مشاهده بیشتر
اهمیت صنعت حملونقل و تاثیر آن بر ارتقای سطح اقتصادی کشور بر همگان آشکار است و مقوله زیرساخت سیستم‌های حملونقل نیز از گام‌های نخست بهبود شاخص‌های اقتصادی محسوب می‌شود. تحریم‌های اعمال‌شده و عدم توجه به فرصت‌های پیش‌رو از عوامل توسعه‌نیافتگی کشور در بخش سیستم‌های حملونقل به شمار می‌آیند. بنابراین امید است که با رفع چالش‌های موجود در سیستم‌های حملونقل و افزایش ظرفیت این صنعت، صنایع وابسته به صنعت مذکور نیز روندی صعودی را در توسعه طی کنند و منجر به ارتقای صنایع کشور شوند. همچنین با توجه به نقش و اهمیت فلزات اساسی در افزایش ظرفیت صنعت یاد‌شده، میزان قابل ملاحظه‌ای از فلزات اساسی در این مسیر مصرف می‌شوند. بنابراین، در خصوص اهمیت صنعت حملونقل و دورنمای این صنعت در توسعه‌یافتگی کشور، می‌توان سناریوهای مختلفی را در خصوص میزان مصرف فلزات اساسی در افزایش ظرفیت زیرساخت‌های سیستم‌های حملونقل پیش‌بینی کرد.
حملونقل پایدار و کارآمد یکی از مهم‌ترین عوامل بقا و پیشرفت تمدن مدرن است. صنعت حملونقل هر کشور بیانگر وضعیت اقتصادی و توسعه صنعتی آن به شمار می‌آید. سیستم حملونقل هوایی یکی از مهم‌ترین روش‌های حملونقل در جهان است که نه‌تنها زمان سفر را کوتاه می‌کند، بلکه عامل مهمی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی به حساب می‌آید، زیرا استفاده از تمام ظرفیت‌های حملونقل هوایی منجر به افزایش درآمد و تولید ناخالص داخلی می‌شود و اقتصادی پایدار را برای کشور رقم می‌زند. بنابراین حملونقل هوایی، با زیرساخت‌های خدمات‌محور و زیرشاخه‌های متعدد، یکی از صنایع پربازده در رشد اقتصادی محسوب می‌شود و توجه به آن از ضروریات برنامه‌های هر کشور است. از این رو، در این گزارش، احداث و توسعه زیرساخت و ارزش فلزات مصرفی نقش‌آفرین در سیستم حملونقل هوایی بررسی شده است.
حملونقل دریایی اساس تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی است. فراهم آوردن زیرساخت‌های مناسب برای رونق حمل و نقل دریایی تاثیر قابل توجهی را بر کاهش هزینه‌های حمل و رشد تجارت بین‌المللی کشورها خواهد داشت. خصوصا آن که ایران در موقعیت جغرافیایی استراتژیکی قرار دارد و دسترسی به آب‌های آزاد فرصت مناسبی را برای تقویت حملونقل دریایی کشور ایجاد کرده است. بندرهای هر کشور به عنوان اصلی‌ترین زیرساخت‌های سیستم حملونقل دریایی، دارایی‌های راهبردی آن به حساب می‌آیند و به همین دلیل رشد سرمایه‌گذاری‌ها در ایجاد و توسعه ظرفیت‌های بنادر می‌تواند گامی بلند در مسیر توسعه صادرات کشور باشد.
تونل‌ها و پل‌ها عضوی جدایی‌ناپذیر از زیرساخت‌های حمل جاده‌ای و ریلی محسوب می‌شوند که احداث آن‌ها به سرمایه‌گذاری‌های بالایی نیاز دارد. ساخت تونل‌ها و پل‌ها با پیچیدگی‌های خاصی همراه است و باید پارامترهای متعددی در طراحی آن‌ها لحاظ شود. با توجه به اهمیت مولفه‌های پایداری و مقاومت، در احداث تونل‌ها و پل‌ها میزان قابل توجهی فولاد به شکل‌های مختلف مصرف می‌شود. به همین دلیل، توسعه احداث تونل‌ها و پل‌ها، در کنار تاثیر آن بر توسعه زیرساخت‌های حملونقل، موجب مصرف فلزات در کشور نیز خواهد شد.
اهمیت مقوله زیرساخت‌های انرژی و آب در هموار ساختن مسیر توسعه صنعتی و اجتماعی بر کسی پوشیده نیست. با این حال، ظرفیت‌های فعلی فاصله قابل توجهی با اهداف پیش‌بینی‌شده در برنامه‌های توسعه کشور دارد که دلیل آن را باید در کاهش شدید سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه جست‌وجو کرد. توسعه زیرساخت‌های تامین انرژی و آب، شامل تولید برق و گاز، تصفیه‌خانه‌های آب، خطوط انتقال و توزیع برق و لوله‌های انتقال و توزیع برق و گاز، مستلزم مصرف حجم قابل توجهی از فلزات مختلف است. بر همین اساس و بر مبنای اهداف پیش‌بینی‌شده برای توسعه زیرساخت‌های انرژی در برنامه توسعه کشور، می‌توان سناریوهای مختلفی را برای مصرف فلزات در افزایش ظرفیت زیرساخت‌های انرژی و آب کشور پیش‌بینی کرد.
خطوط توزیع آب و جمع‌آوری فاضلاب حلقه آخر زنجیره تامین آب محسوب می‌شوند و دسترسی مردم و واحدهای صنعتی به آب مورد نیازشان را میسر می‌سازند. با توجه به حساسیت تامین پایدار آب در حیات و فعالیت افراد، طراحی مناسب و انتخاب صحیح تجهیزات در احداث زیرساخت‌های توزیع آب از اهمیت بالایی برخوردار است. بخش عمده خطوط لوله و تجهیزات توزیع آب از جنس فولاد ساخته می‌شوند و به همین دلیل، توسعه زیرساخت‌های این حوزه می‌تواند تقاضای قابل توجهی را در بازار فولاد کشور ایجاد کند.
فرایند انتقال آب از منابع به تصفیه‌خانه‌ها و سپس به محل مصرف، یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های توسعه زیرساخت‌های آب‌رسانی محسوب می‌شود، زیرا طول خطوط انتقال آب بلند است و آب جریان‌یافته در آن‌ها فشار بالایی دارد. به همین دلیل، لازم است تا ملاحظات ویژه‌ای در طراحی این خطوط مد نظر قرار گیرد. انتخاب جنس خطوط لوله و تجهیزات به‌کاررفته در شبکه انتقال یکی از پارامترهای حساس طراحی این شبکه محسوب می‌شود، زیرا باید در مقابل عوامل متعدد فیزیکی و شیمیایی، نظیر تغییرات محیطی، فشار آب و املاح موجود در آب و خاک، مقاوم باشد و در طول سال‌های بهره‌برداری، دچار شکستگی و آسیب نشود. فولاد ماده اولیه اساسی ساخت لوله‌های انتقال آب و تجهیزات مورد استفاده در شبکه انتقال محسوب می‌شود.
امروزه تامین آب به یکی از چالش‌های بزرگ جهان تبدیل شده است و بسیاری از کشورها می‌کوشند تا با دسترسی به منابع آب شیرین و نیز توسعه ظرفیت‌های تصفیه و شیرین‌سازی، در مسیر تضمین تامین پایدار آب خود حرکت کنند. این مسئله در مورد ایران اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا سال‌هاست که کشور با مقوله خشک‌سالی و کمبود منابع آب مواجه است و به نظر می‌رسد که لازم است تا اقدامی جدی برای توسعه زیرساخت‌های تامین آب کشور صورت پذیرد. با توجه به حجم بالای مصرف فلزات در تصفیه‌خانه‌های آب، تاثیر توسعه این ظرفیت‌ها بر بازار فلزات کشور قابل بررسی است.
دامنه فعالیت تاسیسات شبکه‌های گازرسانی بسیار گسترده است و شبکه توزیع در آخرین مرحله زنجیره تامین گاز قرار گرفته است. گاز طبیعی در بسیاری از سیستم‌های شهری، صنایع کارخانه‌ای و نیروگاهی به عنوان سوخت مصرفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین شبکه‌های توزیع نقش بسزایی در تامین انرژی بخش‌های مختلف دارند. پس از انتقال، گاز از خطوط لوله انتقال به ایستگاه‌های تقلیل فشار می‌رسد و پس از رسیدن به فشار استاندارد، به شبکه توزیع منتقل می‌شود. در این میان، لولهها مجراهایی برای جابه‌جایی گاز محسوب می‌شوند که از دو بخش لوله‌های تغذیه و توزیع تشکیل شده‌اند. لوله‌های شبکه، به سبب حساسیت بالای انتقال گاز، عموما از فولاد ساخته می‌شوند.
در کشورهای کمتر توسعه‌یافته که رویکرد صنعتی شدن را دنبال می‌کنند، تامین انرژی برای رشد تولیدات صنعتی و افزایش سطح رفاه عمومی جامعه بسیار مهم است. ایران، به سبب برخورداری از منابع مختلف انرژی مانند گاز طبیعی، می‌تواند نقشی بسزا در این بخش داشته باشد. در مرحله اول تامین انرژی، استخراج گاز بسیار اهمیت دارد. با این حال، انتقال انرژی از بخش پالایشگاه‌ها به منزله پل ارتباطی میان پالایشگاه و محل مصرف انرژی است. گاز از طریق خطوط انتقال به محل توزیع می‌رسد. با توجه به اینکه عمده میدان‌های گازی در جنوب کشور واقع شده‌اند، توسعه خطوط لوله انتقال گاز نقش مهمی در انتقال این انرژی ایفا می‌کند. لوله‌های انتقال گاز در ابعاد بزرگ طراحی می‌شوند و اغلبشان از جنس فولادند. به همین دلیل، تامین لوله‌های مورد نیاز برای توسعه شبکه انتقال گاز از محل تولید داخل می‌تواند رونق قابل توجهی را در بازار داخلی فولاد کشور ایجاد کند.
توسعه زیرساخت‌های تامین انرژی و آب، گام نخست اجرای هر برنامه توسعه‌ای محسوب می‌شود. این مسئله در مورد ایران، به عنوان کشوری که در مسیر توسعه صنعتی حرکت می‌کند، بسیار حائز اهمیت است. با این حال نگاهی اجمالی به شرایط فعلی تامین آب، برق و گاز در کشور از عدم توجه به سیاست‌گذاری مناسب برای توسعه این زیرساخت‌ها حکایت دارد. ایران به لحاظ برخورداری از ذخایر انرژی‌های فسیلی در میان سه کشور بزرگ جهان قرار می‌گیرد. با این حال آمار تولید انرژی کشور به خصوص در حوزه برق، فاصله قابل‌ملاحظه‌ای با اسناد بالادستی و پتانسیل‌های موجود دارد که دلیل این مسئله را باید در بی‌توجهی به سرمایهگذاری در توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی جستجو کرد. تصویر «قوطی کبریت و کبریت‌های سوخته» نمادی از شرایط کلی و فرصت‌های از دست‌رفته در حوزه انرژی کشور است. زنجیره‌ای که می‌توانست با تولید محصول استراتژیکی به نام برق، ضمن تامین نیاز داخل با حرکت در مسیر صادرات چراغ اقتصاد ایران را روشن کند. اما در سایه «بی‌خیالی» و بی‌توجهی سیاست‌گذاران، بخش زیادی از پتانسیل‌ها و فرصت‌های این بخش سوزانده شده و استراتژی روشنی نیز برای استفاده از ذخایر باقیمانده وجود ندارد.
در سال‌های اخیر، اهمیت گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک افزایش یافته است. امروزه گاز طبیعی در اغلب کشورها منبعی تاثیرگذار و استراتژیک برای تامین انرژی محسوب می‌شود. ایران یکی از کشورهای برخوردار از منابع بزرگ گاز طبیعی در دنیا به شمار می‌آید و با توجه به این امر، توسعه ظرفیت‌های استخراج و تولید گاز طبیعی می‌تواند از اهمیت بالایی در تامین پایدار انرژی کشور و نیز کمک به رشد صادرات برخوردار باشد. با توجه به حجم فلزات اساسی مصرف‌شده در تاسیسات و تجهیزات استخراج و پالایش گاز، توسعه ظرفیت‌های این حوزه، در کنار پیشبرد اهداف تجاری، سیاسی و اقتصادی، محرک قدرتمندی برای بازار فلزات اساسی محسوب می‌شود.
