با تحلیل‌های‌ما، مطمئن تصمیم بگیرید...

صنعت فولاد از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد برخوردار است، به طوری که تحولات آن می‌تواند بر روندهای آتی چرخه‌های تجاری تاثیر بگذارد. طی سال‌های اخیر، جهان شاهد چند ریسک ژئوپلیتیکی با دامنه گسترده بوده است که هر یک به نحوی صنعت و بازار جهانی فولاد را تحت تاثیر قرار داده‌اند. آغاز تقابلات نظامی روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، خسارت‌های سنگینی به صنایع آهن و فولاد در مقیاس جهانی وارد آورد. تغییر جریان‌های تجاری و در نتیجه ایجاد کمبود نهاده‌های تولید، فولاد و محصولات فولادی در اروپا و ایالات متحده آمریکا و همچنین افت قابل ملاحظه توان رقابت صنعتگران فولاد در اروپا مهمترین پیامدهای جنگ میان روسیه و اوکراین بوده است. تجربه تلخ مناقشات نظامی در شرق اروپا سبب شده است تا شرایط فعلی غرب آسیا برای بسیاری از فعالین مرتبط با صنعت و بازار فولاد نگران‌کننده باشد. تاثیری که زنجیره تامین محصولات فولادی در مقیاس منطقه‌ای و جهانی می‌تواند از ریسک ژئوپلیتیکی برآمده از تحولات خاورمیانه بپذیرد، بیش از هر چیز به احتمال وقوع بحران انرژی دیگری (بر اثر مختل شدن زنجیره تامین انرژی در منطقه خاورمیانه) بستگی دارد؛ چنانچه عرضه نفت و گاز طبیعی در پی گسترش دامنه این جنگ به صورت قابل توجهی محدود شود، وارد شدن شوک مثبت و افزایش تلاطم‌ها در بازار جهانی فولاد، دور از انتظار نخواهد بود.

درگیری‌‌های ژئوپلیتیکی ارتباط نزدیکی با بازار صنایع معدنی به عنوان سنگ‌بنای توسعه اقتصادی کشورها دارند و کشورهای غنی از منابع در جریان رویدادهای ژئوپلیتیکی با اعمال تحریم‌های تجاری، اختلالاتی در زنجیره تامین جهانی به وجود می‌آورند. به طور مثال روسیه به عنوان یکی از کشورهای غنی برخوردار از پتانسیل‌های معدنی از جمله زغال‌سنگ و نیکل شناخته شده است. با این حال در چند سال گذشته متاثر از تحریم‌های تجاری اتحادیه اروپا در پاسخ به تنش میان این کشور و اوکراین نوساناتی در بازارهای صادراتی صنایع معدنی خود از جمله زغال‌سنگ و نیکل تجربه کرده است. این مساله موجب شده است تا روسیه عرضه مواد معدنی خود را به بازارهای جایگزین از جمله آسیا هدایت کند، به طور مشابه اتحادیه اروپا نیز همواره در تلاش است تا شکاف تامین صنایع معدنی خود را از طریق ایالات متحده آمریکا و سایر کشورهای غنی از منابع پر کند.

در سال ۲۰۲۳ همزمان با بحران مالی آمریکا و پیش‌بینی رکود اقتصادی پیش‌رو، بازار فلزات نیز روند متفاوتی را در پیش‌ گرفته‌، به طوری که در این شرایط تجارت و معاملات بسیاری از آن‌ها در شرایط مبهمی قرار گرفته و یا کاهش یافته است. این امر موجب شده است تا بسیاری از سرمایه‌گذاران روی فلزات گرانبهایی مانند طلا و نقره سرمایه‌گذاری کنند. در حال حاضر قیمت طلا در ماه‌های اخیر به بالاترین مقدار خود در بیست سال گذشته رسیده و نقره نیز با افزایش قیمت چشمگیری از سال ۲۰۱۵ مواجه بوده است. با این حال پلاتین و پالادیوم، دو فلز گرانبهای دیگر که اغلب در صنایع های‌تک کاربرد دارند روند نزولی قیمت را در بازه بحران مالی آمریکا داشته‌اند. به نظر می‌رسد که طلا و نقره به سبب ماهیت سرمایه‌ای در زمان رکود، تقاضای بیشتری نسبت به سایر فلزات گرانبها دارند و روند متفاوتی را در پیش می‌گیرند.

بحث تولید گوشی ملی و تامین بخشی از نیاز بازار موبایل کشور از محصولات داخلی در سال‌های اخیر به شکل‌های مختلفی جریان داشته است. بازار حدودا ۳ میلیارد دلاری تلفن همراه در ایران شرایط جذابی را بر فعالیت واحدهای تولید تلفن همراه و تامین نیاز کاربران داخلی ایجاد می‌کند. علی‌رغم این مسئله، نگاهی به تجربه تولید گوشی تلفن همراه در کشور نشان می‌دهد که فعالیت این صنعت هیچگاه از روش CBU (واردات گوشی کامل و چسباندن لیبل) و یا در بهترین حالت مونتاژ قطعات وارداتی فراتر نرفته است. با این حال، گوشی‌های تلفن همراه ساخت داخل هیچگاه نتوانسته‌اند رضایت کاربران را جلب کنند. تصویر «گوشی موبایل قدیمی» روی جلد را می‌توان نمادی از شرایط سال‌های اخیر این صنعت دانست که به دلیل دسترسی نداشتن به تکنولوژی‌های روز و برخوردار نبودن از قدرت رقابت با برندهای معتبر نتوانسته است به سهم مناسبی از بازار داخل دست یابد و در اصطلاح «بی‌صدا» مانده است.

صنعت خودروسازی امروزه یکی از بخش‌های بزرگ اقتصاد جهانی به شمار می‌آید که با رشد تکنولوژی‌های مختلف، تحولات شگرف و بزرگی را تجربه کرده است. آغاز روند توسعه صنعت خودروسازی را می‌توان همزمان با انقلاب صنعتی دانست. در ایران نیز اگرچه این صنعت از قدمتی قابل‌توجه برخوردار است، شرایط ناپایدار اقتصادی و سیاسی کشور و نیز عدم سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق و مدون موجب شده تا این صنعت فاصله‌ای چشمگیر با کشورهای هم‌رده پیدا کند. توسعه صنعت خودروسازی از جنبه‌های مختلف بر بازار فلزات کشور اثرگذار خواهد بود. رشد تولید خودرو در کشور، با توجه به اینکه بخش اعظم وزن آن به فلزات مصرفی مربوط است، موجب افزایش مصرف فلز و تکمیل هرچه بیشتر زنجیره‌های ارزش آن در کشور خواهد بود. تامین قطعات و نیز بدنه و اتاق برای تعمیر و نگهداری خودروهای موجود نیز دیگر جنبه اثرگذار صنعت خودرو بر بازار فلزات کشور خواهد بود. به این اعداد باید میزان فلز مصرفی در احداث واحدهای خودروسازی، قطعه‌سازی و تولید بدنه و نیز ساخت ماشین‌آلات مورد استفاده در این واحدها را نیز افزود.

گاز طبیعی امروز به یکی از اصلی‌ترین ‌نیازهای بشر و یک منبع استراتژیک انرژی تبدیل شده است. وجود منابع غنی گاز در کشور فرصت بسیار مناسبی را برای تولید فرآورده‌های گازی و حضور در بازار‌های بین‌المللی از طریق صادرات گاز فراهم می‌آورد. با توجه به اهمیت بسیار بالای گاز طبیعی در اقتصاد امروز جهان، صادرات فرآورده‌های گازی فرصت مناسبی را برای بهبود صادرات کشور و عبور از شرایط تحریمی کنونی فراهم می‌کند؛ لازمه این امر، احداث خطوط لوله انتقال گاز است. با توجه به میزان فلزات به‌کاررفته در این خطوط لوله، گسترش صادرات گاز طبیعی، خود مصرف میزان قابل‌توجهی از فلزات خصوصا فولاد را در پی خواهد داشت.