مشاهده بیشتر
ساختمان‌سازی در ایران علی‌رغم آن که قدمتی به بلندای تاریخ بشر دارد، با چالش‌های اساسی دست‌وپنجه نرم می‌کند. یکی از مهمترین آن‌ها سوداگری و شکل‌گیری حباب قیمتی در بازار زمین است که با توجه به سهم بالای ارزش زمین از کل ارزش یک پروژه ساختمانی در ایران، زمینه رشد مستمر قیمت ساختمان و در نتیجه تضعیف عملکرد صنعت ساختمان‌سازی در کشور را فراهم آورده است. سنتی بودن روش ساختمان‌سازی، یکی دیگر از چالش‌های صنعت ساختمان در کشور محسوب می‌شود. رشد روزافزون جمعیت و تعداد خانوارها و میل به شهرنشینی طی سال‌های گذشته در ایران و ایجاد موجی از تقاضا برای انواع ساختمان‌ها سبب شده است تا عرضه ساختمان به روش سنتی به علت زمان‌بر بودن، زمینه پیشی‌گرفتن تقاضا بر عرضه و در نتیجه تشدید بی‌ثباتی‌ها در بازار ساختمان فراهم کند.
روندهای نامطلوب جمعیت در چند دهه اخیر شرایط جدیدی را در جهان به وجود آورده که در آن، کشورهایی که به طور مداوم در مسیر توسعه و تکامل صنعتی جهان قدم برداشته‌اند، به دلیل کندی رشد جمعیت نقش کمرنگ‌تری در مسیر صنعتی‌شدن جهان ایفا می‌کنند. در مقابل کشورهایی که دارای نرخ بالای رشد جمعیت هستند با دسترسی به بازارهای بزرگ مصرف‌کننده داخلی و بهره‌وری بالای بخش‌های صنعتی از جنبه نیروی کار، در حال تثبیت جایگاه خود در صحنه اقتصاد جهان هستند. به طور مثال، در مقابل کاهش سهم اقتصادهای اروپایی و ژاپن از بخش صنعت و ساختمان جهان سهم کشورهایی مانند هندوستان و کشورهای جنوب صحرای آفریقا در حال افزایش است و به نظر می‌رسد که چشم‌انداز توسعه صنعتی و شهری جهان در آینده عمدتا توسط این کشورها هدایت شود.
صنعت ساختمان‌سازی یکی از استراتژیک‌ترین صنایع حال حاضر جهان محسوب می‌شود. فعالیت‌های مرتبط با احداث انواع ساختمان‌ها بسیار گسترده هستند که این موضوع سبب شده است تا این صنعت به عنوان یک پیشران اقتصادی در نظر گرفته شود. بر اساس گزارش‌های ارائه‌شده، ارزش‌افزوده‌ای که هر ساله به واسطه صنعت ساختمان‌سازی در جهان ایجاد می‌شود، حدود ۳ تا ۴ درصد از کل حجم اقتصاد است. علی‌رغم چنین جایگاهی، صنعت ساختمان‌سازی به شدت از بهره‌وری پایین رنج می‌برد که این مسئله سبب شده است تا طی سال‌های گذشته همواره بخشی از منابع سرمایه‌گذاری‌شده در این حوزه هدر برود. راهکارهای متفاوتی برای ارتقای بهره‌وری در صنعت ساختمان‌سازی ارائه شده است که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به پیاده‌سازی الگوی فرآیند تولید انبوه بخش تولیدات کارخانه‌ای «Manufacturing» در صنعت ساختمان‌سازی اشاره کرد که در اصطلاح به آن صنعتی‌سازی احداث ساختمان گفته می‌شود.
فرایند انتقال آب از منابع به تصفیه‌خانه‌ها و سپس به محل مصرف، یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های توسعه زیرساخت‌های آب‌رسانی محسوب می‌شود، زیرا طول خطوط انتقال آب بلند است و آب جریان‌یافته در آن‌ها فشار بالایی دارد. به همین دلیل، لازم است تا ملاحظات ویژه‌ای در طراحی این خطوط مد نظر قرار گیرد. انتخاب جنس خطوط لوله و تجهیزات به‌کاررفته در شبکه انتقال یکی از پارامترهای حساس طراحی این شبکه محسوب می‌شود، زیرا باید در مقابل عوامل متعدد فیزیکی و شیمیایی، نظیر تغییرات محیطی، فشار آب و املاح موجود در آب و خاک، مقاوم باشد و در طول سال‌های بهره‌برداری، دچار شکستگی و آسیب نشود. فولاد ماده اولیه اساسی ساخت لوله‌های انتقال آب و تجهیزات مورد استفاده در شبکه انتقال محسوب می‌شود.
با توجه به وضعیت جغرافیایی کشور و پراکندگی زیاد نقاط شهری، استفاده از حملونقل جاده‌ای یکی از مهمترین روش‌های جابه‌جایی محسوب می‌شود. به گواه آمارها، در سال‌های اخیر، بخش عمده‌ای از مسافرت‌های بین‌شهری از طریق جاده‌ها انجام شده است. همچنین برای انتقال بار از شهری به شهری دیگر، به سبب سهولت و مزیت‌های حمل جاده‌ای نسبت به سایر روش‌های حملونقل، جابه‌جایی از طریق جاده‌های بین‌شهری در بسیاری از موارد مناسب‌ترین گزینه به نظر می‌رسد. یکی از زیرساخت‌های حملونقل جاده‌ای، پایانه‌های مسافربری و باربری هستند که توسعه آن‌ها می‌تواند کیفیت عملکرد ناوگان حملونقل جاده‌ای کشور را بهبود ببخشد. همچنین احداث این پایانه‌ها در مرزهای کشور در بهبود حملونقل بین‌المللی و ترانزیتی کشور موثر خواهد بود. با این حال، بررسی آمارها نشان می‌دهد که سرعت توسعه و احداث پایانه‌های مسافربری و باربری کشور در وضعیت چندان مساعدی به سر نمی‌برد.
سیستم حمل و نقل ریلی یکی از پاک‌ترین، سریع‌ترین و ارزان‌ترین روش‌های حملونقل افراد و کالا در جهان است. همه کشورهای صنعتی شبکه‌های راه‌آهن توسعه‌یافته‌ای دارند که در تمام نقاط کشورشان گسترش یافته است. در کشور ما نیز به عنوان کشوری که در مسیر توسعه ظرفیت‌های صنعتی حرکت می‌کند، توسعه خطوط ریلی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا عنصری کلیدی در ایجاد یک سیستم حملونقل پایدار برون‌شهری مسافر و بار به شمار می‌آید. از اهمیت مصرف فلزات در احداث این زیرساخت‌ها به دلیل لزوم برخورداری از دوام و استحکام بالا نمی‌توان غافل بود. بنابراین می‌توان نقش فلزات اساسی را از جنبه ارزش مصرفی آن‌ها بررسی کرد.
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های علم پزشکی منجر شده است تا با استفاده از روش‌های مختلف و تجهیزات مدرن، روند مداوای بیماران تسهیل شود. بر همین اساس، مراکز مختلفی ایجاد شده‌اند که انواع خدمات بهداشتی و درمانی را ارائه می‌دهند. امروز بیمارستان‌ها یکی از اصلی‌ترین اماکن عمومی به شمار می‌آیند که توسعه شهرها بدون احداث آن‌ها امکان‌پذیر نیست. بدیهی است که سرمایهگذاری و احداث بیمارستان‌ها در نواحی مختلف شهری و روستایی موجب ارتقای سطح بهداشت و سلامت مردم خواهد شد. بیمارستان‌ها عموما ساختمان‌هایی با مساحت زیربنای بالا هستند و به همین دلیل، توسعه ظرفیت‌های بیمارستانی کشور، به‌جز تاثیرات آن بر بخش سلامت، از جنبه میزان فلزات مصرفی نیز اهمیت دارد.
یکی از نیازهای اولیه انسان که با توسعه اقتصادی و اجتماعی دامنه گسترده‌تری یافته صنعت حملونقل است. این بخش، به سبب نقش زیربنایی‌اش، از اهمیت بالایی در رشد و توسعه کشورها در زمینه‌های مختلف برخوردار است. صنعت حملونقل نیز در ایران قدمتی دیرینه دارد و با ورود تکنولوژی به کشور، زیرساخت‌های این بخش به طور چشمگیری متحول شدند. حملونقل جاده‌ای اولین و مهمترین روش جابه‌جایی در کشور بوده که ورود اولین اتومبیل‌ها موجب توسعه زیرساخت‌های این بخش شده است. همگام با پیشرفت صنایع کشور، انتظار می‌رفت که زیرساخت‌های حملونقل نیز توسعه یابند، اما بررسی آمار و اطلاعات مختلف از جاماندگی توسعه زیرساخت‌های حملونقل در کشور حکایت دارد.
تحولات جمعیتی و اجتماعی جوامع بشری در طول چند دهه گذشته، تاثیرات قابل توجهی را بر میزان و ساختار تقاضای بخش ساختمان و مسکن داشته‌اند. با گسترش بی‌امان و رشد نرخ شهرنشینی، نیاز به گزینه‌های مسکن مقرون‌به‌صرفه برای انطباق با ورود افرادی که به دنبال فرصت‌ها و سبک زندگی شهری بوده‌اند، افزایش یافته است. به طور همزمان، رشد جمعیت به عنوان محرکهای انکارناپذیر عمل کرده و نیاز به مسکن‌های مناسب برای پاسخگویی به جمعیت روبه رشد را افزایش داده است. علاوه بر این تغییرات در ساختار خانوار، از جمله افزایش خانواده‌های تکنفره یا خانوارهای چندنسلی تاثیرات قابل توجهی را بر ساختار بازار مسکن به دنبال داشته است. در نهایت می‌توان گفت مهاجرت عامل محوری دیگری برای افزایش تقاضای بازار مسکن به شمار می‌آید، زیرا اغلب مهاجران به دنبال سرپناهی مناسب برای زندگی در کشورهای پذیرفته شده هستند که این مسئله به افزایش تقاضا برای مسکن کمک می‌کند.
ساختمان‌سازی از قدیمی‌ترین فعالیت‌های بشر در جهان به شمار می‌آید که در طول زمان تحولات زیادی داشته است. این صنعت به طور ویژه‌ای با محیط‌زیست سرو‌کار دارد و از جنبه‌های گوناگونی بر آن تاثیر می‌گذارد. در سال‌های اخیر که نگرانی‌های جهانی در خصوص گرمایش زمین و پدیده تغییر اقلیم شدت گرفته، اهمیت روی آوردن به شیوه‌های پایدارتر در صنعت ساختمان بیش از گذشته روشن شده است. این مسئله باعث معرفی مواد و رویکردهای نوین و نوآورانه‌ای شده است که زمینه‌ساز مقاوم‌تر شدن و افزایش عمر مفید ساختمان‌ها، سازگاری بیشتر آن‌ها با محیط‌زیست و کاهش آلایندگی صنعت ساختمان‌سازی خواهد شد.
تاثیر سیاست‌های دولت در تقویت و توسعه صنعت ساختمان بر کسی پوشیده نیست. اجرای طرح‌های توسعه زیرساختی از جمله تاسیسات انرژی، زیربنای لازم را برای توسعه پروژه‌های ساختمانی و مشارکت‌های دولتی- خصوصی، امکان همکاری بین دولت و ذینفعان این بخش و تسهیل سرمایهگذاری در پروژه‌های بزرگ فراهم می‌کند. صدور پروانه‌های ساختمانی نیز به عنوان یک اقدام دولت‌محور، نه تنها موانع بوروکراتیک را کاهش می‌دهد، بلکه برنامه زمانی پروژه را سرعت می‌بخشد و سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب می‌کند. علاوه بر این، طرح‌های مسکن مقرون‌به‌صرفه با ارائه مشوق‌های مالی و حمایت از توسعه‌دهندگان برای ساخت خانه‌های مقرون‌به‌صرفه، نیازهای مسکن جوامع را برطرف می‌کند و دسترسی همه شهروندان را به مسکن مناسب تضمین می‌کند که این اقدامات در مجموع، منجر به توسعه صنعت ساختمان می‌شود.
توسعه عمودی شهرها به ساخت ساختمان‌های بلند و آسمان خراش‌ها اشاره دارد و توسعه افقی شامل گسترش جغرافیایی مرزهای شهر است. طبیعتا هر دو شکل توسعه برای انطباق با جمعیت رو به رشد و تضمین استفاده کارآمد از زمین ضروری به نظر می‌رسند، به طوری که توسعه عمودی به شهرها اجازه می‌دهد تا کارایی فضاهای محدود را به حداکثر برسانند و گسترش مرزهای شهری را کاهش دهند. در مقابل، توسعه افقی، شهرها را قادر میسازد تا امکانات رفاهی، فضاهای سبز، پارک‌ها و مناطق تفریحی را فراهم کند که به کیفیت زندگی بالاتر کمک می‌کند. با ایجاد توازن در توسعه عمودی و افقی، شهرها می‌توانند به ترکیبی هماهنگ از تراکم، دسترسی و زیست‌پذیری دست‌یابند که برای موفقیت بلندمدت آن‌ها ضروری است.
