مشاهده بیشتر
فرآیند شهرنشینی و حرکت به سمت بلندمرتبهسازی در ایران طی دهههای گذشته، روند نسبتا پایداری را شاهد بوده است. تا پیش از سال ۱۳۸۶، تراکم ساختمانی در کشور کمتر از ۱۰۰ درصد بود و سهم پروانههای احداث ساختمانهای یک و دو طبقه تقریبا دو برابر سهم پروانه احداث ساختمانهای سه طبقه و بیشتر بود. اما از این سال به بعد، همزمان با اجرایی شدن پروژه مسکن مهر، رویکردها در این حوزه تغییر یافت. آمارها نشان میدهد که تا سال ۱۴۰۰، میزان تراکم ساختمانی در کشور به حدود ۱۴۰ درصد افزایش یافت و سهم پروانههای احداث ساختمانهای سه طبقه و بیشتر نیز به ۴۷ درصد رسید که این موضوع به وضوح در دستور کار قرار گرفتن توسعه عمودی شهرها را آشکار میکند. علاوه بر این، توسعه شهرنشینی طی سالهای گذشته، مصرف گسترده فلزات فولاد، آلومینیوم و مس را به دنبال داشته است. برآوردها حاکی از آن است که طی سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۰، سالانه به طور متوسط حدود ۴ میلیارد دلار فولاد، ۴۰۲ میلیون دلار آلومینیوم و ۲۲۶ میلیون دلار مس در صنعت ساختمانسازی کشور به مصرف رسیده است.
تاثیر تورم بر فضای کلی اقتصاد و محیط کسبوکار از جمله مفاهیمی به شمار میرود که تجربه اثبات کرده است این آثار بسته به سطوح نرخ تورم و منشا شکلگیری و بعضا نیز واکنش دولتها برای کنترل تورم میتواند مثبت یا منفی باشد. بررسی روند کلی حجم اقتصاد ایران و تغییرات نرخ تورم بیانگر آن است که در سالهای با نرخ تورم شدید، رشد اقتصادی منفی بوده است. با این حال، بررسی آمارهای ارزشافزوده گروههای مختلف اقتصادی گویای آن است که الزاما تحت سطوح بالای نرخهای تورم، رابطه کل به جزء برقرار نیست.
موضوع انتشار گازهای گلخانهای ناشی از فعالیتهای صنعتی و تبعات زیستمحیطی آن، قریب به یک دههای میشود که ریلگذاریهای اقتصادی و غیراقتصادی بسیاری از کشورها را دچار تغییر و تحول کرده است. در این راستا، مفهوم «انتقال انرژی» که بر استفاده از انرژیهای پاک به جای سوختهای فسیلی تاکید دارد، به یک اصل در عرصه سیاستگذاریهای کلان تبدیل شده است. موضوع انتقال انرژی، برای ایران به دلیل شدت نسبتا بالای آلایندگی کشور در مقیاس جهانی و همچنین وابستگی شدید اقتصادی به درآمدهای حاصل از فروش سوختهای فسیلی از اهمیت دوچندانی برخوردار است. مروری بر گزارشهای ارائهشده حاکی از آن است که در طول دهههای گذشته، توسعه ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر در کشور متناسب با هدفگذاریهای انجامشده در برنامههای پنجساله توسعه اقتصادی پیش نرفته است. با این حال، امید میرود با اجرایی شدن ابتکار تابلوی برق سبز و رشد سرمایهگذاریها در انرژیهای تجدیدپذیر، مسیر هموارتری برای دستیابی به ظرفیت ۴۹ گیگاوات نیروگاههای بادی و ۷۱ گیگاوات نیروگاههای خورشیدی کشور تا پایان برنامه پنجساله هفتم توسعه اقتصادی ایجاد شود.
سطوح بالای تورم، مهمترین معضلی است که طی سالهای اخیر گریبانگیر اقتصاد کشور بوده است. بررسیها نشان میدهد که تفاوت معناداری میان نرخهای تورم در سالهای قبل از دهه ۱۳۶۰ و پس از آن وجود دارد. علت اصلی این مسئله را میتوان به شوک مثبت درآمدهای نفتی در اوایل این دهه نسبت داد. بررسیها نشان میدهد که طی سالهای گذشته، نوسانات مثبت و منفی درآمدهای نفتی، هر دو باعث افزایش نرخ تورم در کشور شده است. علاوه بر این، سوء مدیریتها در شبکه بانکی کشور و همچنین بر هم زدن مکانیسم عرضه و تقاضا در بازار ارز، از دیگر عوامل افزایش نرخ تورم در کشور عنوان میشود.
خانواده مهمترین و کوچکترین عنصر هر جامعه به شمار میآید. در گذشته، ساختار خانواده به شکل گسترده و با تعداد نفرات بالا بود، اما امروز این نهاد بنیادین، متاثر از عوامل مختلف، دستخوش تغییرات فراوانی شده است. در دیدگاههای کلاسیک، مسائل مربوط به موالید، ازدواج، طلاق و ... علت این تغییرات قلمداد میشوند، اما در دیدگاههای مدرن، پدیدههایی همچون جهانی شدن و فردگرایی در تغییر ساختار خانوارها دخیلاند. ایران نیز، تحت تاثیر این دو پدیده و قدم گذاشتن در مسیر مدرن شدن، تغییر و تحولات چشمگیری را در ساختار خانوارها تجربه کرده و در حال حاضر، با کم شدن تعداد فرزندان در خانواده، تعداد خانوادههای تکنفره و دونفره در حال افزایش است. پیشبینیها از ادامه یافتن این روند در سالهای آتی حکایت دارند و این امر منجر به افزایش تعداد خانوارهای کمجمعیت خواهد شد.
نقش دولت در رشد و و توسعه اقتصادی کشورها در همه مکاتب و دیدگاههای اقتصادی، موضوعی اثباتشده و مورد توافق است و موضوع مباحث بیشتر نحوه و میزان نقش و دخالت دولت در محیط کسبوکار و فعالیتهای اقتصادی است. در ایران نیز در سالهای اخیر، اغلب اقتصاددانان ریشه بسیاری از چالشهای اقتصادی کشور را سازوکارهای نامناسب دولت در مدیریت بازارها و تعیین قیمتها و همچنین بیانضباطی مالی عنوان کردهاند. در واقع سعی در جبران کسری بودجه با استقراض از بانک مرکزی و خلق پول بدون پشتوانه و نامتناسب با رشد تولید عواملی هستند که ریشههای اصلی تورمهای بالای چند سال اخیر قلمداد میشوند.
محصولات صنایع شیمیایی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاصی برخوردار هستند و به همین دلیل، لازم است در بستهبندی این محصولات از موادی استفاده شود که در مقابل خواص شیمیایی و خوردگی مقاومت داشته باشند. ایران از پتانسیلها و ظرفیتهای قابلتوجهی در زمینه تولید محصولات شیمیایی برخوردار است. در سالهای اخیر، صادرات صنایع شیمیایی کشور روندی روبهرشد را سپری کرده و بخش عمدهای از صادرات غیرنفتی کشور به محصولات این صنعت اختصاص داشته است. فولاد و آلومینیوم اصلیترین فلزات مورد استفاده در بستهبندی محصولات شیمیایی هستند و با توجه به حجم بالای صادرات محصولات شیمیایی کشور، رشد صادرات این محصولات در کنار ارزآوری و ایجاد اشتغال در کشور از منظر میزان فلزات مصرفشده در بستهبندی محصولات، قابلبررسی است.
صادرات به کشورهای همسایه عنصر مهمی در تجارت خارجی ایران محسوب میشود. در این میان، صادرات به کشور عراق، با توجه به عوامل گوناگونی همچون موقعیت جغرافیایی این کشور و داشتن روابط سیاسی مناسب با ایران، همواره بخش مهمی از مبادلات خارجی کشور را شکل داده است. با توجه به مسائل و مشکلات حاصل از تحریمها، گسترش روابط تجاری با کشورهایی همچون عراق میتواند فرصتی مناسب برای بهبود شرایط اقتصادی کشور قلمداد شود. حجم بالای واردات عراق و همچنین فرصتهای ظهوریافته، که ناشی از عوامل مختلف از جمله مسائل سیاسیاند، سبب بروز موقعیتهای مناسبی برای توسعه صادرات به این کشور شدهاند. به طور کلی، به نظر میرسد که باید صادرات به عراق را بستری مناسب برای برونرفت کشور از وضع موجود دانست.
هر انسان در محیط زندگی و کسبوکار خود از ابزارها و وسایل مختلفی استفاده میکند. این ابزارها باید به گونهای ساخته شوند تا بر اثر استفاده مکرر، فرسوده نشوند. از این رو، بسیاری از وسایل مصرفی انسان یا کاملا فلزی هستند یا از فلزات در ساخت آنها استفاده شده است. با توجه به تنوع محصولات و روند روبهرشد تقاضا برای کالاهای مصرفی بادوام، این بازار فرصت مناسبی را برای واحدهای فعال در این عرصه فراهم میکند تا با تولید محصولاتی جدیدتر و با کیفیتِ بالاتر، در کنار بالا بردن سطح زندگی انسان، فروش محصولات خود را توسعه دهند و موجب ارزآوری و اشتغالزایی در کشور شوند. در این گزارش ارزش فلزاتی که در قالب انواع کالاهای مصرفی بادوام به کشورهای خارجی صادر میشود مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
ادغام فناوریهای هستهای در بخشهای انرژی و غیرانرژی نقشی مهمی در دستاوردها و پیشرفتهای تکنولوژیکی ایران طی چند دهه گذشته ایفا کرده است، به طور مثال، تولید برق هستهای از نیروگاه اتمی بوشهر از روندهای روبهرشد تقاضا در طول یک دهه اخیر حمایت کرده است و علاوه بر این که مصرف سوختهای فسیلی از جمله نفت و گاز طبیعی را تا حد قابل توجهی کاهش میدهد انتشارات دیاکسیدکربن را نیز به حداقل میرساند. دستاوردهای هستهای ایران در حوزه غیرانرژی نیز حائز اهمیت است، به طور مثال، پیشرفت در تولید رادیوداروها امروزه از تقاضای یک میلیون بیمار سرطانی در داخل کشور حمایت میکند و بخش قابل توجهی از این رادیوداروها به بیش از ۵ قاره در جهان نیز صادر میشود.
صنعت داروسازی، به دلیل اثرگذاری بر سلامت انسانها و جوامع بشری، همواره از مهمترین ارکان نظام سلامت در دنیا بوده است. امروزه این صنعت، به دلیل سودآوری بالا و نیاز روزافزون جوامع، یکی از صنایع کلیدی و استراتژیک در جهان محسوب میشود که برخورداری از سطح بالای توانمندی در این بخش کمک شایانی به بالا بردن سطح سلامت کشورها و نیز رشد اقتصادی آنها خواهد کرد. اهمیت تامین دارو، بهخصوص برای کشورهای عقبمانده و درحالتوسعه، باعث شده است تا سهم عمدهای از تجارت جهانی به صادرات محصولات دارویی تعلق داشته باشد. از آنجا که در بستهبندی این محصولات از فلزاتی نظیر آلومینیوم و فولاد استفاده میشود، نقش صادرات محصولات دارویی بر بازار فلزات کشور نیز قابلبررسی است.
صنایع غذایی یکی از محورهای اساسی توسعه کشورها به شمار میآید. نیاز انسان به غذا، به عنوان یکی از مهمترین ارکان ادامه حیات، باعث شده است که در همه شرایط و وضعیتهای اقتصادی جامعه، تقاضا برای محصولات غذایی وجود داشته باشد. جایگاه مهم امنیت غذایی سبب تبدیل صنعت غذا و نوشیدنی به یکی از اولویتهای اصلی سیاستها و برنامههای کلان کشورها شده است. شرایط اقلیمی و آبوهوایی مهمترین عامل تاثیرگذار بر توانایی کشور برای رشد صنایع غذایی شمرده میشود. ایران، به دلیل برخورداری از تنوع زیستمحیطی و آبوهوایی بالا، دارای پتانسیل خوبی در زمینه تولید محصولات غذایی است. سرمایهگذاری مناسب در این صنعت، بهویژه در تولید محصولاتی که در آنها دارای مزیت رقابتی است، با فراهم آوردن فرصتهای صادراتی، به بهبود اقتصاد کمک خواهد کرد.