزات دانست، به‌خصوص که با توجه به سرعت توسعه این صنعت، چشم‌انداز بسیار روشنی برای آن‌ها قابل تصور است. علت این مسئله را باید در ضرورت دستیابی به اهداف کربن صفر در سال ۲۰۵۰ جست‌وجو کرد که به‌تنهایی محرکی قدرتمند برای رشد تقاضا در بازار این‌گونه فلزات محسوب می‌شود.
با توجه به چشم‌انداز بلندمدت تعیین‌شده برای جهانی با کربن صفر، ایجاد تغییراتی در الگوی مصرف و پیشرفت‌هایی در حوزه تکنولوژی ضروری به نظر می‌رسد. در این مسیر، فلزات نیز نقشی پررنگ برای تحقق اهداف تعیین‌شده ایفا می‌کنند. اگرچه برای برخی از فلزات با توجه به ماهیت آن‌ها نمی‌توان چشم‌انداز روشنی را متصور بود، از نقش حیاتی بسیاری از آن‌ها در آینده نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. سرب فلزی است که با توجه به ماهیت سمی و خطرناک آن، به نظر نمی‌رسد که نقشی پررنگ در آینده داشته باشد. از طرف دیگر، از فلز روی حتی به عنوان جایگزین مناسبی برای برخی دیگر از فلزات نیز یاد می‌شود و می‌توان نقش مهم آن را در آینده تضمین‌شده دانست.
در سال‌های اخیر، همگام با توسعه صنایع مختلف، استفاده از آلومینیوم نیز افزایش یافته است، به طوری که امروز از این فلز نقره‌ای‌رنگ به عنوان فلز قرن بیست‌ویکم یاد می‌شود. آلومینیوم، به سبب ویژگی‌هایی نظیر سبک‌وزنی، چکش‌خواری و شکل‌پذیری مناسب، مقاومت در برابر خوردگی و ضربه و هدایت الکتریکی بالا، در صنایع خودروسازی، شبکه‌های توزیع و انتقال برق، ساخت‌وساز و ... به شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر دمای جهانی به‌شدت افزایش یافته است و استفاده از انرژی‌های پاک خصوصا انرژی الکتریکی یکی از مهم‌ترین سیاست‌های مقابله با این معضل جهانی به شمار می‌آید، پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آتی، با توسعه این بخش، ساخت خودروهای الکتریکی، ایجاد زیرساخت‌ها و ...، تقاضای فراوانی برای آلومینیوم در جهان ایجاد شود.
مس از مهم‌ترین فلزات به شمار می‌رود و مصرف آن، همگام با رشد و توسعه اقتصادی جهان، افزایش یافته است. بررسی روند تقاضای این فلز ارزشمند در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که در زمان‌هایی که اقتصاد جهانی در شرایط رکود بوده، تقاضای مس نیز در بازارهای جهانی با نوساناتی همراه بوده است. از آنجایی که در سال‌های اخیر صنایع مختلف حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های پاک و کم‌کربن را آغاز کرده‌اند، می‌توان آینده روشنی را برای این فلز ارزشمند متصور بود، زیرا مس رسانای خوب جریان الکتریکی است و ویژگیهای منحصربه‌فرد دیگری نظیر خاصیت شکل‌پذیری، مقاومت در برابر خوردگی و ضربه دارد. این امر موجب شده است که از مس در صنایعی نظیر خودروهای برقی و ساخت‌وساز استفاده شود.
در سال‌های اخیر، همواره از موضوع برخورداری ایران از ذخایر انرژی فسیلی به عنوان مزیتی ویژه برای تامین انرژی پایدار کشور یاد شده است؛ با این حال، نگرانی‌های بسیاری نیز در خصوص منفی شدن تراز تولید و مصرف گاز به عنوان منبع اصلی تامین انرژی اولیه ایران و به دنبال آن در مخاطره قرار گرفتن تامین انرژی مطرح شده است، زیرا توسعه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز، همگام با رشد تقاضا و مصرف، به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی نیاز دارد که در شرایط فعلی اقتصادی کشور منطقی به نظر نمی‌رسد. در چشم‌انداز ۱۴۰۴، هدف‌گذاری انجام‌شده برای حوزه انرژی، تبدیل شدن ایران به دومین تولیدکننده بزرگ نفت، رسیدن به جایگاه دوم در بازار جهانی گاز و ارتقای ظرفیت نیروگاهی کشور به ۱۲۰ هزار مگاوات است که تحقق آن می‌تواند رشد قابل توجهی را در مصرف فلزات ایجاد کند.
توسعه نیروگاه‌های خورشیدی را، با توجه به شرایط جغرافیایی و آب‌وهوایی کشور، باید فرصتی مطلوب برای حرکت به سمت انرژی‌های تجددید‌پذیر و کاهش هر چه بیشتر استفاده از منابع فسیلی قلمداد کرد. این امر به دلیل پتانسیل طبیعی بالای کشور در استفاده از انرژی خورشیدی از یک سو، و همچنین تغییر سیاست‌گذاری‌های دولت مبنی بر لزوم توسعه بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدد‌پذیر از سویی دیگر، می‌تواند کلیدی برای حل بسیاری از مشکلات اقتصادی ناشی از وابستگی به منابع فسیلی باشد. بنابراین لازم است که از پتانسیل‌های طبیعی موجود به بهترین شکل استفاده شود تا مسائل گوناگون و غیرمنتظره‌ای همچون تغییرات ناگهانی قیمت سوخت‌های فسیلی و یا اِعمال تحریم‌ها بر بخش نفت آسیب‌های چندانی را در آینده نزدیک متوجه کشور نکند. علاوه بر آن، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی باعث مصرف حجم بالایی از فلزات به‌خصوص فولاد می‌شود که این امر نیز می‌تواند به خودی خود در رونق اقتصادی کشور اثر مثبت داشته باشد.
انرژی بادی دومین گزینه امید‌بخش کشور پس از منابع برق‌آبی برای توسعه تولید و بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر است. به این امر باید به چشم فرصتی برای رشد اقتصادی کشور نگاه کرد تا بتوان هر چه زودتر وابستگی بالای کشور به منابع انرژی فسیلی را از بین برد. این مسئله موجب می‌شود که کشور از تکانه‌های غیر‌منتظره و بعضا سنگینی که با آن رو‌به‌رو خواهد شد آسیب چندانی نبیند. از طرف دیگر، برای ساخت توربین‌های بادی به حجم بزرگی از فلزات به‌خصوص فولاد نیاز است. از این رو، توسعه نیروگاه‌های بادی می‌تواند نقشی موثر در مصرف فلزات در کشور داشته باشد و از این طریق به بهبود شرایط اقتصادی نیز کمک کند. بنابراین مطلوب است که سیاست‌هایی حمایتی در این خصوص اتخاذ شود و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این بخش را نه هزینه بلکه سرمایه‌ای بلندمدت در نظر گرفت.
