- تحلیل
استراتژی ایمیدرو در توسعه فلزات غیرآهنی
مقدمه
با توجه به ماموریت اصلی ایمیدرو، راهبری توسعه، توانمندسازی و رقابت‌پذیری بخش معدن و صنایع معدنی و تبدیل منابع و محصولات این بخش به ثروت پایدار در کشور، تاکنون این سازمان، به منظور انجام ماموریت خود، فعالیت‌های گسترده‌ای کرده و در این راستا، استراتژی‌های توسعه‌ای خود در زمینه رونق حوزه فلزات غیرآهنی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است. در شرایط کنونی، صنعت فلزات غیرآهنی پتانسیل توسعه بیشتری دارد و به همین منظور، در بیانیه چشم‌انداز استراتژی جدید ایمیدرو 1414، به طور مشخص و در دو بند، به فلزات غیرآهنی اشاره شده است و بندهای بعدی متاثر از دو بند نخست‌اند:
- رهبر زنجیره ارزش در حوزه فلزات آلیاژ آهنی، مس، سرب و روی غرب آسیا و آسیای مرکزی است.
- پیشتاز زنجیره تامین در حوزه کانی‌های فلزی با ترکیب غیرآهنی که دارای مزیت رقابتی بین کشورهای غرب آسیا و آسیای مرکزی است.
- پیشتاز دانش و فناوری و نوآوری در اکتشاف، استخراج، فرآوری و متالورژی بین کشورهای غرب آسیا و آسیای مرکزی است.
- اقتصاد معادن و صنایع معدنی را بعد از نفت و گاز به جایگاه دوم تولیدکننده ناخالص ملی (GNP) رسانده و بسترساز ثروت‌افزایی ملی است.
جهش تولید در حوزه فلزات غیرآهنی
با توجه به اهداف و وظایف تعریف‌شده برای ایمیدرو، بخشی از سهام برخی از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده محصولات معدنی و صنایع معدنی کشور در اختیار این سازمان قرار دارد. از طرف دیگر، این سازمان در راستای عمل به رسالت‌های توسعه‌ای خود، اقدام به تاسیس تعدادی از واحدهای معدنی و صنایع معدنی در گوشه‌وکنار کشور نیز کرده است تا نقش مهمی در تولیدات صنایع فلزات غیرآهنی کشور داشته باشد.
با توجه به آمار تولید فلزات غیرآهنی ایران، می‌توان ادعا کرد که در سال 1398 (2019) تولید روی، مس، سرب و مولیبدن، به‌ترتیب بیشترین سهم از تولید معدنی این فلزات در جهان را تشکیل می‌دهند. با تولید 208 هزار تن روی در سال گذشته، ایران سهمی 1.6 درصدی از تولید معدنی این فلز در جهان را دارا بوده است. پس از آن، مس با تولید معدنی 310 هزار تن فلز محتوی، سهم 1.5 درصدی، سرب با تولید معدنی 63 هزار تن فلز محتوی، سهم 1.3 درصدی و مولیبدن با تولید معدنی 3.1 هزار تن فلز محتوی، سهم 1.1 درصدی از تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهند.
اهداف بلندی را می‌توان برای شرکت فلزات غیرآهنی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران متصور بود. محرک‌های متعددی برای تاسیس یک مجموعه واحد برای طرح‌ریزی، نظارت و توسعه صنایع فلزات غیرآهنی در ایران وجود دارد که باید در راهبری صحیح این فرایند، از آن‌ها به عنوان عوامل انگیزشی و حتی نظارتی استفاده کرد
در خصوص آنتیموان، میزان تولید معدنی این فلز غیرآهنی در کشور به طور میانگین از سال 1387 تا 1395 سالانه 5/5 تن بوده که سهم قابل توجهی از این حجم تولید در اختیار ایمیدرو بوده است. در سال 1396 افزایش قابل توجهی در استخراج سنگ آنتیموان از معدن سفیدآبه (مجموعه تابعه ایمیدرو) صورت گرفت که منجر به افزایش تولید از 5.5 به 120 تن شد.
در حال حاضر، ایران فقط سهمی 0.5 درصدی از مجموع تولید جهانی فلزات غیرآهنی را داراست و ایمیدرو قصد دارد با نظارت و توسعه یکپارچه از سوی سازمانی واحد، سهم ایران از تولید جهانی را ارتقا دهد.
راهبرد جدید ایمیدرو
در سند چشم‌انداز 1404 ایران، چشم‌انداز تولید آلومینیوم، مس و روی، به دلیل توانمندی‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور، به‌ترتیب 1.5 میلیون تن، 700 و 300 هزار تن تعریف شده است. با وجود اینکه تولید این فلزات غیرآهنی در ایران توسط شرکت‌هایی بزرگ و قدرتمند توسعه یافته است، در صورت تاسیس شرکت فلزات غیرآهنی و با نظارت و برنامه‌ریزی متمرکز از سوی این شرکت، انتظار می‌رود که با توجه به پتانسیل‌های توسعه‌ای موجود در کشور، به‌ویژه ذخایر معدنی فلزاتی همچون مس و روی، صنایع غیرآهنی به جایگاه‌هایی به‌مراتب بالاتر برسند.
اهداف بلندی را می‌توان برای شرکت فلزات غیرآهنی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران متصور بود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، محرک‌های متعددی برای تاسیس یک مجموعه واحد برای طرح‌ریزی، نظارت و توسعه صنایع فلزات غیرآهنی در ایران وجود دارد که باید در راهبری صحیح این فرایند، از آن‌ها به عنوان عوامل انگیزشی و حتی نظارتی استفاده کرد.
مهمترین این محرک‌ها عبارت‌اند از نیاز به کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی، توانمندی توسعه صنعت فلزات غیرآهنی از نظر دسترسی به ذخایر معدنی و انرژی ارزان، وجود ظرفیت‌های مازاد در بخش صنایع معدنی و لزوم ارتقای بهره‌وری در این بخش، افزایش اهمیت فلزات غیرآهنی در کاروان توسعه جهانی به سوی اقتصاد سبز (نظیر زیرساخت نیروگاهی انرژی‌های تجدیدپذیر، ناوگان خودروهای برقی، بهینه‌سازی مصرف انرژی به کمک خانه‌های سبز و …)، لزوم وجود سازمان مرکزی با توان سیاست‌گذاری، پایش و نظارت برای بخش معدن و صنایع معدنی غیرآهنی، ضرورت ارتقا و گسترش ارتباط صنعت و دانشگاه به منظور ایجاد مهارت‌های مورد نیاز در نیروی انسانی صنعت و رفع چالش‌های فنی و اقتصادی صنعت به‌کمک دانشگاهیان و نیاز به گردآوری جامع و کامل اطلاعات معادن و صنایع معدنی غیرآهنی کشور از اکتشافات تا فرآوری و تولید.
با توجه به وجود محرک‌های لازم به منظور ایجاد اهرمی توانمند در حوزه سیاست‌گذاری، پایش برنامه‌ها و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور در نظر دارد سازوکار متمرکزی را برای مدیریت فعالیت‌ها در حوزه فلزات غیرآهنی ایجاد کند
با توجه به وجود محرک‌های لازم به منظور ایجاد اهرمی توانمند در حوزه سیاست‌گذاری، پایش برنامه‌ها و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور در نظر دارد سازوکار متمرکزی را برای مدیریت فعالیت‌ها در حوزه فلزات غیرآهنی ایجاد کند. انتظار می‌رود که این راهبرد به دستاوردهای ارزشمندی دست یابد همچون تدوین و پایش مطالعات جامع از محصولات صنعت فلزات غیرآهنی به منظور شناسایی چالش‌ها و فرصت‌ها، ارائه راهکارهای مناسب برای مرتفع ساختن چالش‌های صنعت، توسعه متوازن و منظم صنایع فلزات غیرآهنی به منظور بهره‌مندی از فرصت‌های موجود هم از منظر ارتقای سطح تولید و هم از منظر تکمیل زنجیره ارزش (افزایش سهم ارزش افزوده بخش معدن و صنایع معدنی از تولید ناخالص داخلی کشور)، سیاست‌گذاری به منظور ایجاد فضای مطمئن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و همچنین فراهم ساختن بستر مناسب برای صادرات رقابتی محصولات صنعت (افزایش درآمدهای صادراتی از محل معادن و صنایع معدنی کشور).
تاسیس شرکت فلزات غیرآهنی ایمیدرو
با استناد به شناسایی نیاز ایجاد نظامی واحد برای نظارت، سیاست‌گذاری و توسعه صنعت فلزات غیرآهنی کشور، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به پشتوانه استراتژی‌های توسعه‌ای بخش فلزات غیرآهنی در سند 1414 و جایگاه ویژه این صنایع در برنامه‌های آتی این سازمان، در نظر دارد فعالیت‌های خود در حوزه توانمندسازی صنایع فلزات غیرآهنی را با تاسیس شرکت فلزات غیرآهنی، بیش از پیش ارتقا دهد.
با تشکیل چنین مجموعه‌ای، ایمیدرو قادر خواهد بود تا علاوه بر سیاست‌گذاری، تدوین و اجرای طرح‌های جامع توسعه‌ای در حوزه صنایع فلزات غیرآهنی، چالش‌های این صنعت را شناسایی و به منظور رفع آن‌ها، به‌ویژه در حوزه تامین مواد اولیه و فروش محصولات، اقدامات موثری را با در دست داشتن اختیارات نظارتی و حاکمیتی اتخاذ کند.
بر این اساس، شرکت جدید فلزات غیرآهنی این سازمان، علاوه بر در دست گرفتن دارایی‌های ایمیدرو از شرکت‌های تولیدکننده فلزات غیرآهنی در کشور نظیر شرکت آلومینیوم ایران، شرکت آلومینیوم جنوب و شرکت ملی صنایع مس ایران، ماموریت نظارت بر فعالیت صنایع فلزات غیرآهنی کشور، توسعه این صنعت با ایجاد ظرفیت در بخش‌های مختلف آن، مطالعه همه‌جانبه صنعت با تدوین و پایش طرح‌های جامعی نظیر طرح جامع آلومینیوم، طرح جامع مس، طرح جامع سرب و روی و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به منظور تسریع روند توسعه را به دست خواهد گرفت.
مطالب مرتبط
- تحلیل
- مس
مسیر تحولات صنایع مس در دنیا به سمتی رفته است که علاوه بر تغییرات تکنولوژیک و مولفه‌های مرتبط با ارزش تولید و میزان عرضه و تقاضا برای این فلز، یک گذار جغرافیایی نیز در این حوزه در طول یک قرن اخیر رخ داده است. به گونه‌ای که صنایع تولید مس در این بازه زمانی، از کشورهای توسعه‌یافته‌ای همچون ایالات متحده آمریکا، اروپا و اقتصادهای پیشرفته آسیا نظیر ژاپن، به کشورهایی با اقتصاد در حال توسعه که چین، هندوستان، شیلی، پرو و کشورهای منطقه «ASEAN» منتقل شده است. نظر به تداوم روندهایی همچون برقی‌شدن و تکامل تکنولوژی‌های دیجیتال به خصوص در این اقتصادهای نوظهور درحال توسعه، روند تولید مس در چنین کشورهایی به شکلی روزافزون در حال رشد است و به نظر می‌رسد که روندهای آتی در مورد صنایع تولید مس توسط کشورهای درحال توسعه هدایت شود.
۳۱ خرداد ۱۴۰۴
- تحلیل
- سنگ‌آهن
اهمیت بخش معدن و صنایع معدنی در رشد و توسعه اقتصادی کشورهای معدن‌خیز، واقعیتی انکارناپذیر است. این بخش علاوه بر پتانسیل‌های بالایی که در ارزش‌افزایی و ایجاد رشد اقتصادی دارد، با فراهم آوردن زمینه لازم برای توسعه زیرساختی و بهبود شرایط اقتصادی نواحی فعالیت خود می‌تواند شکل‌گیری یک توسعه همه‌جانبه و فراگیر را به ارمغان بیاورد. در این میان شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس نیز به عنوان یکی از بزرگترین نقش‌آفرینان زنجیره فولاد کشور، به خصوص در بخش‌های استراتژیک بالادست و میانی این زنجیره، به طور توقف‌ناپذیری در مسیر توسعه پایدار و همه‌جانبه و عمل به مسئولیت‌های اجتماعی در حرکت است.
۳۱ خرداد ۱۴۰۴
- تحلیل
- آلومینیوم
در سال‌های اخیر به کرات بر اهمیت و ضرورت تکمیل و توسعه زنجیره‌های ارزش و همچنین خلق ارزش افزوده در کشور تاکید شده است. با این حال، باید توجه داشت که یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازهای تحقق این موضوع در پایداری و پیشرفت فعالیت‌ها در حلقه‌های نخست زنجیره‌های ارزش یا همان تامین‌کنندگان مواد اولیه صنایع نهفته است. صنعت آلومینیوم نیز به عنوان صنعتی که هر روز بر اهمیت آن در جهان افزوده می‌شود از این قاعده مستثنی نیست. در این میان، شرکت آلومینای ایران به عنوان یکی از نقش‌آفرینان استراتژیک در زنجیره ارزش آلومینیوم، عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا در کشور به عنوان ماده اولیه اصلی در تولید فلز آلومینیوم را یدک می‌کشد. با این حال، این شرکت با چالش‌هایی در مسیر پیشبرد فعالیت‌های خود مواجه است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به مشکلات حوزه انرژی اشاره کرد؛ موضوعی که خود از تامین پایدار این موتور محرک تولید تا افزایش قیمت حامل‌های انرژی را شامل می‌شود. در چنین شرایطی، نگاهی به راهبردها و اقدامات انجام‌شده در شرکت آلومینای ایران نشان می‌دهد که این شرکت استراتژی‌های موثری را برای عبور از چالش‌های یادشده اتخاذ کرده است و به شکل استواری در مسیر رشد و توسعه گام بر می‌دارد.
۳۱ خرداد ۱۴۰۴
- تحلیل
- محصولات فولادی
در شرکت مجتمع فولاد خراسان نگاه همه‌جانبه‌ای به مقوله توسعه وجود دارد و همواره تلاش می‌شود تا ضمن ارتقای مستمر کیفیت و کمیت تولید محصولات، برنامه‌ریزی لازم در خصوص فراهم آوردن امکانات زیربنایی و زیرساختی لازم نیز صورت گیرد. نتیجه این مسئله، توانمندی بالای این شرکت در استفاده از ظرفیت‌های در دسترس و حرکت مستمر در مسیر جهش تولید و ارزش‌آفرینی است. در نتیجه این موضوع، در حالی که در سال ۱۴۰۳، اغلب فعالان زنجیره فولاد کشور با چالش‌های جدی در زمینه تولید و سودآوری مواجه بودند، فخاس توانست، به آمار تولید یک میلیون و ۶۱۱ هزار تن گندله سنگ‌آهن، یک میلیون و ۱۱۰ هزار تن آهن اسفنجی، حدود ۹۰۲ هزار تن شمش فولاد و بیش از ۶۰۰ هزار تن محصولات سبک ساختمانی دست یابد و میزان درآمدزایی و سود خالص خود را حدود ۲۶ درصد ارتقا دهد.
۳۱ خرداد ۱۴۰۴