گزارش‌های اقتصاد

در سال‌های اخیر، همواره از موضوع برخورداری ایران از ذخایر انرژی‌ فسیلی به عنوان مزیتی ویژه برای تامین انرژی پایدار کشور یاد شده است؛ با این حال، نگرانی‌های بسیاری نیز در خصوص منفی شدن تراز تولید و مصرف گاز به عنوان منبع اصلی تامین انرژی اولیه ایران و به دنبال آن در مخاطره قرار گرفتن تامین انرژی مطرح شده است، زیرا توسعه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز، همگام با رشد تقاضا و مصرف، به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی نیاز دارد که در شرایط فعلی اقتصادی کشور منطقی به نظر نمی‌رسد. در چشم‌انداز ۱۴۰۴، هدف‌گذاری انجام‌شده برای حوزه انرژی، تبدیل شدن ایران به دومین تولیدکننده بزرگ نفت، رسیدن به جایگاه دوم در بازار جهانی گاز و ارتقای ظرفیت نیروگاهی کشور به ۱۲۰ هزار مگاوات است که تحقق آن می‌تواند رشد قابل توجهی را در مصرف فلزات ایجاد کند.

کشاورزی، کهن‌ترین ستون تمدن بشر، امروز نیز نقشی بنیادین در اقتصاد و امنیت جهانی ایفا می‌کند. هرچند سهم آن از تولید ناخالص داخلی در دهه‌های اخیر کاهش یافته، اما ارزش افزوده‌ واقعی و سرانه‌ تولید کشاورزی در جهان روندی صعودی داشته است. پیشرفت فناوری، سرمایه‌گذاری خارجی و گسترش بهره‌وری منابع موجب شده این بخش از فعالیتی سنتی به صنعتی راهبردی و دانش‌محور تبدیل شود. بااین‌حال، فشار جمعیت، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع طبیعی، تداوم مسیر فعلی را ناممکن ساخته است. آینده‌ کشاورزی در گرو تغییر پارادایم است؛ از تولید بیشتر به تولید پایدارتر؛ از وابستگی صرف به خودکفایی هوشمند؛ و از اتکای سنتی بر زمین، به اتکای آگاهانه بر دانش و فناوری.

افزایش جمعیت، رشد شهرنشینی و تغییر الگوهای تغذیه‌ای، از جمله عواملی به شمار می‌آیند که افزایش تقاضای محصولات دامی را در سال‌های اخیر به همراه داشته‌اند؛ روندی که البته تحت تاثیر مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قرار دارد. در پاسخ به این تغییرات، بخش دامداری به ‌سوی هوشمندسازی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوینی مانند اینترنت اشیا، سامانه‌های مدیریت هوشمند گله، رباتیک، بیوتکنولوژی و سلامت دیجیتال حرکت کرده است تا از این طریق، بهره‌وری و پایداری خود را ارتقا ببخشد. در مجموع، ترکیب روندهای فناورانه، اقتصادی و جمعیتی، چهره‌ای نو را از دامداری جهانی ترسیم کرده‌اند که بر محور پایداری، بهره‌وری و فناوری استوار است.

بخش کشاورزی به ‌عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت غذایی و رشد اقتصادی، در دهه‌ پیش رو با تحولات گسترده‌ای روبه‌رو خواهد بود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که با افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف، تقاضا برای محصولات کشاورزی به‌ طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و ارزش تولید جهانی این بخش تا سال ۲۰۳۴ رشد چشمگیری خواهد داشت. در کنار این روند، چالش‌هایی نظیر محدودیت منابع آب، تغییرات اقلیمی، کاهش زمین‌های حاصل‌خیز و فشار بر اکوسیستم‌های طبیعی، آینده‌ کشاورزی را با ریسک‌هایی جدی مواجه خواهند کرد. بنابراین، رهایی از این چالش‌ها و تبدیل آن‌ها به فرصت‌هایی بی‌بدیل برای رشد و توسعه اقتصادی دنیا، باید در راس بررسی‌ها و تحلیل‌های دنیای امروز قرار گیرد، بدون شک در این برهه حساس، به کارگیری دانش روز و تکنولوژی‌های نوین به منظور ارتقای بهره‌وری تولید و حفاظت از منابع ارزشمند طبیعی، به منزله بازویی قدرتمند، یکی از راهکارهایی است که بشر را به سمت کم‌اثر کردن چالش‌های مطرح‌شده سوق می‌دهد.

آب و انرژی دو مولفه اساسی در بخش کشاورزی به شمار می‌آیند که نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد ارزش افزوده، امنیت غذایی و توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند. کشاورزی به ‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده منابع آب شیرین جهان، به ‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک، نیازمند مدیریت هوشمندانه منابع برای جلوگیری از تشدید بحران آب و افزایش بهره‌وری است. اتخاذ الگوهای کشت مناسب، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آبیاری، بهبود کیفیت خاک و توسعه گیاهان مقاوم، از مهم‌ترین راهبردهای افزایش تولید به ازای هر واحد آب مصرفی به‌ شمار می‌روند. در کنار آن، انرژی نیز به‌عنوان پیشران کشاورزی مدرن، از پمپاژ آب تا فرآوری محصولات نقشی حیاتی ایفا می‌کند و دسترسی پایدار و کارآمد به آن موجب کاهش هزینه‌ها، ارتقای بهره‌وری، توسعه سامانه‌های گلخانه‌ای و حرکت به‌سوی کشاورزی هوشمند و کم‌کربن می‌شود. روندهای جهانی نشان می‌دهند که کشورها بسته به سطح توسعه، الگوهای متفاوتی در مصرف آب و انرژی دارند؛ اما در مجموع دستیابی به تولید پایدار و ثروت‌آفرین در کشاورزی، در گرو مدیریت پایدار منابع آب، بهبود بهره‌وری انرژی و توسعه فناوری‌های مدرن در این بخش است.

تاریخچه رشد اقتصادی کشور دانمارک به قرن ۱۷ میلادی باز می‌گردد. زمانی که کشاورزی و زراعت حرفه اصلی ساکنین این کشور بود اما اهمیت لجستیکی دانمارک برای سایر کشورهای اروپایی نظیر هلند، که به دنبال تجارت و راهیابی به حوزه اسکاندیناوی و دریای بالتیک بودند، زمینه رشد اقتصادی  این کشور را فراهم کرد. همچنین همسایگی با قدرت‌های بزرگ اروپا از جمله آلمان، انگلستان و هلند نیز به عنوان مزیدی بر علت توسعه اقتصادی این کشور تلقی می‌شود. همسویی با انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی برای دانمارک، با پیشرفت‌های شگرفی در تولید ناخالص داخلی همراه بود و سبب شد تا این کشور از یک کشور مبتنی بر اقتصاد زراعتی، به کشوری صنعتی تبدیل شود. در نیمه نخست قرن بیستم، به دنبال جنگ‌های جهانی اول و دوم، اقتصاد دانمارک متاثر از شرایط وخیم منطقه یورو دچار رکود شد. اما در دوران پساجنگ، اقدامات مهمی در جهت اطلاحات اقتصادی انجام شده که به تولید ثروت انجامیده است.