مشاهده بیشتر
صادرات یک میلیون دستگاه انواع خودروی سواری و ۳۰ هزار دستگاه خودروی تجاری در افق ۱۴۰۴ صرفا بخشی از چشم‌اندازهای تدوین‌شده برای حوزه حمل‌ونقل کشور به شمار می‌آید. با این حال، نگاهی به حال‌وروز و شرایط فعلی صنعت خودرو نشان می‌دهد که نه‌تنها این صنعت روی ریل خود حرکت نمی‌کند، بلکه در سال‌های اخیر با افت تولید و کاهش صادرات نیز مواجه بوده است. از صنعت خودرو، به سبب ارتباط گستردهای که با سایر صنایع از جمله صنعت فلزات اساسی دارد، به عنوان پیشران اقتصاد کشور یاد می‌شود و به حرکت درآمدن چرخ آن می‌تواند محرک قدرتمندی برای رونق اقتصادی کشور باشد.
صنایع غذایی یکی از محورهای اساسی توسعه کشورها به شمار می‌آید. نیاز انسان به غذا، به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان ادامه حیات، باعث شده است که در همه شرایط و وضعیت‌های اقتصادی جامعه، تقاضا برای محصولات غذایی وجود داشته باشد. جایگاه مهم امنیت غذایی سبب تبدیل صنعت غذا و نوشیدنی به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌ها و برنامه‌های کلان کشورها شده است. شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر توانایی کشور برای رشد صنایع غذایی شمرده می‌شود. ایران، به دلیل برخورداری از تنوع زیست‌محیطی و آب‌وهوایی بالا، دارای پتانسیل خوبی در زمینه تولید محصولات غذایی است. سرمایهگذاری مناسب در این صنعت، به‌ویژه در تولید محصولاتی که در آن‌ها دارای مزیت رقابتی است، با فراهم آوردن فرصت‌های صادراتی، به بهبود اقتصاد کمک خواهد کرد.
امروزه فلزات اساسی یکی از مهم‌ترین محصولات صنعتی دنیا محسوب می‌شوند و از سهم قابل‌توجهی در تجارت جهانی برخوردارند. با توجه به برخورداری ایران از ذخایر معدنی و فلزی ارزشمند و متنوع، سرمایهگذاری در توسعه واحدهای تولید فلزات اساسی امری ضروری به نظر می‌رسد؛ زیرا با توجه به ارزش افزوده بسیار بالای زنجیره تولید فلزات اساسی و چشم‌انداز رشد تقاضای جهانی این فلزات، توسعه صادرات آن می‌تواند گامی بلند در جهت ارزآوری، ایجاد اشتغال و در نهایت کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت باشد؛ مسئله‌ای که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر به‌خوبی مورد توجه قرار گرفته و روند روبه‌رشد صادرات فلزات اساسی گویای آن است.
امروزه رشد صادرات برای کشورها به منزله کلیدی برای بازآفرینی اقتصاد است. ایجاد محل درآمدی پایدار و امن و به دنبال آن رسیدن به ثبات اقتصادی یکی از اهداف و چشم‌اندازهای اصلی اغلب کشورها به شمار می‌آید. به همین دلیل، توسعه صادرات، به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی و تاثیرگذار اقتصادی در راستای دستیابی به توسعه پایدار، کاهش بیکاری و عدالت اجتماعی، از جمله پارامترهایی است که مورد توجه سیاست‌گذاران اقتصادی در تمامی کشورها قرار گرفته است. رشد صادرات ایجاد تقاضای جدید برای صنعت کشور را به دنبال دارد و همین عامل منجر به شروع به کار ظرفیت‌های خالی صنعتی و به حرکت درآمدن سریع‌تر چرخ اقتصاد می‌شود. لازمه این امر توجه به مزیت‌های نسبی در تولیدات صنعتی و نیز همگامی با تکنولوژی‌های روز در مسیر کاهش هزینه‌های تمام‌شده است.
بخش معدن و صنایع معدنی و فلزی تامین‌کننده اصلی مواد اولیه و مصرفی در بخش‌های مختلف صنعت و اقتصاد جهان است و به همین سبب، از آن به عنوان صنعت مادر یاد می‌شود. با توجه به رشد جمعیت و افزایش تولیدات صنعتی در جهان، بخش معدن و صنایع معدنی و فلزی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شده است. ایران کشوری برخوردار از ذخایر گسترده معدنی به شمار می‌آید و توسعه ظرفیت‌ها و رشد تولیدات محصولات معدنی و صنعتی می‌تواند این بخش را به پیشران اقتصاد کشور مبدل سازد و موجب رشد صادرات و ارزآوری به کشور شود.
مواد معدنی و فلزی مهم‌ترین ماده مصرفی در بخش‌های مختلف صنعت، ساخت‌وساز و نیز زندگی روزمره انسان محسوب می‌شوند. به همین دلیل، همزمان با رشد جمعیت و توسعه صنعتی جهان، تقاضا برای مصرف این محصولات افزایش یافته است. در چنین شرایطی، ایران که ذخایر ارزشمند معدنی بزرگی را در خود جای داده است، با تکمیل زنجیره‌های ارزش و تولید محصولات مختلف معدنی، می‌تواند به جایگاه مناسبی در بازارهای بین‌المللی دست یابد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که شرایط فعلی بخش معدن و صنایع معدنی کشور فاصله قابل‌ملاحظه‌ای با ظرفیت‌های موجود دارد.
بخش عمده‌ای از محصولات ساخته‌شده فلزی غیرآهنی به روش ریخته‌گری تولید می‌شوند. از مزایای قطعات ساخته‌شده به روش ریخته‌گری می‌توان به قابلیت عملیات حرارتی، قابلیت ماشین‌کاری و جوش‌پذیری خوب با استحکام بالا اشاره کرد. قطعات ریخته‌گری‌شده حلقه‌های نهایی زنجیره ارزش تولید محصولات فلزی هستند. از آنجا که بسیاری از ابزارآلات و تجهیزات مورد استفاده در بخش‌های مختلف صنعت به این روش تولید می‌شوند، با سرمایهگذاری در حوزه توسعه ظرفیت‌های ریخته‌گری فلزات غیرآهنی، می‌توان نیاز صنایع داخلی به این قطعات را حد امکان تامین کرد که این مسئله کشور را از واردات این قطعات بی‌نیاز می‌سازد و از خروج ارز از کشور جلوگیری می‌کند.
در باب اهمیت و جایگاه تولید و صادرات نفت خام در اقتصاد ایران سخن بسیار گفته شده است. سال‌هاست که بخش بزرگی از اقتصاد ایران با صادرات نفت خام و درآمدهای نفتی گره خورده است. به رغم ذخایر بسیار ارزشمند نفت خام ایران، این مسئله هم‌اکنون به پاشنه آشیل اقتصاد کشور بدل شده است؛ زیرا صادرات و درآمدهای نفتی کشور تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله تحریم‌ها، شرایط اقتصادی دنیا و قیمت جهانی نفت قرار دارد و هر گونه تغییر در این شرایط، درآمدهای نفتی به عنوان منبع اصلی درآمد کشور را با چالش و حتی بحران مواجه می‌سازد. نشانه‌های این مسئله، در شرایط اقتصادی کشور در سال‌های اخیر به دنبال اِعمال تحریم‌های نفتی، به‌راحتی قابل مشاهده است.
رشد حمل‌ونقل ریلی، به سبب مزایای پرشمار آن، مقوله‌ای مهم برای توسعه زیرساخت‌های صنعتی کشورها محسوب می‌شود. در ایران نیز گسترش حمل‌ونقل ریلی و جایگزینی آن با حمل جاده‌ای همواره یکی از موارد مهم در سیاست‌های کلان توسعه کشور بوده است. در همین رستا توسعه صنایع ریلی، به عنوان تولیدکننده تجهیزات مورد استفاده در این سیستم حمل‌ونقل، مسئله‌ای مهم و اساسی برشمرده می‌شود که می‌تواند کشور را از واردات این تجهیزات بی‌نیاز سازد. بررسی وضعیت تولید و واردات محصولات صنایع ریلی کشور حاکی از روند روبه‌رشد این صنعت و توانایی آن در جایگزینی محصولات وارداتی است.
وابستگی درآمدهای ارزی به صادرات نفت خام همواره پاشنه آشیل اقتصاد کشور بوده است؛ زیرا تحولات و تلاطمات سیاسی و اقتصادی و تحریم‌ها نخستین تاثیر خود را بر بازارهای صادراتی نفت ایران می‌گذارند. یکی از راهکارهای بهبود این شرایط، جلوگیری از فروش نفت خام و حرکت به سمت تولید و صادرات محصولات نهایی زنجیره صنعت نفت از طریق توسعه ظرفیت‌های پالایشگاهی کشور است. با توجه به نقش استراتژیک منابع انرژی نظیر گاز طبیعی، بنزین و گازوئیل در صنعت امروز جهان، رشد صادرات این محصولات و تامین پایدار تقاضای کشورهای صنعتی به نوعی می‌تواند ضامن درآمدهای ارزی کشور، حتی در صورت ادامه تحریم‌ها باشد.
اهمیت توسعه صنایع ساختمانی در اقتصاد کشور را می‌توان از چندین جنبه مورد بررسی قرار داد. نخست، صنعت مذکور از مهم‌ترین بخش‌های زیرساختی صنعت ساخت‌وساز به شمار می‌آید و توسعه آن می‌تواند ساخت‌وساز کشور را تا حد قابل‌ملاحظه‌ای از واردات و وابستگی به کشورهای دیگر بی‌نیاز کند. از طرف دیگر، با توجه به شرایط فعلی کشورهای همسایه خصوصا عراق و افغانستان، بازار بزرگی برای این محصولات در نزدیکی مرزهای کشور وجود دارد که استفاده از این فرصت مستلزم سیاست‌گذاری مناسب به منظور رشد کمّی و کیفی تولیدات و تنوع‌بخشی به محصولات است.
فرآورده‌های صنایع شیمیایی به‌عنوان یك صنعت مادر، مواد اولیه و مصرفی مورد نیاز تعداد قابل توجهی از صنایع دیگر را تامین می‌كنند. رشد و توسعه چشم‌گیر صنایع کشور در سال‌های گذشته، تقاضای شگرفی را برای ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در این صنعت ایجاد کرده است؛ به‌طوری که این امر به خودی خود، به محرکی برای رشد و توسعه صنعت ساخت و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع شیمیایی تبدیل شده است. با این وجود، همچنان ایران در زمره کشورهای واردکننده این تجهیزات شناخته می‌شود و فاصله زیادی تا پوشش نیاز وارداتی کشور از محل تولیدات داخلی به چشم می‌خورد.
