ماهنامه شماره 165

• تحلیل
• آلومینیوم, محصولات میانی فولاد خام, مس

ایران با برخورداری از ذخایر معدنی متنوع و گسترده، پتانسیل بالایی در توسعه بخش معدن و صنایع وابسته به آن دارد. با این حال، و با توجه به جایگاه فعلی این بخش در اقتصاد کشور، به نظر می‌رسد فاصله زیادی میان پتانسیل‌ها و عملکرد در این بخش وجود دارد. میزان تولید فولاد در سال ۱۴۰۱ در حالی تقریبا ۳۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تن بوده که ظرفیت اسمی صنعت فولاد کشور تقریبا ۴۵ میلیون تن است. چنین وضعیتی در صنایعی مانند آلومینیوم و سرب و روی کشور نیز کم‌وبیش وجود دارد. عواملی چون سازوکارهای نامناسب قیمت‌گذاری، سرمایه‌گذاری ناکافی در زیرساخت‌های تامین انرژی، بی‌توجهی به زنجیره تامین صنایع و محدود شدن بازارهای صادراتی برای تولیدکنندگان از جمله مهمترین چالش‌هایی هستند که صنایع معدنی و فلزی کشور در حال حاضر با آن‌ها دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و تا زمانی که برای مرتفع ساختن آن‌ها اقدامی موثر صورت نگیرد، نباید انتظار تحولاتی امیدوارکننده را در این بخش داشت.

• تحلیل
• تولید، هزینه و درآمد ملی, صنعت

از زمان پایه‌ریزی بخش صنعت در ایران، این بخش همواره با چالش‌هایی روبه‌رو بوده که سبب شده است تا در هر دوره‌ای وضعیت موجود با هدف‌گذاری‌های انجام‌شده برای صنعت در آن دوره، فاصله قابل توجهی داشته باشد. به عنوان نمونه بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، بخش صنعت ایران باید تا سال ۱۴۰۴ با بخش صنعت کشورهای نوظهور صنعتی هم‌تراز شده باشد و سهم ارزش‌افزوده صنعت ایران از ارزش‌افزوده صنعت در مقیاس جهانی به حدود ۰.۵ درصد برسد. این در حالی است که پس از گذشت بالغ بر سه‌چهارم از عمر سند یادشده، ایران نه‌تنها نتوانسته خود را به تراز کشورهای نوظهور صنعتی برساند بلکه در برخی از صنایع شاخص از جمله خودروسازی افت نیز کرده است. سهم ارزش‌افزوده صنعتی جهان نیز که قرار بود از حدود ۰.۴۴ درصد به ۰.۵ درصد افزایش یابد، تا پایان سال ۱۳۹۹، تقریبا ۰.۰۴ واحد درصد کاهش را تجربه کرد. چالش‌های کلان اقتصادی کشور، ضعف سرمایه‌گذاری‌ها، تحریم‌ها و محدودیت در دسترسی به فناوری‌ها از جمله مهمترین پارامترهایی بودند که تا کنون سبب شده‌اند بیشتر صنایع کشور آنطور که باید در یک روند توسعه صنعتی پایدار قرار نگیرند و انتظار می‌رود تا زمانی که تدابیری برای این پارامترهای بازدارنده اندیشیده نشود، شاهد تحولاتی مثبت و امیدوارکننده در بخش صنعت کشور نباشیم.

• تحلیل
• صنایع الکترونیکی

از صنعت تولید لوازم الکترونیک مصرفی، می‌توان به عنوان بخشی بسیار رقابتی و به سرعت در حال توسعه یاد کرد که طیف متنوعی از محصولات از جمله گوشی‌های هوشمند، لپتاپ، تبلت، تلویزیون، دوربین، کنسول‌های بازی و ... را در برمی‌گیرد. با پیشرفت‌های فناوری که منجر به نوآوری مداوم و توسعه محصول می‌شود، شرکت‌های تولیدکننده لوازم الکترونیکی مصرفی، جلوتر از روندها قدم برداشته‌اند و پاسخگوی تقاضای در حال تغییر مصرف‌کنندگان بوده‌اند. آمارها حاکی از آن است که فروش صنایع لوازم الکترونیکی مصرفی در سال ۲۰۲۲ عدد ۱.۰۶ تریلیون دلاری را به ثبت رسانده است، اما حرکت در مسیر دیجیتالی شدن از دستیابی به چشم‌اندازی در حال تحول و تجربه عدد ۱.۲ تریلیون دلاری در سال ۲۰۲۸ خبر می‌دهد.

• تحلیل
• صنایع ماشین‌آلات صنعتی، معدنی، ساختمانی و کشاورزی

پیشرفت‌ها در فناوری‌های نوآورانه و تقاضا برای تولید محصولات کارآمدتر منجر به تکامل صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات در طول سال‌های طولانی شده است. این صنعت در چند دهه گذشته، با حرکت از ابزارهای دستی ساده به سوی ماشین‌آلات پیشرفته و خودکار مسیر تحولات سریعی را به سمت اتوماسیون و دیجیتالی‌شدن در پیش گرفته است. به جرات می‌توان گفت، این تحولات نه تنها بهره‌وری و کیفیت را بهبود می‌بخشد، بلکه منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی در فرایندهای تولید می‌شود. با افزایش تقاضا برای هوشمندسازی ماشین‌آلات و توسعه اقتصادی پایدار، آینده صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات امیدوارکننده‌ به نظر می‌رسد. براساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، ارزش افزوده این بخش از ۷۹۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۹۷۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۲ خواهد رسید.

• تحلیل
• آلومینیوم

فلز آلومینیوم با توجه به استفاده گسترده‌ای که در صنایع مختلف دارد، از اهمیت به‌سزایی در رشد صنعت و اقتصاد جوامع برخوردار است. افزایش کاربردهای این فلز در بخش‌ها و صنایعی مانند زیرساخت‌های انتقال برق و خودروهای الکتریکی، رشد مصرف آن را در سال‌های آتی در پی خواهند داشت. به همین دلیل صنعت تولید آلومینیوم جهان در طول چند دهه گذشته با سرعت بالایی رشد کرده و توسعه یافته است. ایران نیز در زمره کشورهایی قرار دارد که صنعت آلومینیوم آن با تکیه بر مزیت‌های معدنی و انرژی در سال‌های اخیر رشد و توسعه زیادی تجربه کرده است و این صنعت یکی از محورهای مهم برنامه‌های کلان رشد اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد. از این رو، شرکت آلومینای ایران که عنوان تنها تولیدکننده پودر الومینا در کشور را یدک می‌کشد، به تکمیل زنجیره ارزش این فلز و تولید شمش آلومینیوم نیز روی آورده است؛ موضوعی که بی‌تردید نقش به‌سزایی در توسعه کمی و کیفی تولید آلومینیوم در کشور خواهد داشت. عملکرد مثبت شرکت آلومینای ایران در سه سال اخیر با وجود بحران‌های انرژی، خود گواهی بر نقش‌آفرینی برجسته این شرکت در صنعت آلومینیوم است.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان از بزرگترین واحدهای فعال در زنجیره فولاد کشور، فعالیت خود را با هدف تولید کنسانتره و گندله سنگ‌آهن با بهره‌گیری از معادن سنگان آغاز کرد. در چشم‌اندازهای این شرکت تبدیل شدن به بزرگترین شرکت صنایع معدنی منطقه شمال شرق کشور ترسیم شده است و در راستای تحقق این مهم پروژه‌های افزایش ظرفیت تولید را در دست اقدام دارد. از آنجایی که بخش معدن و صنایع معدنی در سال‌های اخیر با چالش‌های فراوانی در حوزه تامین انرژی مواجه بوده‌اند، بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها و پروژه‌های این شرکت در راستای توسعه زیرساخت‌ها تعریف شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به احداث نیروگاه سیکل ترکیبی و بادی، ذخیره‌سازی گاز طبیعی و آبگیری باطله اشاره کرد. به نظر می‌رسد، در صورت نگاه کلان به توسعه و برطرف کردن چالش‌های زیرساختی، شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان با تمرکز بر پروژه‌های تکمیل ظرفیت و رشد تولید، با سرعت بیشتری مسیر تحقق چشم‌اندازهای خود را طی کند.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

شرکت صنعتی و معدنی توسعه فراگیر سناباد (سیمیدکو) با برخورداری از ظرفیت بالای تولید کنسانتره و گندله سنگ‌آهن، هر یک ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن محصول در سال، از بازیگران مهم زنجیره فولاد به شمار می‌آید. با توجه به چشم‌اندازهای سیمیدکو برای ارتقای جایگاه این شرکت در زنجیره، افزایش ظرفیت تولید محصولات، هر یک ۵ میلیون تن در سال تعریف شده و سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های انرژی و آب نیز برای تامین نهاده‌های تولید انجام شده است. با توجه به رویکردهای فراگیر پیشرفت سازمانی، سیمیدکو در چشم‌اندازهای آتی خود بهبود و به‌روزرسانی سیستم‌های مدیریتی را در حوزه‌های مختلف ترسیم کرده است تا بتواند جایگاه خود را در میان رقبا ارتقا دهد و به شرکتی سرآمد در زنجیره فولاد تبدیل شود.

• تحلیل
• محصولات فولادی, محصولات میانی فولاد خام

با توجه به اهمیت استراتژیک صنعت فولاد در اقتصاد ایران که دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن محصولات فولادی در چشم‌انداز ۱۴۰۴ هدف‌گذاری شده است شرکت جهان فولاد سیرجان چشم‌‌انداز خود را دستیابی به ظرفیت تولید ۳.۷۷ میلیون تن آهن‌اسفنجی و ۲.۵ میلیون تن شمش فولادی و ۱.۳ میلیون تن محصولات نوردی و آلیاژی قرار داده است که در حال حاضر ۹۶۰ هزار تن آهن‌اسفنجی و یک میلیون تن شمش فولادی و ۵۰۰ هزار تن میلگرد در حال بهره‌برداری است و در آینده نزدیک کارخانه احیای ۲ با ظرفیت ۱.۰۵ میلیون تن و کارخانه احیای مگامدول با ظرفیت ۱.۷۷ میلیون تن به بهره‌برداری خواهد رسید و پروژه ۱.۵ میلیون تن ذوب ۲ و ۳۰۰ هزار تنی کلاف و ۵۰۰ هزار تنی فولاد آلیاژی نیز در دستور کار قرار دارد. با تحقق چشم‌اندازهای توسعه در شرکت جهان فولاد سیرجان و رسیدن به ظرفیت‌های تولیدبرنامه‌ریزی‌شده، درآمدهای سالانه این شرکت به ۱.۸ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.

• تحلیل
• محصولات فولادی, محصولات میانی فولاد خام

یکی از عوامل تعیین‌کننده در عملکرد و تحقق برنامه‌های توسعه‌ای در هر بنگاه اقتصادی، موضوع تامین مالی است. این مهم در صنعت فولاد که در آن فعالیت‌ها و توسعه از دامنه گسترده‌ای برخوردار هستند و به سرمایه بسیار بالایی نیاز دارند از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در همین راستا شرکت مجتمع فولاد خراسان در سال‌های اخیر با شناسایی نقاط قوت و پتانسیل‌های خود و ریسک و چالش‌های محیط بیرونی کسب‌وکار، همواره در صدد تدوین برنامه‌های توسعه و انتخاب مناسب‌ترین روش‌های تامین مالی بوده است. در این شرکت، با توجه به عملکرد سودآوری، تامین مالی عمدتا از محل سود انباشته و مطالبات حال‌شده انجام می‌شود که این مسئله علاوه بر پیشرفت برنامه‌ها و تحقق اهداف و برنامه‌ها، ریسک هزینه‌های تامین مالی را برای آن کاهش می‌دهد. گفتنی است اخیرا شرکت فولاد خراسان مجوز افزایش سرمایه ۱۹۶ درصدی را با هدف انجام اصلاح ساختارهای مالی، جلوگیری از خروج نقدینگی از شرکت، تامین سرمایه مورد نیاز برای پروژه‌های در دست اقدام، تکمیل طرح‌های توسعه و افزایش مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه‌پذیر در دستور کار قرار داده است که منجر به افزایش سرمایه ۴۵ هزار میلیاردی این شرکت می‌شود.

• تحلیل
• محصولات میانی فولاد خام

دسترسی به منابع مالی مناسب و استفاده از آن در اجرای پروژه‌های توسعه از ارکان اساسی پیشرفت سازمان‌ها در کسب‌‎وکار به شمار می‌آید و موجب عملکرد مطلوب و چشمگیر سازمان‌ها در روند توسعه می‌شود. شرکت فولاد هرمزگان به عنوان یکی از پیشتازان توسعه در صنعت فولاد کشور، طرح‌های افزایش ظرفیت تولید فولادسازی و احیای مستقیم، احداث واحد نورم گرم و واحد تولید گازهای صنعتی را در دستور کار قرار داده است. با توجه به سودآوری و رشد درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال‌های اخیر، افزایش سرمایه روش غالب برای تامین مالی پروژه‌های نامبرده بوده است و با توجه به استراتژی‌های راهبردی اتخاذشده، به نظر می‎‌رسد که شرکت فولاد هرمزگان شاهد پیشرفت چشمگیری در صنعت فولاد خواهد بود.

• تحلیل
• اتحادیه اروپا, تولید، هزینه و درآمد ملی, خاورمیانه

تامین مالی یکی از مهمترین ارکان توسعه فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی کشورها برشمرده می‌‎شود، به طوری که بدون آن نمی‌توان خلق ارزش، رشد بهره‌وری و افزایش کارایی در حوزه‌های مختلف را متصور بود. منابع مالی مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی از دو چارچوب رویکردهای بازارمحور و بانک‌محور تامین می‌شود. با این حال، هر رویکرد تامین مالی بسیار به سیاست‌گذاری‌ها و دستورالعمل‌های نهادهای بالادستی بستگی دارد. برای مثال بحران ۲۰۰۸ ایالات متحده آمریکا تحت تاثیر سیاست‌های پولی و مالی دولت اتفاق افتاد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران رویکردهای تامین مالی از بانک‌محور به سمت بازارمحور تغییر کرده است. در این خصوص اوراق گام با هدف تامین سرمایه در گردش خصوصا کالا و خدمات واسطه برای تولید کالاها و خدمات استفاده می‌شود.

• تحلیل
• معدن

ناگفته پیداست که شرکت‌ها نه تنها برای آغاز فعالیت خود به تامین منابع مالی نیاز دارند، بلکه این موضوع در طول حیات هر کسب‌و‌کار نیز بسیار حائز اهمیت است. اهمیت بحث تامین مالی و افزایش سرمایه با نیم‌نگاهی به ابعاد بخش معدن و صنایع معدنی و نیز میزان تاثیرگذاری آن بر اقتصاد، دو چندان به نظر می‌رسد. بدیهی است که شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن) با توجه به نقش پررنگی که در زنجیره فولاد و حتی زنجیره ارزش سایر عناصری که از مزیت رقابتی برخوردارند ایفا می‌کند، در برهه‌های مختلف دست به افزایش سرمایه بزند. نگاهی به روند افزایش سرمایه ومعادن نیز خود گواهی بر رویکرد این شرکت برای تامین منابع مالی با تکیه بر منابع داخلی خود شرکت است؛ روندی که در نهایت هم به رشد چشمگیر عملکرد و سودآوری این شرکت منتج شده و هم زمینه تسریع اجرای پروژه‌های بزرگ صنعتی و معدنی را در سرتاسر کشور فراهم آورده است.

• تحلیل
• محصولات فولادی

با توجه به اهمیت و جایگاهی که صنعت فولاد در رشد اقتصادی کشور دارد، اتخاذ رویکردهای نوین برای ارزش افزایی و رشد تولید اهمیت بالایی دارد. موضوعی که شرکت فولاد اکسین خوزستان آن را در راس اهداف استراتژیک خود قرار داده است که نتیجه آن در رشد ۳۲ درصدی سود و کسب درآمدهای عملیاتی ۱۳۴ هزار میلیارد ريالی در ده‌ماهه نخست سال جاری آشکار می‌شود. این شرکت به منظور رشد درآمدها و ارتقای جایگاه خود در صنعت، برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌های تولید را در دستور کار دارد. در این راستا این شرکت پروژه‌های احداث واحدهای فولادسازی و آهن‌اسفنجی را در دستور کار دارد که با راه‌اندازی این پروژه‌ها چشم‌انداز ۱۴۱۰ یعنی «از معدن تا نورد» در این شرکت محقق می‌شود.

• تحلیل
• صنعت, معدن

امروزه نقش و اهمیت دسترسی به دانش فنی و تکنولوژی در اجرا و توسعه صنعتی بر کسی پوشیده نیست. از آنجایی که ایران با دارا بودن انواع ذخایر معدنی و میادین نفتی و گازی از پتانسیل بالایی برای توسعه صنایع برخوردار است، دسترسی به فناوری‌های جدید، تامین تجهیزات و قطعات و ... نقش به‌سزایی در سرعت بخشیدن به اجرای پروژه‌ها ایفا می‌کند. شرکت مهندسی بین‌المللی ایران (ایریتک) به عنوان بازوی توانمند توسعه صنایع، با تغییر در دیدگاه‌های سنتی، برنامه‌‎ریزی و همگام شدن با تحولات جهانی در مسیر رشد و توسعه صنعتی کشور نیز گام برمی‌دارد. این شرکت با تجربه‌ بیش از چهار دهه طراحی، ساخت و اجرای پروژه‌های صنایع مختلف، امروز توانسته است، به اهداف بومی‌سازی صنعت فولاد جامه عمل بپوشاند و با ارتقای سطح توانمندی‌های خود در طراحی داخلی، رویکردهای مهندسی معکوس، صنعت سبز و ... مسیر توسعه صنعتی کشور را متحول کند.

• تحلیل
• محصولات فولادی

حرکت به سمت اقتصادی مقاومتی و دانش‌بنیان دورنمایی است که با توجه به شرایط تحریمی و خاص کشور، می‌تواند راهگشای رشد اقتصادی و رونق صنعتی باشد. در واقع تحریم‌ها سبب شده‌اند که موضوع خودکفایی به نوعی با بحث تولید دانش‌بنیان گره بخورد و تامین نیاز داخل از طریق بهره‌گیری از سرمایه‌های علمی و فنی موجود در کشور به ضرورتی برای تداوم بقای صنایع تبدیل شود. در همین راستا شرکت ورق خودرو چهار‌محال‌و‌بختیاری نیز یکی از استراتژیک‌ترین صنایع پایین‌دستی زنجیره فولاد قلمداد می‌شود که همواره تلاش داشته است با تکیه بر دانش و تخصص داخلی، در مسیر ارزش‌افزایی و تامین نیاز صنایع کشور گام بردارد. این شرکت امروز صنعت خودروسازی کشور را از واردات ورق‌های گالوانیزه که نقش انکارناپذیری در عملکرد و سودآوری این صنعت دارند، بی‌نیاز کرده است.

• تحلیل
• سنگ‌آهن

آنچه که جایگاه شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین را در میان سایر نقش‌آفرینان صنایع معدنی و فلزی کشور برجسته می‌کند، ساختار سازمانی و فرایندی هماهنگ و کارآمد جاری در این مجموعه است که زمینه مناسبی را برای ارتقای عملکرد و نقش‌آفرینی موثرتر این مجموعه عظیم در زنجیره فولاد کشور فراهم می‌آورد. دریافت تقدیرنامه سه ستاره تعالی سازمانی توسط شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین نیز، خود مهر تاییدی بر سطوح بالای بهره‌وری و کارآمدی اجزای مختلف سازمانی در این شرکت است که آینده‌ای روشن را برای آن رقم می‌زند.